Σχέσεις Τουρκίας-Ισραήλ σε κρίσιμο σημείο: Η Συρία στο επίκεντρο

Βάσει διεθνών δημοσιευμάτων των τελευταίων πέντε ημερών (περίπου 1 έως 6 Απριλίου 2025), οι σχέσεις μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ παραμένουν εξαιρετικά τεταμένες, κυρίως λόγω της κλιμάκωσης των εντάσεων για το μέλλον της μετα-Ασάντ Συρίας.

Ισραηλινά πλήγματα στη Συρία: Αναφορές δείχνουν ότι το Ισραήλ έχει εντείνει τα αεροπορικά του πλήγματα στη Συρία, στοχεύοντας τοποθεσίες όπου φέρεται να σχεδίαζε η Τουρκία να εγκαταστήσει στρατιωτική παρουσία στο πλαίσιο μιας πιθανής αμυντικής συμφωνίας με τη νέα συριακή κυβέρνηση.

Αυτά τα πλήγματα, ιδιαίτερα σε αεροπορικές βάσεις κοντά στη Χάμα και τη Χομς, σηματοδοτούν την ισχυρή αντίθεση του Ισραήλ σε οποιαδήποτε διευρυμένη τουρκική στρατιωτική παρουσία κοντά στα σύνορά του.

Κατηγορίες και καταδίκες: Η Τουρκία καταδίκασε έντονα τα ισραηλινά πλήγματα, κατηγορώντας το Ισραήλ ότι υπονομεύει τη σταθερότητα της Συρίας και ότι αποτελεί τη «μεγαλύτερη απειλή για την περιφερειακή ασφάλεια».

Το τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών εξέδωσε ανακοίνωση δηλώνοντας ότι οι ενέργειες του Ισραήλ αντικατοπτρίζουν τις «επιθετικές και επεκτατικές πολιτικές της φονταμενταλιστικής και ρατσιστικής ισραηλινής κυβέρνησης».

Ισραηλινοί αξιωματούχοι κατηγόρησαν την Τουρκία ότι επιδιώκει να εγκαθιδρύσει ένα «προτεκτοράτο» στη Συρία και δήλωσαν ότι δεν θα ανεχθούν τουρκική στρατιωτική παρουσία στα σύνορά τους.

Θεωρούν την αυξανόμενη επιρροή της Τουρκίας στη Συρία, ιδιαίτερα την υποστήριξή της σε ισλαμιστικές ομάδες, ως απειλή για την ασφάλεια.

Ρητορική Ερντογάν: Αν και συγκεκριμένες νέες δηλώσεις του Προέδρου Ερντογάν εντός των τελευταίων πέντε ημερών δεν εμφανίστηκαν ευρέως, η προηγούμενη ρητορική του, συμπεριλαμβανομένης μιας πρόσφατης προσευχής για να καταστρέψει ο Θεός το Ισραήλ, συνεχίζει να υπογραμμίζει τη βαθιά εχθρότητα στα ανώτατα επίπεδα της τουρκικής κυβέρνησης.

Συριακό πλαίσιο: Η κατάρρευση του καθεστώτος του Μπασάρ αλ-Άσαντ στη Συρία δημιούργησε ένα κενό εξουσίας και ενέτεινε τον ανταγωνισμό για επιρροή στην περιοχή.

Η Τουρκία, η οποία υποστήριζε για καιρό ένοπλες ισλαμιστικές οργανώσεις που αντιτίθεντο στον Άσαντ, επιδιώκει μια Συρία υπό την επιρροή της.

Το Ισραήλ, από την άλλη πλευρά, φαίνεται να προτιμά μια κατακερματισμένη Συρία για να αποτρέψει την εμφάνιση μιας ισχυρής, δυνητικά εχθρικής οντότητας στα σύνορά του και για να αντιμετωπίσει την ιρανική επιρροή.

Καμία άμεση στρατιωτική αντιπαράθεση δεν επιθυμείται (δημόσια)

Παρά τις αυξημένες εντάσεις και τις κατηγορίες, και οι δύο πλευρές έχουν δηλώσει δημόσια ότι δεν επιδιώκουν άμεση στρατιωτική αντιπαράθεση μεταξύ τους στη Συρία.

Ωστόσο, τα συνεχιζόμενα ισραηλινά πλήγματα και οι φιλοδοξίες της Τουρκίας στη Συρία δημιουργούν μια ασταθή κατάσταση με κίνδυνο ακούσιας κλιμάκωσης.

Συνοπτικά, οι σχέσεις μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ τις τελευταίες πέντε ημέρες χαρακτηρίζονται από σημαντική ένταση και εχθρότητα, κυρίως επικεντρωμένη στις συγκρουόμενες επιδιώξεις τους στη μετα-Ασάντ Συρία.

Οι διπλωματικές σχέσεις παραμένουν διακοπείσες και η δημόσια ρητορική και από τις δύο πλευρές είναι έντονα επικριτική.

Αν και καμία χώρα δεν φαίνεται να επιθυμεί μια άμεση στρατιωτική σύγκρουση, η κατάσταση είναι εύθραυστη και θα μπορούσε να επιδεινωθεί περαιτέρω από τις εξελίξεις επί του εδάφους στη Συρία.

Διπλωματική κλιμάκωση

Οι σχέσεις Ισραήλ-Τουρκίας έχουν επιδεινωθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια, ιδιαίτερα μετά την άνοδο του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην εξουσία στην Τουρκία και τις αυξανόμενες εντάσεις στην ισραηλινο-παλαιστινιακή σύγκρουση.

Σημαντικές κρίσεις περιλαμβάνουν τον πόλεμο στη Γάζα το 2008-09 και την επιδρομή στο στολίσκο της Γάζας το 2010.

Πρόσφατα, μετά την επίθεση υπό την ηγεσία της Χαμάς στο Ισραήλ το 2023, οι σχέσεις επιδεινώθηκαν ακόμη περισσότερο, με την Τουρκία να καταδικάζει έντονα τις ενέργειες του Ισραήλ στη Γάζα.

Τον Νοέμβριο του 2024, ο Ερντογάν ανακοίνωσε ότι η Τουρκία διέκοψε όλες τις διπλωματικές της σχέσεις με το Ισραήλ.

Η διακοπή των διπλωματικών σχέσεων αποτελεί ένα σημαντικό σημείο καμπής, αντικατοπτρίζοντας τη βαθιά διαφωνία μεταξύ των δύο χωρών.

Η Τουρκία έχει αναδειχθεί σε έναν ισχυρό υποστηρικτή της παλαιστινιακής υπόθεσης, γεγονός που δημιουργεί συνεχή τριβή με το Ισραήλ.

Η Τουρκία μπλοκάρει επίσης τη συνεργασία Ισραήλ-ΝΑΤΟ.

Το Ισραήλ ανησυχεί για την αυξανόμενη επιρροή της Τουρκίας στην περιοχή, συμπεριλαμβανομένων των σχέσεών της με τη Χαμάς και την πιθανή δημιουργία ενός «άξονα της Μουσουλμανικής Αδελφότητας».

Μια έκθεση της ισραηλινής κυβέρνησης προειδοποιεί ότι η τουρκική απειλή από τη Συρία θα μπορούσε να εξελιχθεί σε κάτι πιο επικίνδυνο και από την ιρανική απειλή.