Βαλτικές Χώρες: Ρήξη με το ρωσικό ενεργειακό δίκτυο – Αναταράξεις και γεωπολιτικές επιπτώσεις

Οι χώρες της Βαλτικής βιώνουν τις πρώτες σοβαρές επιπτώσεις από την ενεργειακή αποσύνδεσή τους από τη Ρωσία, καθώς οι αγορές τους καταγράφουν έντονες διακυμάνσεις.

Το περασμένο Σαββατοκύριακο, η Λιθουανία, η Εσθονία και η Λετονία ολοκλήρωσαν τη διαδικασία απεξάρτησης από το ρωσικό ηλεκτρικό δίκτυο, μια ιστορική αλλαγή που επισφραγίστηκε με ειδική τελετή στο Βίλνιους, παρουσία της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.

Παράλληλα, οι τρεις χώρες συνδέθηκαν με το ευρωπαϊκό ηλεκτρικό σύστημα μέσω της Φινλανδίας, της Σουηδίας και της Πολωνίας, σηματοδοτώντας τη μετάβασή τους σε ένα νέο ενεργειακό καθεστώς.

Ωστόσο, η αποσύνδεση συνοδεύτηκε από απότομη αύξηση στις τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος.

Η άνοδος αυτή αποδίδεται κυρίως στη μειωμένη παραγωγή από ανανεώσιμες πηγές και στην αύξηση των τιμών του φυσικού αερίου.

Σύμφωνα με το Euronews, η τιμή της μεγαβατώρας εκτοξεύτηκε από τα 126 ευρώ την περασμένη εβδομάδα στα 191 ευρώ – μια αύξηση σχεδόν 50%, που συνιστά το υψηλότερο επίπεδο για το 2025 μέχρι στιγμής.

Ο διαχειριστής του ηλεκτρικού και φυσικού αερίου συστήματος Elering εξηγεί ότι η αύξηση αυτή οφείλεται σε παράγοντες όπως οι χαμηλοί άνεμοι, η αυξημένη κατανάλωση λόγω χαμηλών θερμοκρασιών και η ελαφρά ανατίμηση του φυσικού αερίου.

Παράλληλα, η τιμή του φυσικού αερίου κατέγραψε ρεκόρ διετίας στο ολλανδικό TTF, αν και αναμένεται αποκλιμάκωση στο προσεχές διάστημα.

Ένας ακόμα κρίσιμος παράγοντας είναι η περιορισμένη συνδεσιμότητα της Βαλτικής με το υπόλοιπο ευρωπαϊκό δίκτυο μετά την αποχώρηση από το ρωσικό σύστημα.

Η κατάσταση επιδεινώθηκε από βλάβη στο υποβρύχιο καλώδιο Estlink-2, που προκλήθηκε από άγκυρα και το έθεσε εκτός λειτουργίας.

Σύμφωνα με αναλυτές, εάν το υποθαλάσσιο καλώδιο που συνδέει τη Λιθουανία με τη Σουηδία ήταν πλήρως λειτουργικό, οι τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος θα ήταν σημαντικά χαμηλότερες.

Ο ειδικός σε θέματα ενέργειας και λέκτορας στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο του Ταλίν, Ιγκόρ Κρουπένσκι, τονίζει ότι η αιτία των υψηλών τιμών δεν είναι η αποσύνδεση από το ρωσικό δίκτυο, αλλά η ζημιά στο καλώδιο.

Όπως επισημαίνει, τα κράτη της Βαλτικής δεν αγοράζουν ρωσική ηλεκτρική ενέργεια εδώ και χρόνια, ενώ η σύνδεση που διατηρήθηκε μέχρι τις 8 Φεβρουαρίου εξυπηρετούσε αποκλειστικά τεχνικούς λόγους για τη ρύθμιση των συχνοτήτων.

Παράλληλα, ένα κύμα ανησυχίας έχει προκληθεί από πιθανές ενέργειες σαμποτάζ.

Λίγο μετά τη βλάβη του Estlink-2, εντοπίστηκαν ζημιές σε τέσσερα ακόμη υποθαλάσσια καλώδια τηλεπικοινωνιών, που συνδέουν τη Φινλανδία με την Εσθονία και τη Γερμανία.

Οι φινλανδικές Αρχές κατέσχεσαν τον Δεκέμβριο το δεξαμενόπλοιο Eagle S, το οποίο φέρεται να ανήκει στον «σκιώδη στόλο» της Ρωσίας και να είναι υπεύθυνο για τις ζημιές, καθώς ενδέχεται να έσυρε την άγκυρά του στο βυθό.

Περαιτέρω αναφορές από τη ναυτιλιακή επιθεώρηση Lloyd’s List υποστηρίζουν ότι το πλοίο ήταν εξοπλισμένο με τεχνολογία κατασκοπείας ικανή να παρακολουθεί τις κινήσεις νατοϊκών πλοίων και αεροσκαφών.

Η ένταση στην περιοχή κλιμακώθηκε, οδηγώντας το ΝΑΤΟ στην έναρξη της επιχείρησης Baltic Sentry τον Ιανουάριο.

Η αποστολή αυτή αποσκοπεί στη διαφύλαξη των κρίσιμων υποδομών της Βαλτικής Θάλασσας, περιλαμβάνοντας περιπολίες από φρεγάτες, αεροσκάφη ναυτικής επιτήρησης και μη επανδρωμένα πολεμικά αεροσκάφη, ώστε να διασφαλιστεί η σταθερότητα και η ασφάλεια στην περιοχή.