Μεγάλη απειλή για τη Δύση η τουρκική «εισβολή» και «επέκταση» στην Αφρική – Ο άγνωστος πόλεμος

Tika, Müsiad, Tüsiad, Sadat, όλα αυτά τα περίεργα αρκτικόλεξα είναι στην πραγματικότητα το κρυφό πρόσωπο της παγκόσμιας στρατηγικής της Τουρκίας στην Αφρική και τη Βόρεια Αφρική.

Τρεις στρατηγικές σχεδιάστηκαν για να ικανοποιήσουν την τουρκική όρεξη για οικονομική προβολή: Επιστροφή στον Παντουρανισμό, ενίσχυση της παρουσίας και συνεργασίας του με τα τουρκόφωνα έθνη της Κεντρικής Ασίας, μια θαλάσσια επέκταση στην Ανατολική Μεσόγειο και μια παρουσία στην Αφρική.

Με μεγάλη διακριτικότητα, η Τουρκία επεκτείνει την παρουσία της στην Αφρική και επεκτείνει το δίκτυο επιρροής της στην ήπειρο, ελπίζοντας να παίξει βασικό ρόλο στην επίλυση των κρίσεων που συμβαίνουν στην ήπειρο.

Η Τουρκία έχει επεκταθεί από 12 πρεσβείες στην Αφρική το 2009 σε 43 έως το 2021.

Η μεγαλύτερη τουρκική πρεσβεία στην Αφρική βρίσκεται στη Σομαλία.

Το διμερές εμπόριο αυξήθηκε από 5,4 δισεκατομμύρια δολάρια το 2003 σε 25,3 δισεκατομμύρια δολάρια το 2020.

Οι άμεσες επενδύσεις στην Αφρική αυξήθηκαν από 100 εκατομμύρια δολάρια το 2003 σε 6,6 δισεκατομμύρια δολάρια το 2021.

Η τουρκική αναπτυξιακή βοήθεια στην ήπειρο έφτασε τα 8,7 δισεκατομμύρια δολάρια το 2020.

Από το 2003 ως πρωθυπουργός μέχρι τώρα, ως πρόεδρος, ο Ερντογάν έχει επισκεφθεί την Αφρική 27 φορές. Το 2005 ήταν το «Έτος της Αφρικής» στην Τουρκία.

Η Τουρκία ακολουθεί το παράδειγμα της Κίνας στη βοήθεια για την κατασκευή υποδομών όπως ένα στάδιο πολλαπλών χρήσεων, ένα γήπεδο ποδοσφαίρου και ένα αεροδρόμιο στη Σενεγάλη, ένα διευρυμένο λιμάνι καθώς και τη μεγαλύτερη υπερπόντια στρατιωτική βάση της στο Μογκαντίσου και ένα μεγάλο τέμενος στο Τζιμπουτί…

Από το 2015, η Τουρκία έχει γίνει επίσης μια ανερχόμενη δύναμη στην αμυντική βιομηχανία.

Σύμφωνα με τον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου, «η στρατιωτική βάση της Τουρκίας στη Σομαλία και η εκπαίδευση του σομαλικού στρατού είναι σημάδια των τουρκικών γεωπολιτικών προσπαθειών να γίνει η Τουρκία σημαντική πολιτική και στρατιωτική δύναμη στο Κέρας της Αφρικής.

»Το 2020, η Τουρκία υπέγραψε επίσης συμφωνίες με τη Νιγηρία στην αμυντική βιομηχανία».

«Η Τουρκία στοχεύει να γίνει μια οικονομική, ανθρωπιστική και στρατιωτική δύναμη στην υποσαχάρια Αφρική».

Η Αφρική έχει γίνει επίσης πεδίο μάχης αντιπροσώπων για τους τουρκικούς και ευρωπαϊκούς ανταγωνισμούς στη Μέση Ανατολή – και η αυξανόμενη παρουσία της στην υποσαχάρια Αφρική έχει εν μέρει σκοπό να αντιμετωπίσει την επιρροή των ανταγωνιστών της στη Μέση Ανατολή, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και της Αιγύπτου, και σε μικρότερο βαθμό της Γαλλίας.

Η εμμονή της Τουρκίας να επιστρέψει στην Ερυθρά Θάλασσα και να ανταγωνίζεται τις ναυτικές βάσεις των Εμιράτων στην Μπερμπέρα και στη Σοκότρα και τις γαλλικές βάσεις στο Τζιμπουτί, την ώθησε να επαναδιαπραγματευτεί το πρώην οθωμανικό λιμάνι Σουακίν στο Σουδάν.

Σε κάποιο βαθμό, αυτό μπορεί να εξηγήσει την ισχυρή φιλία μεταξύ Τουρκίας και Αιθιοπίας, μέσω της οποίας βρίσκεται στη διελκυστίνδα της με την Αίγυπτο για το Μεγάλο Αιθιοπικό Φράγμα Αναγέννησης που χτίζει η Αιθιοπία στον Γαλάζιο Νείλο.

Από τα 6 δισεκατομμύρια δολάρια που έχουν ήδη επενδύσει τουρκικές εταιρείες στην υποσαχάρια Αφρική, τα 2,5 δισεκατομμύρια δολάρια έχουν πάει στην Αιθιοπία, σύμφωνα με τους Financial Times.

Μέχρι στιγμής, οι «επιδρομές» της Τουρκίας στο Σαχέλ ήταν κυρίως έκφραση προβολής ήπιας ισχύος.

Οι δραστηριότητες της Άγκυρας στην περιοχή επικεντρώνονται κυρίως στην αναπτυξιακή υποστήριξη και την εμπορική σύνδεση.

Οι αντίπαλοι της Τουρκίας συχνά παρουσιάζουν την αυξανόμενη παρουσία της σε αφρικανικές μουσουλμανικές χώρες, όπως η Σομαλία και το Σουδάν, ως ιδεολογικά καθοδηγούμενη -ιδιαίτερα ως στόχος ενίσχυσης των προοπτικών της Μουσουλμανικής Αδελφότητας ή άλλων ισλαμιστικών ομάδων- ή ως επιθυμία να αυξήσει τη γεωπολιτική της επιρροή.

Αυτή η αντίληψη δεν είναι εντελώς ανακριβής.

Η ισχυρή υποστήριξη της Άγκυρας προς τους Σομαλούς που αντιμετώπισαν έναν καταστροφικό λιμό το 2011 έφερε στην Τουρκία τεράστια συμπάθεια από τη διεθνή κοινότητα και τους τοπικούς πληθυσμούς.

Στη συνέχεια χρησιμοποίησε αυτή την επιρροή για να ενισχύσει τα συμφέροντα των τοπικών συμμάχων της, ορισμένοι από τους οποίους ανήκουν στη Μουσουλμανική Αδελφότητα.

Το 2017, η Άγκυρα άνοιξε μια στρατιωτική βάση στο Μογκαντίσου, τη μεγαλύτερη εκτός Τουρκίας.

Η χώρα έχει επίσης αποκτήσει ισχυρή θέση σε ένα λιμάνι στο Μογκαντίσου, το οποίο είναι κρίσιμο για τη στρατηγική της για προβολή στρατιωτικής ισχύος στους κύριους κόμβους της Ερυθράς Θάλασσας και του Ινδικού Ωκεανού.

Η Τουρκία είναι πλέον ένας από τους ξένους παίκτες με τη μεγαλύτερη επιρροή στη Σομαλία, έναν ρόλο που πολλοί Σομαλοί βλέπουν θετικά.

Αντιμέτωπες με τον φόβο μιας επιστροφής των ΗΠΑ στην περιοχή, οι τουρκικές δυνάμεις ευνοούν μια ομαλή σχέση με τις αρχές ασφαλείας της Σομαλίας.

Ο κύριος στόχος της Άγκυρας φαίνεται να συνεχίζει τα έργα και τις επενδύσεις της στο Σαχέλ που έχουν κερδίσει την υποστήριξη του κοινού, ανοίγοντας το δρόμο για τους Τούρκους εξαγωγείς σε μια νέα αγορά.

Μέσω του ανοίγματος πρεσβειών στο Μπαμάκο (2010), στην Ουαγκαντούγκου (2012) και στο Νιαμέι (2012), η Άγκυρα προσπάθησε να απευθυνθεί στις θρησκευτικές και πολιτικές ελίτ, αντιμετωπίζοντας παράλληλα τις ανάγκες των πληθυσμών που αγωνίζονται.

Στο Μάλι, για παράδειγμα, η Τουρκία έχει χτίσει ένα τζαμί σε μια πολυτελή γειτονιά της πρωτεύουσας για το Ανώτατο Ισλαμικό Συμβούλιο του Μάλι, την πιο ισχυρή θρησκευτική ένωση της χώρας, και ένα άλλο ανακαινίστηκε στην πατρίδα του πρώην προέδρου Ιμπραήμ Μπουμπακάρ.

Το ίδιο ισχύει και για την πόλη Αγκαντέζ, στο βόρειο Νίγηρα, όπου το Μεγάλο Τζαμί και το παλάτι του σουλτάνου του Αΐρ έχουν ανακαινιστεί.

Αυτή ήταν μια ευκαιρία να θυμίσουν τους ιστορικούς δεσμούς της Τουρκίας με τους σουλτάνους της περιοχής, ο πρώτος από τους οποίους, σύμφωνα με την προφορική παράδοση, γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1400.

Εν τω μεταξύ, η Τουρκία παρείχε την απαραίτητη βοήθεια στους τομείς της υγείας, του νερού και της εκπαίδευσης.

Η χώρα έχει κατασκευάσει νοσοκομεία στο Μπαμάκο (ολοκληρώθηκε το 2018) και στο Νιαμέι (το 2019) και έχει δημιουργήσει κινητές κλινικές σε περιφερειακές πόλεις του Μάλι, όπως το Κουλικόρο και το Σικάσο.

Η Τουρκική Υπηρεσία Διεθνούς Συνεργασίας και Ανάπτυξης (TIKA), τουρκικές φιλανθρωπικές οργανώσεις και ΜΚΟ έχουν επίσης εργαστεί για να βελτιώσουν την πρόσβαση στη θρησκευτική εκπαίδευση και το νερό για τους κατοίκους της υπαίθρου.