EURACTIV: Καμία προστασία για τις παράτυπες μετανάστριες στην οδηγία της ΕΕ για την έμφυλη βία

Παρά το ότι η ΕΕ συμφώνησε για το πρώτο νομοθετικό πλαίσιο της για την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών, η τελική συμφωνία δεν παρέχει καμία εγγύηση ότι οι μετανάστριες χωρίς χαρτιά θα μπορούν να υποβάλουν καταγγελία χωρίς να κινδυνεύουν με απέλαση.

Μετά από αρκετούς μήνες εντατικών διαπραγματεύσεων, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο κατέληξαν σε συμφωνία την Τρίτη (6 Φεβρουαρίου) για μια οδηγία για την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών.

«Αυτό συνιστά ένα σαφές μήνυμα σε όλη την Ένωση ότι παίρνουμε στα σοβαρά τη βία κατά των γυναικών», δήλωσε η Ιρλανδή ευρωβουλευτής και συνεισηγήτρια Frances Fitzgerald (ΕΛΚ) μετά τον τριμερή διάλογο.

Το κείμενο ορίζει μια σειρά μέτρων για την καλύτερη προστασία των γυναικών στην Ευρώπη, ιδίως κατά των αναγκαστικών γάμων, της σεξουαλικής παρενόχλησης στον κυβερνοχώρο και του ακρωτηριασμού των γεννητικών οργάνων.

Ωστόσο, παρά τον συλλογικό ενθουσιασμό, μια κατηγορία γυναικών φαίνεται να έχει ξεχαστεί, σύμφωνα με την PICUM, μια ΜΚΟ με έδρα τις Βρυξέλλες που προωθεί τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των μεταναστών χωρίς χαρτιά στην Ευρώπη.

Πρόκειται για γυναίκες σε επισφαλείς καταστάσεις, χωρίς έγγραφα, είτε είναι μετανάστριες είτε έχουν λάβει προσωρινή άδεια παραμονής.

Αν και δεν υπάρχει αξιόπιστη εκτίμηση του αριθμού των γυναικών χωρίς χαρτιά στην Ευρώπη, σύμφωνα με την PICUM ανέρχονται σε δεκάδες χιλιάδες.

«Οι γυναίκες χωρίς χαρτιά δεν έχουν πρόσβαση στη δικαιοσύνη.

»Από τη στιγμή που απευθύνονται στις αρχές, το μεταναστευτικό τους καθεστώς θα είναι πιο σημαντικό από την ικανοποίηση των αναγκών τους ως θύματα», δήλωσε στη Euractiv η Louise Bonneau, υπεύθυνη υπεράσπισης του PICUM.

Όταν οι γυναίκες αυτές πηγαίνουν σε αστυνομικό τμήμα, κινδυνεύουν να αποσταλούν τα προσωπικά τους στοιχεία στις μεταναστευτικές Αρχές, γεγονός που θα μπορούσε να εκκινήσει διαδικασίες απέλασης.

«Ποια θα καταγγείλει τη βία και την κακοποίηση αν κινδυνεύει να φυλακιστεί και να απελαθεί αντί να λάβει υποστήριξη και προστασία;» αναρωτιέται η Bonneau.

Το Συμβούλιο απορρίπτει τη θέση του Ευρωκοινοβουλίου και της Κομισιόν

Για να μπορέσουν οι γυναίκες αυτές να υποβάλουν καταγγελίες χωρίς να διακυβεύεται η ασφάλειά τους, η αρχική πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ήταν να περιοριστεί η διαβίβαση των προσωπικών τους δεδομένων μεταξύ των αρμόδιων αρχών της οικείας χώρας.

Από την πλευρά του, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ήθελε να το πάει ακόμα παραπέρα, απαγορεύοντας πλήρως την ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με τις γυναίκες αυτές.

Όμως το Συμβούλιο αποφάσισε διαφορετικά και απέρριψε το άρθρο 16.5 της Κομισιόν, αντικαθιστώντας το με αυτό που είναι γνωστό ως «αιτιολογική σκέψη», μια πολιτική σύσταση δηλαδή που δεν είναι νομικά δεσμευτική.

Συνεπώς, το Συμβούλιο ζητά απλώς από τα κράτη μέλη να διασφαλίσουν ότι τα μη ευρωπαϊκά θύματα «δεν αποθαρρύνονται από την υποβολή καταγγελιών και αντιμετωπίζονται χωρίς διακρίσεις».

Υπήρξε μια γενική κατακραυγή από τις ενώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων της PICUM, της Διεθνούς Αμνηστίας, του Παρατηρητηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Προγραµµατισµένης Τεκνοποιίας (IPPF).

«Τα κράτη μέλη απέτυχαν ντροπιαστικά να εγγυηθούν μηχανισμούς ασφαλούς καταγγελίας για τις μετανάστριες χωρίς χαρτιά, οι οποίες κινδυνεύουν με απέλαση εάν καταγγείλουν βία», ανέφερε η IPPF σε δελτίο Τύπου.

Κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων, τα κράτη μέλη εξήγησαν ότι έπρεπε πρώτα να εφαρμόσουν την οδηγία για την «επιστροφή» των μεταναστών, η οποία χρονολογείται από το 2008 και βρίσκεται υπό αναθεώρηση τώρα, ώστε να καθοριστούν οι προϋποθέσεις για την απέλαση ενός αιτούντος άσυλο.

«Η επιστροφή είναι πιο σημαντική από την προστασία των γυναικών», δήλωσε η Bonneau, προσθέτοντας ότι η θέση του Συμβουλίου έρχεται επίσης σε αντίθεση με τον Γενικό Κανονισμό για την Προστασία Δεδομένων (GDPR), ο οποίος προβλέπει δικαιώματα και εγγυήσεις που ισχύουν για όλους χωρίς διακρίσεις.

Μετανάστες χωρίς χαρτιά πιο ευάλωτοι

Οι γυναίκες αποτελούσαν το 31% των αιτούντων άσυλο στην Ευρώπη το 2021, σύμφωνα με τη Le Monde.

Οι γυναίκες αιτούντες άσυλο είναι ιδιαίτερα ευάλωτες και περισσότερο εκτεθειμένες στη σωματική και σεξουαλική βία από τον υπόλοιπο πληθυσμό.

Έρευνα του επιστημονικού περιοδικού The Lancet πήρε συνέντευξη από 273 γυναίκες αιτούντες άσυλο που είχαν φθάσει πρόσφατα στη Γαλλία.

Περισσότερες από το ένα τέταρτο από αυτές δήλωσαν ότι είχαν υποστεί σεξουαλική βία σε διάστημα μικρότερο από δύο χρόνια μετά την άφιξή τους στο γαλλικό έδαφος.

«Οι μήνες μετά την άφιξη σε μια ευρωπαϊκή χώρα υποδοχής μεταξύ των γυναικών αιτούντων άσυλο φαίνεται να είναι μια περίοδος με υψηλής συνχότητας περιστατικά σεξουαλικής βίας», έγραψαν οι συγγραφείς της μελέτης που δημοσιεύθηκε τον Σεπτέμβριο.

Αυτό μπορεί να εξηγηθεί ιδίως από τις επισφαλείς συνθήκες υποδοχής, τη δύσκολη πρόσβαση στη στέγαση, την περίθαλψη και τις κοινωνικές υπηρεσίες.

Οι διαδρομές της μετανάστευσης είναι επίσης επικίνδυνες για τις γυναίκες που βρίσκονται στην εξορία.

«Το πέρασμα μέσω της Λιβύης, του Μαρόκου ή της Ελλάδας είναι ένας τόπος όπου ασκείται συστηματικά σεξουαλική βία, με κύριους δράστες τους διακινητές και τα μέλη των δυνάμεων ασφαλείας», κατήγγειλε το Κέντρο Primo Lévi με έδρα το Παρίσι σε έκθεση του 2022.

Δεδομένων αυτών των στοιχείων, θα μπορούσε ένα άρθρο μιας ευρωπαϊκής οδηγίας να προστατεύσει αυτές τις γυναίκες;

Σε κάθε περίπτωση, θα ήταν ένα «καλό πρώτο βήμα», αναρωτιέται η Bonneau.

Η θέση του Συμβουλίου, η οποία αντικατοπτρίζει τις προτεραιότητες των κρατών μελών, δείχνει την αυστηροποίηση της πρόσβασης στο δικαίωμα ασύλου σε ολόκληρη την Ευρώπη.

«Με κόστος τον αποκλεισμό μιας ολόκληρης ομάδας γυναικών […] που είναι πιθανό να υποστούν βία και κακοποίηση ακριβώς επειδή η κατάστασή τους τις θέτει σε ευάλωτη κατάσταση», δήλωσε η PICUM.

ΠΗΓΗ: EURACTIV