Η Τουρκία βρίσκεται στο κατώφλι του Ισραήλ – Ειδικοί προειδοποιούν για «άμεση ένοπλη αντιπαράθεση»

Με την αντι-ισραηλινή στάση του Ερντογάν και τα αντίπαλα συμφέροντα στη Συρία, οι ειδικοί προειδοποιούν για μια πιθανή άνευ προηγουμένου αντιπαράθεση εν μέσω συνεχιζόμενης περιφερειακής αστάθειας.

Η ταραχώδης σχέση μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας οδεύει προς περισσότερες αναταράξεις, καθώς οι πρόσφατες εξελίξεις στη Συρία στρέφουν τις δύο χώρες τη μία εναντίον της άλλης σε αυτό που έχει τη δυνατότητα να εξελιχθεί σε άμεση ένοπλη αντιπαράθεση.

Την Πρωτοχρονιά, δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι διαδήλωσαν εναντίον του Ισραήλ στην Κωνσταντινούπολη, εκφράζοντας αλληλεγγύη στους Παλαιστίνιους στη Γάζα μετά από σχεδόν ενάμιση χρόνο αιματηρού πολέμου μεταξύ του Ισραήλ και της τρομοκρατικής οργάνωσης Χαμάς.

Ο Τούρκος πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν ηγείται του τουρκικού αντι-ισραηλινού αισθήματος εδώ και χρόνια.

Ο πόλεμος, ο οποίος ξεκίνησε με μια αιφνιδιαστική επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023, εξελίχθηκε σε έναν μεγαλύτερο περιφερειακό πόλεμο που περιλαμβάνει πολλαπλά μέτωπα και αλλάζει το γεωπολιτικό τοπίο της Μέσης Ανατολής.

Η Τουρκία έχει έρθει σε αντίθεση με το Ισραήλ στο παρελθόν, κατά τη διάρκεια προηγούμενων αντιπαραθέσεων που είχε με τη Χαμάς. Αυτή τη φορά ήταν διαφορετικά.

«Ο Ερντογάν νόμιζε ότι αυτός ο πόλεμος ήταν απλώς ένας ακόμη γύρος βίας», δήλωσε στο The Media Line ο Δρ Hay Eytan Cohen Yanarocak, ειδικός για την Τουρκία από το Κέντρο Moshe Dayan στο Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ.

Αλλά μετά από μερικές εβδομάδες, συνειδητοποίησε ότι το Ισραήλ διεξήγαγε έναν ολοκληρωτικό πόλεμο εναντίον της Χαμάς. Ο Ερντογάν, ο οποίος επηρεάζεται βαθιά από την ίδια ιδεολογία της Μουσουλμανικής Αδελφότητας με τη Χαμάς, άρχισε να επιδεινώνει τη σχέση με το Ισραήλ.

Σε μια από τις τελευταίες δραματικές εξελίξεις, η πτώση του καθεστώτος του Μπασάρ Άσαντ τον περασμένο μήνα έθεσε υπό αμφισβήτηση την αυτονομία των κουρδικών ομάδων που υποστηρίζονται από τις ΗΠΑ στη Συρία, καθώς οι ισλαμιστές αντάρτες που ανέτρεψαν τον Άσαντ και υποστηρίζονται από την Τουρκία απειλούν τα εδάφη τους.

Το Ισραήλ έχει διατηρήσει συγκεκαλυμμένες σχέσεις με τους Κούρδους όλα αυτά τα χρόνια, θεωρώντας το ως πιθανό σύμμαχο εναντίον κοινών εχθρών.

Η Τουρκία προσπαθεί να εδραιώσει περαιτέρω την επιρροή της στη Συρία, η οποία μοιράζεται σύνορα με το Ισραήλ.

Για χρόνια, παρά το γεγονός ότι ήταν επίσημα σε πόλεμο, τα σύνορα ήταν ένα από τα πιο ήσυχα του Ισραήλ.

Τώρα, καθώς η Τουρκία πλησιάζει γεωγραφικά το Ισραήλ, αυτή η ησυχία θα μπορούσε να διακοπεί.

«Υπάρχει πιθανότητα μιας μελλοντικής στρατιωτικής αντιπαράθεσης μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας», δήλωσε στο The Media Line ο καθηγητής Efrat Aviv, ειδικός για την Τουρκία από το Τμήμα Γενικής Ιστορίας του Bar-Ilan και το Κέντρο Στρατηγικών Μελετών Begin-Sadat.

«Αυτό είναι άνευ προηγουμένου, όπως και όλα τα γεγονότα που παρατηρήθηκαν πρόσφατα στην περιοχή».

Οι σχέσεις μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας ήταν τεταμένες για πάνω από μια δεκαετία, αν και οι δύο διατήρησαν διπλωματικές και εμπορικές σχέσεις κατά τη διάρκεια αρκετών κρίσεων.

Τώρα, η Τουρκία βρίσκεται στο κατώφλι του Ισραήλ και με μια λιγότερο από εγκάρδια σχέση, οι εντάσεις σχετικά με τη Συρία θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε επιδείνωση.

Ο Ερντογάν και ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νετανιάχου έχουν ανταλλάξει σκληρές δηλώσεις όλα αυτά τα χρόνια.

Πριν από αυτό, οι δύο χώρες διατηρούσαν μια ισχυρή και φιλική σχέση.

Ο Ερντογάν υπήρξε σφοδρός επικριτής του Ισραήλ και υπέρμαχος των Παλαιστινίων.

Ένα από τα χαμηλότερα σημεία των σχέσεων ήταν το 2010, όταν ένας στολίσκος υπό τουρκική ηγεσία με στόχο να σπάσει τον αποκλεισμό του Ισραήλ στη Λωρίδα της Γάζας κατέληξε σε σύγκρουση με τις ισραηλινές δυνάμεις και το θάνατο 10 Τούρκων πολιτών.

Ο Ερντογάν έχει κατηγορήσει το Ισραήλ για εγκλήματα πολέμου, υποστηρίζοντας ότι η μεταχείριση των Παλαιστινίων στη Δυτική Όχθη και τη Γάζα το καθιστά κράτος απαρτχάιντ.

Σύμφωνα με τον Αβίβ, ο Ερντογάν βρίσκεται υπό σημαντική εσωτερική πίεση σχετικά με τις πολιτικές του έναντι του Ισραήλ.

«Ο Ερντογάν φοβάται ότι θα χάσει την εξουσία», πρόσθεσε.

«Τόσο τα ισλαμιστικά στοιχεία όσο και η αντιπολίτευση είναι πολύ επικριτικά για τις σχέσεις του με το Ισραήλ και ορισμένες από τις ενέργειές του και τις δηλώσεις του εναντίον του Ισραήλ είναι αποτέλεσμα αυτής της πίεσης».

Ο Νετανιάχου αντέδρασε, κατηγορώντας τον Τούρκο ηγέτη για αντισημιτισμό και υποστήριξη τρομοκρατικών ομάδων όπως η Χαμάς στη Γάζα.

Οι σχέσεις ξεπάγωσαν το 2017, αλλά οι εγκάρδιες σχέσεις δεν κράτησαν πολύ.

Το 2018, και οι δύο πλευρές ανακάλεσαν τους πρεσβευτές τους όταν οι εντάσεις για τη Λωρίδα της Γάζας και την Ιερουσαλήμ προκάλεσαν ρήξη μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ.

Στη συνέχεια, μια άλλη προσπάθεια αποκατάστασης της σχέσης περιελάμβανε την επίσκεψη του Ισραηλινού προέδρου Ισαάκ Χέρτσογκ στην Άγκυρα το 2022.

Ο πόλεμος του Ισραήλ εναντίον της Χαμάς στη Γάζα οδήγησε τον Ερντογάν να ανακοινώσει ότι διακόπτει όλους τους δεσμούς με το εβραϊκό κράτος, αφού και οι δύο πλευρές ανακοίνωσαν αμοιβαίους εμπορικούς φραγμούς μεταξύ τους τον Απρίλιο του περασμένου έτους.

Η Τουρκία προσχώρησε επίσης στη νοτιοαφρικανική αίτηση που κατηγορεί το Ισραήλ για γενοκτονία στη Γάζα στο Διεθνές Δικαστήριο Δικαιοσύνης (ICJ) πέρυσι.

Καθ’ όλη τη διάρκεια του πολέμου, η Τουρκία προμήθευε τους Παλαιστίνιους στη Γάζα με τόνους ανθρωπιστικής βοήθειας.

Ο τουρισμός, μια σημαντική πτυχή της διμερούς σχέσης μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ, έχει επίσης σχεδόν εξαφανιστεί.

Κάποτε κορυφαίος προορισμός για τους Ισραηλινούς, δεν είναι πλέον.

Προς το παρόν δεν υπάρχουν απευθείας πτήσεις μεταξύ των χωρών, μια διαδρομή που κάποτε ήταν μία από τις πιο συχνές αναχωρήσεις από το Ισραήλ.

Οι τελευταίες εξελίξεις στη Συρία, οι οποίες έχουν ουσιαστικά αφήσει τη χώρα για αρπαγή, έχουν κάνει την Τουρκία και το Ισραήλ να βάζουν μπότες στο έδαφος, η καθεμία σε διαφορετικές περιοχές.

«Η Τουρκία είναι πολύ ανένδοτη για τα συμφέροντά της στη Συρία και ο Ερντογάν θέλει να εδραιώσει την επιρροή του εκεί, στοχεύοντας η νέα κυβέρνηση εκεί να είναι υπό την αιγίδα του», δήλωσε ο Αβίβ.

«Αυτό περιλαμβάνει μαζικές επενδύσεις, συμπεριλαμβανομένων των κουρδικών περιοχών, προκειμένου η συριακή κοινωνία να είναι φιλοτουρκική.

»Η Τουρκία θέλει να συντρίψει εντελώς τις φιλοδοξίες ανεξαρτησίας των Κούρδων».

Ενώ το Ισραήλ δεν έχει επίσημες σχέσεις με την κουρδική μειονότητα στη Συρία ή την Τουρκία, έχει διατηρήσει σχέσεις με τους Κούρδους ως μέρος του ενδιαφέροντός του να αντισταθμίσει την ιρανική επιρροή στην περιοχή.

Αυτό έχει συχνά εξοργίσει την Τουρκία και τον Ερντογάν, οι οποίοι έχουν εχθρικές σχέσεις με τη [κουρδικη] μειονότητα.

Ο Ερντογάν και ο Νετανιάχου φαίνεται να είναι ανίκανοι και απρόθυμοι να επιδιορθώσουν τη σχέση.

«Όσο ο Ερντογάν είναι στην εξουσία, τίποτα καλό δεν θα συμβεί στη σχέση και θα επιδεινωθεί.

»Ακόμη και αν αντικατασταθεί από ένα καθεστώς λιγότερο επικριτικό προς το Ισραήλ, θα χρειαστεί χρόνος για να μειωθεί η κριτική προς το Ισραήλ», δήλωσε ο Αβίβ.

«Η τουρκική κοινωνία θα χρειαστεί χρόνο για να αλλάξει την τοξική κοινή γνώμη της προς το Ισραήλ, καθώς το αντι-ισραηλινό και αντισιωνιστικό συναίσθημα στην Τουρκία είναι πολύ ισχυρό».

Οι υποστηρικτές του Νετανιάχου και η ακροδεξιά κυβέρνησή του έχουν επίσης ζητήσει τη διακοπή των σχέσεων με την Τουρκία.

Αλλά οι διπλωματικές σχέσεις είναι πιθανό να παραμείνουν.

«Για την Τουρκία, οι σχέσεις με το Ισραήλ είναι σημαντικές προκειμένου να διατηρηθεί η πρόσβαση στους Παλαιστίνιους τόσο στη Γάζα όσο και στη Δυτική Όχθη», δήλωσε ο Cohen Yanarocak.

«Για το Ισραήλ, το οποίο περιβάλλεται από εχθρούς, δεν χρειάζεται άλλον εχθρό».

Μια στρατιωτική αντιπαράθεση μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ θα ήταν άνευ προηγουμένου, είτε σκόπιμα είτε όχι.

Το Ισραήλ, το οποίο εξακολουθεί να βρίσκεται στη μέση ενός πολέμου και φρέσκο με το τραύμα μιας συγκλονιστικής συνοριακής επίθεσης από τη Χαμάς, έχει γίνει λιγότερο ανεκτικό στην πιθανότητα παρόμοιων εκπλήξεων σε άλλα σύνορα.

Ενώ μια τέτοια εξέλιξη θα σόκαρε την περιοχή, δεν μπορεί να αποκλειστεί.

Η επιλογή της επιστροφής των πληρεξουσίων του Ιράν στα σύνορά του τόσο στο Λίβανο όσο και στη Συρία είναι κάτι που ο Νετανιάχου και άλλοι αξιωματούχοι έχουν αποκλείσει.

«Το Ισραήλ δεν μπορεί να επιτρέψει στο Ιράν να βρίσκεται στα βόρεια σύνορά του, ακόμη και με το κόστος μιας αντιπαράθεσης με την Τουρκία», δήλωσε ο Αβίβ.

«Ακριβώς όπως η Τουρκία επέτρεψε στον εαυτό της να εισβάλει στη Συρία, δεν μπορεί να απαιτήσει από το Ισραήλ να αποσύρει τις δυνάμεις του από εκεί και το Ισραήλ πρέπει να προστατεύσει τα συμφέροντά του».

Πηγή: TheMediaLine