Το μυστικό δίκτυο χρημάτων του PKK στην Ευρώπη – και πώς θα μπορούσε να καθυστερήσει την εκεχειρία στην Τουρκία

Εκβιασμοί, πόρτα-πόρτα δωρεές και «οικονομικές αυτοκρατορίες» στην Ευρώπη τροφοδοτούν την κουρδική εξέγερση

Του Τιμ Στίκινγκς στο The National

Ο Ολλανδός κοινωνιολόγος Γιόστ Γιόνγκερντεν (Joost Jongerden) παρακολουθεί το Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (PKK) για αρκετό καιρό ώστε να γνωρίζει ότι οι μαχητές του δεν έχουν απλώς «σημαντική υποστήριξη» στην Ευρώπη, αλλά μια προσοδοφόρα οικονομική βάση που τώρα υψώνεται ως εμπόδιο σε μια αναδυόμενη ειρηνευτική διαδικασία με την Τουρκία.

Από ειδικούς όπως ο κ. Γιόνγκερντεν, καθώς και από μια σειρά δικαστικών εγγράφων και αναφορών πληροφοριών, το The National έχει αποκτήσει μια εις βάθος εικόνα για το πώς η οργάνωση είναι αδίστακτη στην εξαγωγή εσόδων από την κουρδική διασπορά στην Ευρώπη και πέρα από αυτήν.

«Πηγαίνουν από πόρτα σε πόρτα για να συλλέξουν χρήματα για τον αγώνα», είπε ο κ. Γιόνγκερντεν.

«Στη διασπορά βλέπεις ότι οργανώνουν τα κοινοτικά τους κέντρα γύρω από την ιδέα της αυτο-οργάνωσης, ότι σε αυτά τα κέντρα πραγματοποιούν επίσης ιδεολογική και πολιτική εκπαίδευση».

Το PKK χρησιμοποιεί εκβιασμούς για να συλλέξει έναν «επαναστατικό φόρο» από Κούρδους στην Ευρώπη και εκμεταλλεύεται γεγονότα όπως οι σεισμοί στην Τουρκία και τη Συρία για να συγκεντρώσει εκατομμύρια ευρώ ετησίως σε δωρεές, πιστεύουν οι υπηρεσίες ασφαλείας.

Αξιωματούχοι της ΕΕ που παρακολουθούν τις δραστηριότητες του PKK ανησυχούν όλο και περισσότερο για τις συνδέσεις του με το εμπόριο ναρκωτικών και το οργανωμένο έγκλημα.

Δραστηριότητες του PKK στην Ευρώπη

Απαγορευμένο στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης, το PKK είναι γνωστό ότι έχει διεισδύσει σε κουρδικά κοινοτικά κέντρα για να διαδώσει τις απόψεις του φυλακισμένου ηγέτη του, Αμπντουλάχ Οτσαλάν, στη διασπορά.

Έχει επίσης διοργανώσει συγκεντρώσεις, προβάλει προπαγανδιστικές ταινίες και έχει σφυρηλατήσει δεσμούς με αριστερούς συμπαθούντες, παρά τις πιέσεις της Τουρκίας να καταδιωχθούν οι πράκτορές του σε χώρες του ΝΑΤΟ όπως η Σουηδία και η Φινλανδία.

Η πρόσφατη έκκληση του Οτσαλάν από τη φυλακή να καταθέσει το PKK τα όπλα ανοίγει μια νέα φάση στην εκστρατεία της ομάδας για αυτονομία.

Οι υποστηρικτές του πιέζουν να τερματιστεί η θέση του PKK ως παρία στην Ευρώπη, υποστηρίζοντας σε δικαστήριο της ΕΕ ότι η ένοπλη αντάρτικη εκστρατεία τους κατά της Τουρκίας είναι ένας νόμιμος αγώνας για ανεξαρτησία.

Ωστόσο, οι τουρκικές Αρχές είναι πιθανό να παραμείνουν σε στάση «ετοιμότητας και οπλισμένες», καθώς υπάρχουν αμφιβολίες για το αν το PKK «έχει την πειθαρχία να εφαρμόσει πραγματικά» τις οδηγίες του Οτσαλάν, δήλωσε ο Ρίτσαρντ Άουτζεν (Richard Outzen), συνταξιούχος συνταγματάρχης του αμερικανικού στρατού και πρώην αμυντικός ακόλουθος που συμβούλευσε το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ για την Τουρκία και τη Συρία.

Ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν προειδοποίησε σε μήνυμά του για το Άιντ Αλ Φιτρ («Γιορτή του Φιτρ») ότι «ο χρόνος και η υπομονή της χώρας του δεν είναι απεριόριστα».

Το PKK έχει «πολλαπλά κίνητρα να καθυστερήσει, όσο μπορεί, τη θεμελιώδη παράδοση των όπλων και του ελέγχου που διαθέτει», είπε ο κ. Άουτζεν στο The National.

«Ας το παραδεχτούμε, έχουν οικονομικά κίνητρα. Μερικοί από αυτούς έχουν δημιουργήσει πολλές οικονομικές αυτοκρατορίες και είναι δύσκολο να τις εγκαταλείψουν».

Συλλογή «φόρου»

Από πρόσφατες δικαστικές υποθέσεις στη Γαλλία, έχει προκύψει μια εικόνα του πώς τα δίκτυα του PKK διεξάγουν την εξελιγμένη συλλογή «φόρου» τους.

Οι εισαγγελείς ακολούθησαν τα ίχνη δύο αγνοούμενων έφηβων κοριτσιών για να αποκαλύψουν ένα δίκτυο γύρω από ένα κουρδικό κέντρο στη Μασσαλία.

Κέντρα στη Μασσαλία και το Παρίσι έχουν χρησιμοποιηθεί για να επιβλέπουν τη συλλογή του «φόρου», πιστεύεται.

Μερικοί Κούρδοι πληρώνουν εθελοντικά από αλληλεγγύη στον σκοπό του PKK, ενώ άλλοι χρειάζονται πειθώ.

Ένας πράκτορας με ιστορικό δραστηριοτήτων του PKK στη Γερμανία διηύθυνε «αποστολές συντονισμού» με συναδέλφους Κούρδους ακτιβιστές και «άσκησε ορισμένη πίεση σε απρόθυμους φορολογούμενους», ανέφερε το δικαστήριο.

Σε περαιτέρω στάδιο, ένας δεύτερος άνδρας του PKK με τα αρχικά AC περιγράφηκε ότι κυνηγούσε «καθυστερημένους πληρωτές» της εισφοράς και «δεν δίσταζε» να εκτοξεύσει απειλές αν χρειαζόταν.

Ένας μάρτυρας στην υπόθεση της Γαλλίας είπε ότι απειλήθηκε με σπάσιμο των ποδιών του.

Σε ποινική υπόθεση στο Παρίσι, όπου 11 άτομα καταδικάστηκαν για χρηματοδότηση τρομοκρατίας, το δικαστήριο ανέφερε ότι οι άνθρωποι απειλούνταν με «αποκλεισμό από την κοινότητα» αν δεν πλήρωναν.

Τέλος, ένα άλλο μέλος της ομάδας ανέλαβε τη δημιουργία συνεταιρισμών που διαχειρίζονταν το PKK και θα ξέπλεναν τα μυστικά κεφάλαια πριν μεταφερθούν εκτός Γαλλίας.

Οι πράκτορες του PKK διασφαλίζουν ότι τα χρήματα παραδίδονται «μέσω της χρήσης φυσικής βίας ή εκφοβισμού», όπως ανέφερε γαλλικό δικαστήριο τον Οκτώβριο.

Προσοδοφόρα επιχείρηση

Στη Σουηδία, οι δραστηριότητες του PKK ήρθαν στο φως όταν ένας Κούρδος κράτησε έναν επιχειρηματία της Στοκχόλμης υπό την απειλή όπλου σε εστιατόριο, απαιτώντας να παραδώσει χρήματα στους μαχητές.

Οι ερευνητές είπαν ότι ένας «ανώτερος ηγέτης του PKK» ταξίδεψε προσωπικά στη Στοκχόλμη για να προετοιμάσει την απόπειρα εκβιασμού.

Ο ένοπλος καταδικάστηκε σε περισσότερα από τέσσερα χρόνια φυλάκιση για τον ρόλο του σε αυτό που ένα σουηδικό δικαστήριο αποκάλεσε «πολύ εκτεταμένη δραστηριότητα συγκέντρωσης κεφαλαίων του PKK στην Ευρώπη».

Η υπόθεση του 2023 παρακολουθήθηκε στενά επειδή η Τουρκία πίεζε τη Σουηδία να καταστείλει το PKK ως προϋπόθεση για την ένταξή της στο ΝΑΤΟ.

Η συγκέντρωση χρημάτων είναι ο κύριος λόγος για τον οποίο το PKK τοποθετεί πράκτορες στην Ευρώπη, αλλά ο κ. Γιόνγκερντεν είπε ότι η ομάδα χρησιμοποιεί τους πράκτορές της για να συσπειρώσει υποστήριξη για τον σκοπό.

Το ευρωπαϊκό δίκτυο οργανώσεών του «προσανατολίζεται πολύ στη σκέψη του Οτσαλάν», είπε.

Αυτές οι ομάδες έχουν ακολουθήσει μια αλλαγή στην αφήγηση του PKK, από τη δημιουργία ενός ανεξάρτητου κουρδικού κράτους προς μια νοοτροπία «αυτο-οργάνωσης και αυτο-διακυβέρνησης» σε τοπικό επίπεδο.

«Αυτή η αφήγηση εφαρμόζεται επίσης στο εξωτερικό», είπε.

Οικονομικές ανάγκες

Χωρίς τον εδαφικό έλεγχο που είχε κάποτε το Ισλαμικό Κράτος στο Ιράκ και τη Συρία, το PKK εξαρτάται εδώ και καιρό από «παράνομη χρηματοδότηση», είπε ο κ. Άουτζεν.

Είπε ότι οι ετήσιες kampanya (εκστρατείες) του κόμματος αποτελούνται από «εκβιασμούς, ουσιαστικά, από ντονέρ κεμπάπ καταστήματα σε όλη την Ευρώπη και μικρές επιχειρήσεις στη κουρδική διασπορά».

Περιέγραψε το PKK ως μια πειθαρχημένη οργάνωση που υποβαθμίζει τις σκληρές αριστερές ιδεολογικές της ρίζες για να κερδίσει ευρεία υποστήριξη από Κούρδους στην Ευρώπη.

«Έχουν κάνει πολύ καλή δουλειά στο να δημιουργήσουν μια γενικευμένη εντύπωση στη Δύση ότι το PKK και οι Κούρδοι είναι συνώνυμοι όροι», είπε.

«Αυτό που κάνουν, ειδικά στη διασπορά, είναι ότι είτε δημιουργούν είτε αναλαμβάνουν τις τοπικές κουρδικές κοινοτικές ομάδες, και όποτε υπάρχει το Νεβρόζ [Ισημερία] ή άλλες σημαντικές ημερομηνίες, κρεμούν την εικόνα του Οτσαλάν και τον παρουσιάζουν ως μαχητή της κουρδικής ελευθερίας».

Η υπηρεσία ασφαλείας της Σουηδίας προειδοποίησε σε ετήσια έκθεση αυτόν τον μήνα ότι το PKK συλλέγει «μεγάλα χρηματικά ποσά» με δομημένο τρόπο, με το περιστατικό με το όπλο στη Στοκχόλμη να είναι μόνο ένα παράδειγμα.

Στη Γερμανία, το ποσό που συγκεντρώνεται έχει εκτιμηθεί έως και 17 εκατομμύρια ευρώ (18,6 εκατομμύρια δολάρια) ετησίως σε μετρητά, υπό την επίβλεψη ενός χρηματοοικονομικού γραφείου του PKK.

Στη Γερμανία, ένας συλλέκτης κεφαλαίων του PKK με το κωδικό όνομα «Αλή» έστειλε περίπου 223.000 ευρώ στην οργάνωση μόνος του, αφού επέβλεψε εκδηλώσεις και εκστρατείες δωρεών σε μέρος της χώρας. Σε αντάλλαγμα, του καταβλήθηκαν έξοδα περίπου 250 ευρώ τον μήνα.

Στην Αυστρία, συμπαθούντες του PKK ζήτησαν δωρεές μετά τους καταστροφικούς σεισμούς στην Τουρκία και τη Συρία στις αρχές του 2023, σύμφωνα με τις υπηρεσίες πληροφοριών.

Είπαν ότι το ποσό που συγκεντρώθηκε «κατέδειξε ξεκάθαρα ότι υπάρχει η δυνατότητα να παραχθούν σημαντικά ποσά».

Το PKK μπορεί να διαθέσει χιλιάδες μαχητές, και στρατιωτικοί εμπειρογνώμονες πιστεύουν ότι μπορεί να έχει αποκτήσει προηγμένα αντιαεροπορικά drones καθώς και παλαιότερα αποθέματα όπλων.

«Τι κάνεις αν δεν ελέγχεις μια κρατική οικονομία και χρειάζεται να διατηρήσεις μια ένοπλη δύναμη;

»Κάνεις τέτοιου είδους δραστηριότητες», είπε ο κ. Άουτζεν.

«Όσον αφορά τον τρόπο συλλογής των χρημάτων, τους στόχους, το ποιος πρέπει να συλλέξει πόσα, τους στόχους, το πώς διοχετεύονται πίσω σε χρηματοδότες σε διάφορα χρηματοοικονομικά κέντρα – νομίζω ότι όλες αυτές οι αποφάσεις λαμβάνονται αρκετά κεντρικά».

Εγκληματική δραστηριότητα

Η Τουρκία κατηγορεί το PKK ότι διακινεί ναρκωτικά στους ευρωπαϊκούς δρόμους, χρησιμοποιώντας το εμπόριο ηρωίνης για να αποκομίσει «εύκολα και άφθονα κέρδη».

Ισχυρίζεται ότι μέλη του PKK εκβιάζουν χρήματα από διακινητές ναρκωτικών που κατευθύνονται στην Ευρώπη υπό το πρόσχημα της συλλογής φόρων.

Οι τουρκικές κατηγορίες σκιαγραφούν μια εικόνα ενός εμπορίου ναρκωτικών του PKK που χρονολογείται από τις δεκαετίες του 1990 και 2000.

Σε μια περίπτωση, ένας καταδικασμένος διακινητής ηρωίνης που οργάνωσε μια θεαματική απόδραση από δανέζικη φυλακή χρησιμοποιώντας μπουλντόζα περιγράφηκε σε γερμανικό δικαστήριο ως ο δεύτερος στην ιεραρχία του PKK στο εμπόριο ναρκωτικών.

Σε ενημέρωση προς τους επικεφαλής της ΕΕ για τα ναρκωτικά το 2019, ο εμπειρογνώμονας τρομοκρατίας Rajan Basra είπε ότι το PKK δραστηριοποιείται σε έναν «γνωστό διάδρομο διακίνησης» στη νοτιοανατολική Τουρκία και διαθέτει οχυρά «κατά μήκος της στρατηγικής διαδρομής διακίνησης ηρωίνης που εκτείνεται από το Αφγανιστάν, μέσω Ιράν και Τουρκίας, προς την Ευρώπη».

Περιέγραψε ορισμένες από τις δηλώσεις της Τουρκίας ως «υπερβολικές» και οι αρχές στην Ευρώπη τείνουν να υποβαθμίζουν τις αξιώσεις για τα ναρκωτικά, θεωρώντας τις μεμονωμένες περιπτώσεις ή ανεπιβεβαίωτους ισχυρισμούς της Τουρκίας.

Ωστόσο, το 2023, η υπηρεσία καταπολέμησης του εγκλήματος της ΕΕ, Europol, ανέφερε ότι οι παράνομες πηγές χρηματοδότησης του PKK «περιλαμβάνουν τη διακίνηση ναρκωτικών και την απάτη».

Μέχρι το 2024, η Europol ανέφερε ότι οι προσπάθειες συγκέντρωσης κεφαλαίων του PKK εκτείνονται σε εκβιασμούς, απάτες, εκβιασμούς και ξέπλυμα χρήματος, καθώς και σε «φαινομενικά νόμιμες» δραστηριότητες όπως δωρεές και συνδρομές μελών.

Λέει ότι υπήρξαν ενδείξεις ότι το PKK απαγάγει ανθρώπους και τους στρατολογεί ως μαχητές παρά τη θέλησή τους.

Η ιδεολογία του Οτσαλάν

Ο Οτσαλάν, που ίδρυσε το εμπνευσμένο από τον μαρξισμό PKK το 1978, κρατείται σε φυλακή σε τουρκικό νησί από το 1999, επικοινωνώντας με τον έξω κόσμο μέσω συγγενών και υποστηρικτών.

Ενώ η Τουρκία τον καταδικάζει ως αρχηγό τρομοκρατών, παραμένει ήρωας για πολλούς Κούρδους.

Στο μήνυμά του στις 27 Φεβρουαρίου, που μεταφέρθηκε σε ξενοδοχείο της Κωνσταντινούπολης και διαβάστηκε στα κουρδικά και τα τουρκικά, δήλωσε ότι «όλες οι ομάδες πρέπει να καταθέσουν τα όπλα και το PKK πρέπει να διαλυθεί» ως μέρος μιας ειρηνευτικής διαδικασίας.

Ήταν το πρώτο σημαντικό κλαδί ελιάς του PKK προς την Τουρκία από τότε που κατέρρευσε μια διετής εκεχειρία σε αιματηρή βία το 2015.

Μέσα σε λίγες ώρες, το μήνυμα μεταδιδόταν σε όλη την Ευρώπη, το Εθνικό Κογκρέσο του Κουρδιστάν (KNK), που έχει την έδρα του στις Βρυξέλλες, εξέδωσε δήλωση λέγοντας ότι η έκκληση για ειρήνη ήταν μια «ιστορική ευκαιρία» για το κουρδικό ζήτημα να «επιλυθεί δημοκρατικά».

Μια δεύτερη ομάδα στο Βέλγιο, το Ευρωπαϊκό Κογκρέσο Δημοκρατικών Κουρδικών Κοινωνιών (KCDK-E), είπε ότι το μήνυμα του Οτσαλάν είχε «δημιουργήσει μεγάλο ενθουσιασμό και ευτυχία μεταξύ εκατομμυρίων Κούρδων που ζουν στην Ευρώπη».

Σε κοινή δήλωση με το Κουρδικό Γυναικείο Κίνημα (TJK-E), επαίνεσε τον Οτσαλάν για την «δημοκρατική και συμπεριληπτική προσέγγισή» του.

«Μπόρεσαν να κάνουν αυτή τη δήλωση τόσο γρήγορα επειδή όλη αυτή η ιδέα του τι συνεπάγεται μια πολιτική λύση έχει συζητηθεί τα τελευταία χρόνια και δεκαετίες, αρκετά εντατικά, τόσο εντός της διασποράς όσο και εντός της ίδιας της Τουρκίας», είπε ο κ. Γιόνγκερντεν.

«Υπήρξε μια ροή δημοσιεύσεων από τον Οτσαλάν και αυτά συζητούνται συνεχώς στο κίνημα.

»Ο τρόπος με τον οποίο ευθυγραμμίζονται βασίζεται περισσότερο στην εκπαίδευση, στην πολιτική εκπαίδευση, στις συζητήσεις, παρά σε μια αλυσίδα διοίκησης».

Η πολιτική εκπαίδευση είναι «ο τρόπος με τον οποίο η νέα αφήγηση του PKK για τη δημοκρατία και την αυτο-οργάνωση εδραιώνεται», είπε.

Οι υπηρεσίες πληροφοριών παρακολουθούν την προπαγανδιστική δουλειά του PKK στην Ευρώπη εδώ και χρόνια.

Δύο πρόσφατες ταινίες με τίτλο «Kobane» και «Letters from Shengal», που παράχθηκαν από Μέσα Ενημέρωσης συνδεδεμένα με το PKK και απεικονίζουν τις αδελφές μαχήτριες της ομάδας YPG στη Συρία, προβλήθηκαν σε κοινό στη Γερμανία.

Στο νότο της χώρας, το πρόσωπο του Οτσαλάν εμφανίστηκε σε πανό κατά τη διάρκεια εκδηλώσεων για τα 45 χρόνια του PKK.

Παρόμοιες συγκεντρώσεις έχουν πραγματοποιηθεί στην Αυστρία ζητώντας την απελευθέρωση του Οτσαλάν, μερικές φορές με την υποστήριξη τοπικών αριστερών ομάδων.

Οι γερμανικές υπηρεσίες πληροφοριών αναφέρουν παρομοίως ότι «αριστεροί εξτρεμιστές» έχουν βοηθήσει στην παραγωγή φιλοκουρδικής προπαγάνδας.

Αντίσταση στην καταστολή

Το PKK έχει χαρακτηριστεί ως τρομοκρατική ομάδα στην ΕΕ από το 2002.

Ύποπτοι έχουν κρατηθεί βάσει νόμων κατά της τρομοκρατίας στη Βρετανία, τη Γερμανία, την Ιταλία, τη Γαλλία και τη Σουηδία στο πλαίσιο προσπαθειών για την επιβολή της απαγόρευσης.

Οι γερμανικές Αρχές λένε ότι οι πράκτορες του PKK προσπαθούν να εμφανίζονται αξιοσέβαστοι και γενικά δεν διαπράττουν εγκλήματα πέρα από διαταραχές σε διαδηλώσεις.

Η Σουηδία ενίσχυσε τους νόμους της κατά της τρομοκρατίας υπό την πίεση του τουρκικού βέτο στο ΝΑΤΟ, καθώς με τους προηγούμενους κανονισμούς η Αστυνομία μπορούσε να κάνει ελάχιστα για τα μέλη του PKK αν οι τρομοκρατικές τους δραστηριότητες λάμβαναν χώρα στο εξωτερικό.

«Το γεγονός ότι η οργάνωση βρίσκεται στη λίστα των τρομοκρατικών οργανώσεων μερικές φορές το καθιστά πιο δύσκολο, ιδιαίτερα στη Γερμανία όπου η καταστολή προς το κουρδικό κίνημα είναι αρκετά ισχυρή», είπε ο κ. Γιόνγκερντεν, που έχει μελετήσει το κουρδικό κίνημα και το PKK για δύο δεκαετίες.

«Αλλά νομίζω συνολικά δεν τους επηρέασε πάρα πολύ. Τους κάνει προσεκτικούς».

Το PKK έχει αντεπιτεθεί μέσω αγωγών και διαδηλώσεων.

Το Μπιγκ Μπεν (Big Ben) του Λονδίνου ήταν ο τόπος μιας διαδήλωσης τον Νοέμβριο μετά από επτά συλλήψεις για αντιτρομοκρατία που συνδέονταν με ένα κουρδικό κοινοτικό κέντρο στο βόρειο Λονδίνο.

Η Αστυνομία επέμεινε ότι οι επιδρομές ήταν «στοχευμένες ειδικά» στους υπόπτους και όχι στην ευρύτερη κουρδική κοινότητα.

Στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, οι δικηγόροι του PKK έφεραν στο φως αποφάσεις του Ηνωμένου Βασιλείου και των ΗΠΑ από πριν από 20 και πλέον χρόνια σε μια προσπάθεια με όλα τα όπλα να αρθούν ο χαρακτηρισμός της τρομοκρατίας.

Παρότρυναν το δικαστήριο να εξετάσει τη μοίρα «ανθρώπων που, για να επιτύχουν την αυτοδιάθεση, δεν έχουν άλλη επιλογή παρά να καταφύγουν σε ένοπλη βία».

Το δικαστήριο απέρριψε την έφεση, λέγοντας ότι οι ενέργειες του PKK μπορούν ακόμα να χαρακτηριστούν ως τρομοκρατικές ακόμα κι αν έχουν έναν «τελικό ή υποκείμενο στόχο» της προώθησης της δημοκρατίας.

Αυτό σημαίνει ότι η οργάνωση παραμένει σε μια λίστα μαζί με οργανώσεις όπως το Ισλαμικό Κράτος και η Χαμάς – τουλάχιστον προς το παρόν.