Η τουρκική κυβέρνηση συνεχίζει τη λεηλασία των περιουσιών των Ελληνορθόδοξων θρησκευτικών ιδρυμάτων

Οι Ελληνορθόδοξοι Χριστιανοί στην Τουρκία αριθμούσαν περίπου 100.000 πολίτες το 1923. Σήμερα, ο αριθμός τους είναι περίπου 1.200.

Της Ουζάι Μπουλούτ στο The European Conservative

Η κυβέρνηση της Τουρκίας συνεχίζει τη συστηματική πολιτική της λεηλασίας των περιουσιών των Ελληνορθόδοξων θρησκευτικών ιδρυμάτων και την παρέμβαση στις οργανώσεις τους.

Δύο υποθέσεις που εκκρεμούν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ) αποτελούν κραυγαλέα παραδείγματα αυτών των πρακτικών.

Σε μία υπόθεση, οι ενάγοντες είναι δύο ιδρύματα της Ελληνορθόδοξης κοινότητας που ιδρύθηκαν το 1834.

Τα ιδρύματα ζητούν την αποκατάσταση ορισμένων ακινήτων που τους ανήκαν.

Αυτά τα ακίνητα είχαν καταγραφεί στη δήλωσή τους του 1936 και, εάν δεν μπορούν να επιστραφούν, τα ιδρύματα ζητούν εναλλακτικά αποζημίωση που αντιστοιχεί στην αξία τους.

Ωστόσο, η Γενική Διεύθυνση Ιδρυμάτων, ένας τουρκικός δημόσιος θεσμός υπό το Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού, αρνείται να συμμορφωθεί.

Αυτά τα δύο ιδρύματα δεν είναι οι μόνες χριστιανικές περιουσίες που κατασχέθηκαν από την τουρκική κυβέρνηση.

Χιλιάδες χριστιανικές περιουσίες έχουν κατασχεθεί τις τελευταίες δεκαετίες και έχουν μεταφερθεί είτε στο Δημόσιο Ταμείο είτε στη Γενική Διεύθυνση Ιδρυμάτων.

Όταν η τουρκική κυβέρνηση αρνείται να αναγνωρίσει την ιδιοκτησία ενός χριστιανικού ιδρύματος σε μια περιουσία, τα περιουσιακά τους στοιχεία συχνά μεταφέρονται τυπικά στο κράτος ή σε άλλους δημόσιους θεσμούς.

Το Ευρωπαϊκό Κέντρο για το Δίκαιο και τη Δικαιοσύνη (ECLJ) δήλωσε σε σχόλιό του:

«Ακόμη χειρότερα, αυτές οι περιουσίες μπορούν de facto να καταληφθούν από διάφορες επιχειρήσεις που συνδέονται με τη μαφία, ιδιαίτερα στους τομείς των χώρων στάθμευσης και των ακινήτων, που αναζητούν εύκολα κέρδη».

Η Ελληνορθόδοξη Εκκλησία στην Κωνσταντινούπολη υφίσταται σοβαρές διακρίσεις και διοικητικούς περιορισμούς.

Το κλείσιμο της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, της κύριας ορθόδοξης χριστιανικής θεολογικής σχολής, το 1971 συνεχίζει να εμποδίζει την εκπαίδευση νέων ιερέων στην Τουρκία.

Εν τω μεταξύ, μια ξεχωριστή υπόθεση που αφορά παραβιάσεις από την Τουρκία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων δύο Ελληνορθόδοξων Χριστιανών ιερέων, του Νίκου Μαυράκη και του Τζορτζ Κασάπογλου, εκκρεμεί στο ΕΔΑΔ.

Το ECLJ ανέφερε τον Νοέμβριο:

«Στην Τουρκία, σε αντίθεση με τους μουσουλμάνους ομολόγους τους, οι χριστιανοί κληρικοί δεν επιτρέπεται να διαχειρίζονται τα θρησκευτικά τους ιδρύματα.

»Με το να απαγορεύει σε αυτούς τους ιερείς να συμμετέχουν στη διαχείριση των θρησκευτικών ιδρυμάτων της κοινότητάς τους, η Τουρκία παραβιάζει ουσιαστικά το δικαίωμά τους να οργανώνονται ελεύθερα — ένας περιορισμός που δεν βασίζεται στο νόμο ούτε δικαιολογείται.

»Η υπόθεση Μαυράκη… είναι μόνο ένα παράδειγμα της λανθάνουσας δίωξης που υφίστανται οι Χριστιανοί στην Τουρκία, θύματα ενός εθνο-θρησκευτικού εθνικισμού που προωθεί την ομοιογένεια ενός τουρκο-μουσουλμανικού έθνους».

Ο σημερινός πληθυσμός της Τουρκίας είναι περίπου 80 εκατομμύρια, αλλά οι Χριστιανοί αποτελούν σήμερα μόνο περίπου το 0,1% αυτού.

Ωστόσο, πολλές πόλεις και κωμοπόλεις στη σύγχρονη Τουρκία ιδρύθηκαν ή εμπλουτίστηκαν από Έλληνες, συμπεριλαμβανομένης της Κωνσταντινούπολης — της σημερινής Ιστανμπούλ.

Ακόμη και τα ονόματα της περιοχής προέρχονται από την ελληνική γλώσσα, όπως η «Ανατολία» (από το ελληνικό «ανατολή» ή «ηλιοβασίλεμα»), ή ακόμη και η «Ιστανμπούλ» (από το ελληνικό «εις την Πόλιν»).

Η Ανατολία/Μικρά Ασία (η σημερινή Τουρκία) ήταν η καρδιά της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, του ανατολικού τμήματος της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, που επέζησε για χίλια χρόνια μετά την κατάρρευση του δυτικού τμήματος σε διάφορα φεουδαρχικά βασίλεια.

Χτισμένη τον έβδομο αιώνα π.Χ., η Βυζάντιο ήταν μια πολύτιμη πόλη τόσο για τους Έλληνες όσο και για τους Ρωμαίους.

Ανασυστάθηκε από τον Αυτοκράτορα Κωνσταντίνο ως η «νέα Ρώμη» το 330 ως η νέα πρωτεύουσα της Αυτοκρατορίας, και η πόλη ονομάστηκε Κωνσταντινούπολη προς τιμήν του.

Οι Οθωμανοί Τούρκοι εισέβαλαν και κατέλαβαν την πόλη το 1453, φέρνοντας το τέλος της Ανατολικής Ρωμαϊκής/Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.

Οι Χριστιανοί και οι Εβραίοι έγιναν «δίμμιδες*», υπήκοοι δεύτερης κατηγορίας που έπρεπε να πληρώνουν υψηλούς φόρους «τζιζγιά**» για να παραμείνουν ζωντανοί ως μη Μουσουλμάνοι.

Πολλοί ασπάστηκαν το Ισλάμ κατά τη διάρκεια των αιώνων για να αποφύγουν την πίεση, τις διακρίσεις και τη δίωξη.

Η μακραίωνη χριστιανική δίωξη στην Οθωμανική Αυτοκρατορία κορυφώθηκε κατά τη διάρκεια της Γενοκτονίας των Ελλήνων.

Αυτή περιλάμβανε τη συστηματική εξόντωση των ιθαγενών Ελλήνων υπηκόων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο (1914-1923).

Είναι πιθανό ο αριθμός των θυμάτων της Γενοκτονίας των Ελλήνων να κυμαίνεται μεταξύ 1 και 1,5 εκατομμυρίου.

Οι Αρμένιοι και οι Ασσύριοι επίσης στοχοποιήθηκαν και εξοντώθηκαν σε μεγάλο βαθμό κατά την ίδια γενοκτονία.

Ωστόσο, η δίωξη εναντίον των Ελλήνων και άλλων μη Μουσουλμάνων δεν τελείωσε με τη γενοκτονία.

Από το 1941 έως το 1942, η Τουρκία επιστράτευσε όλους τους χριστιανούς και εβραίους άνδρες στο στρατό, συμπεριλαμβανομένων των ηλικιωμένων και των ψυχικά ασθενών.

Αναγκάστηκαν να εργαστούν κάτω από φρικτές συνθήκες σε τάγματα εργασίας.

Το 1942, επιβλήθηκε φόρος πλούτου για να εξαλειφθούν οι Χριστιανοί και οι Εβραίοι από την οικονομία.

Το 1955, Έλληνες, Αρμένιοι και Εβραίοι στοχοποιήθηκαν από ένα πογκρόμ στην Ιστανμπούλ.

Το 1964, οι εναπομείναντες Έλληνες εκδιώχθηκαν βίαια από την Τουρκία.

Όλα αυτά τα γεγονότα συνέβαλαν στην εθνοκάθαρση των Χριστιανών και των Εβραίων από την Τουρκία.

Ενώ οι Ελληνορθόδοξοι Χριστιανοί στην Τουρκία αριθμούσαν περίπου 100.000 πολίτες το 1923, σήμερα είναι περίπου 1.200.

Ο Χριστιανισμός, ωστόσο, έχει μακρά ιστορία στη Μικρά Ασία και υπήρξε κάποτε η πλειοψηφική θρησκεία της περιοχής.

Κατά μεγάλο μέρος του πρώτου αιώνα, ήταν το κεντρικό έδαφος της πρώιμης Εκκλησίας.

Όταν ο πληθυσμός αποτελούνταν κυρίως από Έλληνες, η Μικρά Ασία φιλοξενούσε τις επτά εκκλησίες της Αποκάλυψης και τις επτά οικουμενικές συνόδους.

Μεγάλο μέρος της Καινής Διαθήκης γράφτηκε είτε προς, είτε από, τις Εκκλησίες της Μικράς Ασίας.

Πολλοί άγιοι γεννήθηκαν εκεί και οι τρεις κύριοι απόστολοι —ο Άγιος Πέτρος, ο Άγιος Παύλος και ο Άγιος Ιωάννης— είτε υπηρέτησαν είτε έζησαν εκεί.

Η Κωνσταντινούπολη και η Αντιόχεια (Αντάκια) ήταν δύο από τις πέντε αρχαίες πόλεις της Πενταρχίας.

Η Αντιόχεια είναι ο τόπος όπου οι οπαδοί του Ιησού ονομάστηκαν για πρώτη φορά στην ιστορία «Χριστιανοί» και η τοποθεσία μιας από τις πρώτες Εκκλησίες που ιδρύθηκαν από τον Άγιο Πέτρο.

Η τουρκο-ισλαμική παρουσία στην περιοχή ξεκίνησε μόλις τον 11ο αιώνα.

Προερχόμενοι από την Κεντρική Ασία, οι Τούρκοι έφτασαν στη Μικρά Ασία, η οποία τότε βρισκόταν εντός των συνόρων της Βυζαντινής/Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και κυβερνάτο από γηγενείς Έλληνες, τον ενδέκατο αιώνα και άρχισαν να κατακτούν τη γη.

Πολλοί Τούρκοι πολίτες σήμερα έχουν μη τουρκικές εθνοτικές ρίζες και είναι απόγονοι εκείνων των Ελλήνων που εξαναγκάστηκαν να ασπαστούν το Ισλάμ.

Αιώνες αργότερα, η δίωξη εναντίον των Χριστιανών στην Τουρκία παραμένει σε εξέλιξη. Όπως σημειώνει το ECLJ:

«Παρόλο που το τουρκικό Σύνταγμα αναγνωρίζει επίσημα την Τουρκία ως κοσμικό κράτος, στην πράξη οι μη Μουσουλμάνοι αντιμετωπίζονται από τη διοίκηση ως πολίτες δεύτερης κατηγορίας, μέσω διαφόρων μορφών διακρίσεων».

Εν τω μεταξύ, ο Αρχιεπίσκοπος Ελπιδοφόρος της Ελληνορθόδοξης Αρχιεπισκοπής Αμερικής παρομοίασε τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ με τον Μέγα Κωνσταντίνο.

Ο Ελπιδοφόρος μίλησε δίπλα στον πρόεδρο στον Λευκό Οίκο για να τιμήσει την Ημέρα της Ελληνικής Ανεξαρτησίας, γνωστή και ως Εορτασμός της Ελληνικής Επανάστασης, στις 24 Μαρτίου.

Η εκδήλωση γιορτάζει την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης το 1821, η οποία τελικά οδήγησε στην ανεξαρτησία της Ελλάδας από την Οθωμανική Αυτοκρατορία μετά από σχεδόν 400 χρόνια κατοχής. Ο Ελπιδοφόρος είπε:

«Μέσα από την ηγεσία σας, ενσαρκώνετε τις αξίες της χριστιανικής μας πίστης και την αγάπη για το Ευαγγέλιο.

»Μου θυμίζετε τον μεγάλο Ρωμαίο Αυτοκράτορα Κωνσταντίνο τον Μέγα, ο οποίος ίδρυσε και έχτισε τη μεγαλοπρεπή πόλη της Κωνσταντινούπολης — τον τόπο γέννησής μου, γνωστό σήμερα ως Ιστανμπούλ».

Κάποιος ελπίζει ότι η αμερικανική διοίκηση θα βοηθήσει τους Έλληνες της Κωνσταντινούπολης —τον λαό που έχτισε την πόλη— όχι μόνο να επιβιώσουν αλλά και να ευημερήσουν στην αρχαία τους γη.

Η Ουζάι Μπουλούτ είναι δημοσιογράφος γεννημένη στην Τουρκία, με προηγούμενη βάση στην Άγκυρα. Εστιάζει στην Τουρκία, το πολιτικό Ισλάμ και την ιστορία της Μέσης Ανατολής, της Ευρώπης και της Ασίας.

Σημειώσεις, αστερίσκοι:

*δίμμιδες: Η λέξη «dhimmis» (στον ενικό: «dhimmi», αραβικά: ذمي) προέρχεται από την αραβική λέξη «dhimma», που σημαίνει «συμφωνία προστασίας» ή «υποχρέωση προστασίας». Στο πλαίσιο της ισλαμικής ιστορίας και νομοθεσίας, οι «dhimmis» ήταν οι μη Μουσουλμάνοι υπήκοοι (κυρίως Χριστιανοί και Εβραίοι, γνωστοί και ως «Λαοί του Βιβλίου» – Ahl al-Kitab) που ζούσαν υπό μουσουλμανική κυριαρχία και απολάμβαναν ένα καθεστώς «προστασίας» από το ισλαμικό κράτος.

**Ο φόρος τζιζγιά (αραβικά: جِزْيَة, jizya) ήταν ένας ειδικός κεφαλικός φόρος που επιβαλλόταν από μουσουλμανικές κυβερνήσεις στους μη Μουσουλμάνους υπηκόους, κυρίως Χριστιανούς και Εβραίους, που ζούσαν υπό ισλαμική κυριαρχία.

Ο όρος προέρχεται από την αραβική λέξη «jazā» που σημαίνει «ανταμοιβή» ή «αποζημίωση». Στην πράξη, η τζιζγιά αποτελούσε μέρος του καθεστώτος των δίμμι (dhimmi), δηλαδή των μη Μουσουλμάνων που θεωρούνταν «προστατευόμενοι» υπό την ισλαμική εξουσία, με αντάλλαγμα την πληρωμή αυτού του φόρου και την αποδοχή ορισμένων κοινωνικών και νομικών περιορισμών.

Ιστορικά, η τζιζγιά θεσπίστηκε με βάση ερμηνείες του Κορανίου (ιδιαίτερα το εδάφιο 9:29) και εφαρμόστηκε ευρέως στις μουσουλμανικές αυτοκρατορίες, όπως η Οθωμανική Αυτοκρατορία.

Στην Οθωμανική περίοδο, οι Χριστιανοί και οι Εβραίοι υποχρεούνταν να καταβάλλουν αυτόν τον φόρο για να εξασφαλίσουν το δικαίωμά τους να διατηρούν τη θρησκεία τους και να αποφεύγουν τη στρατολόγηση στον στρατό, ενώ παράλληλα αποδέχονταν τη θέση τους ως υπήκοοι δεύτερης κατηγορίας.

Το ύψος του φόρου ποίκιλλε ανάλογα με την οικονομική κατάσταση του ατόμου ή της κοινότητας και συχνά αποτελούσε σημαντικό βάρος.

Στην περίπτωση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η τζιζγιά καταργήθηκε επίσημα το 1856 με τις μεταρρυθμίσεις του Τανζιμάτ, οι οποίες αποσκοπούσαν στον εκσυγχρονισμό του κράτους και την ισότητα μεταξύ των υπηκόων, αν και στην πράξη οι διακρίσεις συνεχίστηκαν με άλλες μορφές.

Στο πλαίσιο του παραπάνω κειμένου, η αναφορά στη τζιζγιά υπογραμμίζει την ιστορική πίεση που ασκήθηκε στους Χριστιανούς και τους Εβραίους να εξισλαμιστούν ή να υποστούν οικονομική και κοινωνική καταπίεση.