Η Τουρκία απειλεί ανοιχτά την Ελλάδα ότι θα αρπάξει τα νησιά του Αιγαίου παρά τον «έρωτα» Μητσοτάκη-Ερντογάν

Ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, Χακάν Φιντάν, απηύθυνε νέα απειλή προς την Ελλάδα επαναλαμβάνοντας τον ισχυρισμό του προκατόχου του ότι η κυριαρχία της Ελλάδας σε νησιά στο Αιγαίο κοντά στις τουρκικές ακτές θα αμφισβητηθεί, σημειώνοντας επίσης ότι οι υπάρχουσες συνθήκες που ρυθμίζουν το καθεστώς των νησιών θα μπορούσαν να θεωρηθούν άκυρες.

Αναφερόταν σε ελληνικά νησιά όπως η Μυτιλήνη, η Χίος, η Σάμος, η Ικαρία, η Λήμνος και η Σαμοθράκη, ενώ υπενθύμισε τη Συνθήκη της Λωζάνης του 1923 και τις Συνθήκες Ειρήνης των Παρισίων του 1947, που καθιέρωσαν το καθεστώς των νησιών του ανατολικού Αιγαίου.

Η νέα απειλή της Τουρκίας ήρθε λίγο μετά την επίσκεψη του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην Ελλάδα και τη δέσμευσή του να ενισχύσει τις φιλικές και καλής γειτονίας σχέσεις με την Αθήνα.

Σε επιστολή του προς το κοινοβούλιο στις 24 Ιανουαρίου, ο Φιντάν έγραψε:

«Η παραβίαση του μη στρατιωτικού καθεστώτος των νησιών αποτελεί σοβαρή απειλή για την ασφάλεια της Τουρκίας και της περιοχής».

Προειδοποίησε ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να διεκδικήσει κυριαρχικά δικαιώματα σε αυτά τα νησιά εάν η Αθήνα δεν εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της που απορρέουν από τις υπάρχουσες συνθήκες.

Ο προκάτοχος του Φιντάν, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, εξέπεμψε παρόμοια απειλή για την Ελλάδα τον Φεβρουάριο του 2022.

«Αυτά τα νησιά παραχωρήθηκαν στην Ελλάδα βάσει της Συνθήκης της Λωζάνης του 1923 και των Συνθηκών Ειρήνης των Παρισίων του 1947 υπό τον όρο ότι δεν είναι οπλισμένα.

»Ωστόσο, η Ελλάδα άρχισε να το παραβιάζει τη δεκαετία του 1960. … Αυτά τα νησιά παραχωρήθηκαν υπό όρους.

»Εάν η Ελλάδα δεν σταματήσει, η κυριαρχία αυτών των νησιών θα τεθεί υπό αμφισβήτηση…

»Εάν χρειαστεί, θα εκδώσουμε μια τελευταία προειδοποίηση», δήλωσε ο Τσαβούσογλου σε συνέντευξή του στον κρατικό ραδιοτηλεοπτικό οργανισμό TRT.

Η επιστολή του Φιντάν σημειώνει ότι «όταν τα νησιά μεταφέρθηκαν στην Ελλάδα, επιβλήθηκε ο όρος της αποστρατικοποίησης.

»Η Τουρκία έχει αντιταχθεί στη στρατιωτικοποίηση των νησιών από την Ελλάδα.

»Το θέμα τίθεται σε κατάλληλες περιπτώσεις σε διεθνείς πλατφόρμες όπως το ΝΑΤΟ και ο ΟΑΣΕ, προτρέποντας την Ελλάδα να προσχωρήσει στις συμβατικές του υποχρεώσεις».

Ο Φιντάν υπενθύμισε περαιτέρω ότι η Τουρκία έχει τεκμηριώσει τα νομικά της επιχειρήματα στον ΟΗΕ στέλνοντας τρεις επιστολές στον διεθνή οργανισμό το 2021 και το 2022.

Σε επιστολή της στις 13 Ιουλίου 2021 προς το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, η Τουρκία είπε ότι «η συνεχιζόμενη εσκεμμένη και επίμονη ουσιαστική παραβίαση των διατάξεων αποστρατικοποίησης των ειρηνευτικών συνθηκών της Λωζάνης και του Παρισιού, οι οποίες είναι απαραίτητες για την επίτευξη του σκοπού και του σκοπού τους, συνιστά σοβαρή απειλή για την ασφάλεια της Τουρκίας».

«Η Ελλάδα παραβιάζει βασικές διατάξεις των συνθηκών βάσει των οποίων απέκτησε κυριαρχία στα νησιά, πράγμα που, από νομική άποψη, σημαίνει ότι η Ελλάδα δεν μπορεί, έναντι της Τουρκίας, να επικαλείται τον τίτλο της βάσει των ίδιων συνθηκών για τους σκοπούς μιας οριοθέτησης των θαλάσσιων συνόρων».

Η Τουρκία κατηγόρησε την Ελλάδα ότι ενεργούσε μονομερώς από το 1960 και κατά σαφή παράβαση των σχετικών διατάξεων των συνθηκών αυτών.

Η Άγκυρα θεωρεί ότι η Αθήνα παραβιάζει ουσιωδώς τις υποχρεώσεις της αποστρατικοποίησης μέσω της συγκέντρωσης στρατευμάτων, της δημιουργίας μόνιμων στρατιωτικών εγκαταστάσεων και της διεξαγωγής πολλών στρατιωτικών δραστηριοτήτων στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου.

Σε απάντηση, η Ελλάδα υποστήριξε ότι η κυριαρχία της στα νησιά δεν εξαρτάται από οποιαδήποτε υποχρέωση, συμπεριλαμβανομένης οποιασδήποτε υποχρέωσης αποστρατικοποίησής τους.

Με επιστολή της προς το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών στις 28 Ιουλίου 2021, η Μαρία Θεοφίλη, η Ελληνίδα πρέσβειρα στον ΟΗΕ, απέρριψε τις τουρκικές αξιώσεις.

«Η Ελλάδα απορρίπτει όλους τους τουρκικούς ισχυρισμούς που περιλαμβάνονται στην προαναφερθείσα επιστολή σχετικά με την υποτιθέμενη “ουσιώδη παραβίαση των υποχρεώσεών της αποστρατικοποίησης”, καθώς και τους ισχυρισμούς ότι η κυριαρχία της Ελλάδας στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου εξαρτάται από την αποστρατιωτικοποίησή τους, ως εντελώς αβάσιμες, αυθαίρετες και με κακή πίστη», είπε.

Η πρόσφατη επιστολή του Φιντάν στο κοινοβούλιο εμφανίστηκε μετά από κριτική από την αντιπολίτευση τον Δεκέμβριο, κατηγορώντας την κυβέρνηση ότι παρέμεινε σιωπηλή ως απάντηση στις προκλητικές δηλώσεις που έκρινε Έλληνες αξιωματούχοι σχετικά με τη νησίδα Ζουράφα (Λαδοξέρα) στο Αιγαίο Πέλαγος.

Τον Οκτώβριο του 2023 τόσο η Τουρκία όσο και η Ελλάδα εξέδωσαν προειδοποιήσεις για τους αεροπόρους (NOTAM) στο Αιγαίο γύρω από τη νησίδα Ζουράφα, διεκδικώντας η καθεμία την κυριαρχία στην περιοχή.

Η στρατιωτική άσκηση της Τουρκίας στην περιοχή μεταξύ 30 Οκτωβρίου και 2 Νοεμβρίου, συνοδευόμενη από την έκδοση ΝΟΤΑΜ, ώθησε την Ελλάδα να εκδώσει αντι-ΝΟΤΑΜ, υποστηρίζοντας ότι τμήμα της περιοχής που καλύπτεται από την τουρκική ΝΟΤΑΜ επικαλύπτεται με ελληνικό κυρίαρχο έδαφος.

Η Αθήνα ισχυρίστηκε ότι η τουρκική NOTAM ήταν άκυρη καθώς εισέβαλε στον ελληνικό εναέριο χώρο.

Η Άγκυρα απάντησε εκδίδοντας μια νέα ΝΟΤΑΜ δηλώνοντας ότι η περιοχή βολών βρίσκεται εντός του κυρίαρχου εδάφους της Τουρκίας και υποστηρίζοντας ότι η αρχική ΝΟΤΑΜ παραμένει σε ισχύ.

Η Τουρκία και η Ελλάδα έρχονται συχνά αντιμέτωπες μεταξύ τους, κυρίως λόγω της αποτυχίας δημιουργίας γραμμών οριοθέτησης FIR (Περιοχή πληροφοριών πτήσης) στο Αιγαίο Πέλαγος, που απορρέουν από αντικρουόμενες διεκδικήσεις για χωρικά ύδατα.

Ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν επισκέφθηκε την Ελλάδα στις 7 Δεκεμβρίου 2023, έξι χρόνια μετά την τελευταία του επίσκεψη, σε κάτι που θεωρήθηκε ως επίθεση γοητείας στη διπλωματία εν μέσω των ταραγμένων σχέσεων της Τουρκίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης οι δύο πλευρές υπέγραψαν τη Διακήρυξη της Αθήνας για τις Φιλικές Σχέσεις και την Καλή Γειτονία στην οποία τόνισαν τη δέσμευσή τους για την ενίσχυση των φιλικών σχέσεων, του αμοιβαίου σεβασμού, της ειρηνικής συνύπαρξης και της κατανόησης.

Του Abdullah Bozkurt, συνεργάτη της ιστοσελίδας Φόρουμ Μέσης Ανατολής, ερευνητής δημοσιογράφος και αναλυτής με έδρα τη Σουηδία που διευθύνει το Δίκτυο Έρευνας και Παρακολούθησης Σκανδιναβικών και είναι πρόεδρος του Κέντρου Ελευθερίας της Στοκχόλμης.