Ο ρόλος των Τούρκων κατασκόπων στον μυστικό κόσμο της ανταλλαγής ομήρων

Δύο αεροσκάφη —το ένα αμερικανικό και το άλλο ρωσικό — πλησίαζαν στον ίδιο διάδρομο, το καθένα μετέφερε έναν μόνο κρατούμενο, και τα δύο παρακολουθούνταν από έναν Τούρκο αξιωματικό των μυστικών υπηρεσιών στον πύργο ελέγχου.

Βρίσκονταν σε αποκλεισμένη περιοχή του αεροδρομίου της Άγκυρας, όταν άκουσαν τον Τούρκο κατάσκοπο να τους δίνει οδηγίες σε μια ασφαλή γραμμή.

Κανένα αεροσκάφος, προειδοποίησε, δεν θα είχε άδεια προσγείωσης έως ότου ανταποκριθεί σε μια λίστα με υποχρεώσεις, που περιελάμβανε λήψη και αποστολή φωτογραφιών των επιβατών σε μήνυμα.

Δεν επιτρέπονταν κάμερες, καθυστερήσεις της τελευταίας στιγμής ή αλλαγές στα σχέδια πτήσης — ούτε όπλα.

Το σκηνικό περιγράφει σε αποκλειστικό ρεπορτάζ της η Wall Street Journal για το πώς η Τουρκία, δύο μήνες μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία έμπαινε στον μυστικό κόσμο της διαμεσολάβησης ομήρων, ενορχηστρώνονας μία προσεχτικά χορογραφημένη ανταλλαγή μεταξύ δύο εχθρικών δυνάμεων.

Μέσα σε λίγα λεπτά, το τηλέφωνο του Τούρκου κατασκόπου φωτίστηκε με φωτογραφίες Ρώσων και Αμερικανών επιβατών των οποίων τα πρόσωπα ανταποκρίνονταν σε αυτά που κατονομάζονταν σε μια λίστα που είχε προκαθοριστεί κατά τη διάρκεια ημερών προετοιμασίας.

Ο έλεγχος εναέριας κυκλοφορίας έδωσε άδεια προσγείωσης και τα δύο αεροσκάφη έφτασαν στη συμφωνημένη απόσταση των 300 μέτρων, με τις μηχανές τους να βρυχώνται ακόμα καθώς οι πόρτες τους, ακριβώς απέναντι η μία από την άλλη, άνοιγαν.

Από το πρώτο αεροπλάνο, φορώντας ένα καφέ μπλουζάκι και χακί παντελόνι και κρατώντας έναν κίτρινο φάκελο, έφυγε ο Κονσταντίν Γιαροσένκο, ένας Ρώσος πιλότος που καταδικάστηκε για κατηγορίες λαθρεμπορίου κοκαΐνης στις Η.Π.Α. Από το άλλο ο πρώην πεζοναύτης των ΗΠΑ, Τρέβορ Ριντ.

Η παράδοση της 27ης Απριλίου 2022, που περιγράφεται στη WSJ με αποκλειστικές λεπτομέρειες από Τούρκους και Αμερικανούς αξιωματούχους και άλλο άτομο που ήταν παρόν, ήταν η πρώτη από τις πολλές ανταλλαγές ομήρων που φιλοξένησε η Τουρκία—μεταξύ αυτών μια ανταλλαγή αιχμαλώτων πολέμου μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας τον περσινό Σεπτέμβριο.

Η Τουρκία βοήθησε πιο πρόσφατα το Κατάρ να μεσολαβήσει μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς για Ισραηλινούς και ξένους ομήρους, μεταξύ των οποίων 12 Αμερικανοί.

Όπως αναφέρει η εφημερίδα ο αριθμός των Αμερικανών ομήρων είναι ο μεγαλύτερος από την κορύφωση του Ψυχρού Πολέμου.

Η ολοένα αυξανόμενη πρακτική της ομηρίας από αντίπαλα έθνη έχει γίνει τόσο διαδεδομένη που η κυβέρνηση Μπάιντεν την χαρακτήρισε «κατάσταση εθνικής έκτακτης ανάγκης».

Και όμως οι κυβερνήσεις που χρησιμοποιεί τώρα η Αμερική για να βοηθήσουν στην πλοήγηση σε αυτόν τον πειρατικό κόσμο των απαγωγών και των πληρωμών λύτρων είναι πολύ εξοικειωμένες με το παιχνίδι.

Το 2018 οι ΗΠΑ επέβαλαν κυρώσεις στους υπουργούς Εσωτερικών και Δικαιοσύνης της Τουρκίας για την «άδικη κράτηση» του Άντριου Μπράνσον, ενός πάστορα από τη Βόρεια Καρολίνα.

Οι ΗΠΑ καταφεύγουν σε χώρες, που… ξέρουν το παιχνίδι

Πέρυσι, όταν οι Ρώσοι και οι Αμερικανοί αξιωματούχοι συζήτησαν ποια χώρα θα μπορούσε να φιλοξενήσει ανταλλαγές κρατουμένων λόγω των ταξιδιωτικών περιορισμών πολλών χωρών σε Ρώσους αξιωματούχους, και οι δύο πλευρές συμφώνησαν ότι μπορούσαν να εμπιστευτούν την Τουρκία.

«Τα πάντα έχουν να κάνουν με την εμπιστοσύνη», είπε ένας ανώτερος Τούρκος αξιωματούχος.

«Είναι η διπλωματία των μυστικών πληροφοριών».

Αν κάποτε ήταν η Ζυρίχη, η Βιέννη και η λεγόμενη Γέφυρα των Κατασκόπων που συνέδεε το Ανατολικό και το Δυτικό Βερολίνο, οι τόποι που παρείχαν το έδαφος για ανταλλαγές κατασκόπων και συμφωνίες ομήρων, αυτός ο μανδύας έχει μετατοπιστεί αποφασιστικά ανατολικά, σχολιάζει η WSJ.

H Ρωσία πρόσθεσε την Ελβετία και την Αυστρία, δύο ιστορικά ουδέτερα κράτη, στον «Κατάλογο μη φιλικών χωρών» αφότου εντάχθηκαν στις ευρωπαϊκές κυρώσεις.

Ελβετοί διπλωμάτες, που κάποτε κατείχαν την πρώτη θέση μεσολαβώντας στις συγκρούσεις υπερδυνάμεων του 20ου αιώνα, τώρα γκρινιάζουν στις ομάδες του WhatsApp για τον «υποβιβασμό» τους.

Αντίθετα, η Τουρκία – ένα μέλος του ΝΑΤΟ που εξακολουθεί να προμηθεύει στρατιωτικά αγαθά στη Ρωσία και πουλά μαχητικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη στην Ουκρανία που αναπτύχθηκαν από τον γαμπρό του Προέδρου Ρετζέπ Ταγιπ Ερντογάν – βρίσκεται στο επίκεντρο μιας ομάδας διαμεσολαβητών στη Μέση Ανατολή που συγκεντρώνουν διπλωματική επιρροή φιλοξενώντας ανταλλαγές κρατουμένων, ειρηνευτικές συνομιλίες και διαπραγματεύσεις.

Το Κατάρ, σύμμαχος των ΗΠΑ που φιλοξενεί επίσης το πολιτικό γραφείο της Χαμάς, βοήθησε στη διαμεσολάβηση για την ανταλλαγή πέντε φυλακισμένων Αμερικανών τον Σεπτέμβριο με αρκετούς Ιρανούς κρατούμενους και πρόσβαση σε έσοδα 6 δισεκατομμυρίων δολαρίων από πετρέλαιο.

Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, ένας από τους στενότερους στρατιωτικούς εταίρους της Αμερικής στη Μέση Ανατολή – και τώρα κόμβος για το ρωσικό εμπόριο πετρελαίου – φιλοξένησαν την περσινή ανταλλαγή της Αμερικανίδας χρυσής Ολυμπιονίκης του μπάσκετ Μπρίτνι Γκρίνερ και του καταδικασμένου Ρώσου εμπόρου όπλων Βίκτορ Μπουτ.

Η Σαουδική Αραβία -η οποία έχει συνεργαστεί με την Τουρκία για να βοηθήσει στην απελευθέρωση των πολιτών των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου που αιχμαλωτίστηκαν ως αιχμάλωτοι πολέμου ενώ πολεμούσαν τις ρωσικές δυνάμεις στην ανατολική Ουκρανία- έχει επίσης φυλακίσει Αμερικανούς πολίτες με μακροχρόνιες ποινές επειδή επέκριναν το καθεστώς του πρίγκιπα διαδόχου Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν.

Ωστόσο, η Ουάσιγκτον ευχαρίστησε τη Σαουδική Αραβία για τον ρόλο της στη διευκόλυνση των ανταλλαγών κρατουμένων με τη Ρωσία.

Στην πραγματικότητα, η εξάρτηση της Αμερικής από την Τουρκία, τη Σαουδική Αραβία ή τα Η.Α.Ε. για να βοηθήσουν στην επίλυση κρίσεων ομήρων και άλλων διαφορών, έχουν θέσει σε δεύτερη μοίρα τα ανθρώπινα δικαιώματα αυτών των χωρών ή το ακμάζον εμπόριο τους με τη Ρωσία.

Πριν από τον πόλεμο, ο Μπάιντεν απέκλεισε την Τουρκία από τη Σύνοδο Κορυφής για τη Δημοκρατία το 2021 και είχε προειδοποιήσει ότι η σχέση της με τις ΗΠΑ θα εξαρτηθεί από το εάν θα επεκτεινε τις ελευθερίες στο εσωτερικό.

Τον επόμενο χρόνο -αφού η Τουρκία άρχισε να μεσολαβεί μεταξύ των ΗΠΑ, της Ουκρανίας και της Μόσχας- ο Μπάιντεν επαίνεσε δημοσίως τον Ερντογάν σε Σύνοδο Κορυφής ηγετών του ΝΑΤΟ.