Ανησυχία ότι ο Ερντογάν μετατρέπει την Τουρκία σε ισλαμιστική δικτατορία

Δύο εβδομάδες έχουν περάσει από τότε που οι δίδυμοι σεισμοί κατέστρεψαν 10 επαρχίες στα νοτιοανατολικά της Τουρκίας, οδηγώντας στον θάνατο πάνω από 45.000 ανθρώπους με τον αριθμό των νεκρών να εκτιμάται ότι μπορεί να ξεπεράσει και τους 100.000.

Πολλοί επιζώντες έχουν χάσει όχι μόνο τα σπίτια τους αλλά και τα προς το ζην.

Ωστόσο, ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν φαίνεται ότι ανησυχεί περισσότερο για τις πολιτικές συνέπειες της καταστροφής παρά για το πώς θα βοηθήσει τους πληγέντες.

Η προσέγγισή του που βασίστηκε στο σκεπτικό «πρώτα η πολιτική» γύρισε μπούμερανγκ.

Τώρα οι ψηφοφόροι απαιτούν να λογοδοτήσουν όσοι εμπλέκονται στις ανύπαρκτες επιχειρήσεις διάσωσης των πρώτων ημερών, αλλά και για τη διαφθορά που οδήγησε σε κατασκευή αυτών των κτηρίων – ανεκδότων που κατέρρευσαν σαν τραπουλόχαρτα σε λίγα δευτερόλεπτα.

Οι εκτιμήσεις δείχνουν ότι η μετασεισμική ανοικοδόμηση θα μπορούσε να κοστίσει 84 δισ. δολάρια και η απώλεια οικονομικής δραστηριότητας θα μπορούσε να μειώσει κατά 2 ποσοστιαίες μονάδες το ΑΕΠ της Τουρκίας το 2023. Αυτό εμποδίζει την ικανότητα της κυβέρνησης να περιορίσει τον πληθωρισμό.

Ο αγώνας του Ερντογάν να κρατήσει την εξουσία είναι τώρα πιο δύσκολος.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ: «Όρκος του Έθνους»: Το αυτοκρατορικό σχέδιο του Ερντογάν με εκείνον χαλίφη για πάντα

Οι σεισμοί προκάλεσαν ευρεία οργή του κοινού προς τον Ερντογάν και το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP): Γιατί οι προσπάθειες διάσωσης και βοήθειας ήταν τόσο αργές και τόσο άσχημα συντονισμένες;

Γιατί η κυβέρνηση δίστασε να αναπτύξει τον στρατό;

Γιατί εκδόθηκαν οικοδομικές άδειες και άδειες χρήσης από τοπικούς αξιωματούχους για κατώτερες κατοικίες που κατέρρευσαν εύκολα;

Τι συνέβη με τα κεφάλαια που συγκεντρώθηκαν στο πλαίσιο του λεγόμενου «φόρου σεισμού» που επιβλήθηκε μετά τον σεισμό του 1999 για την προετοιμασία για μελλοντικές καταστροφές;

Ο Ερντογάν δεν έχει απαντήσεις σε αυτές τις ερωτήσεις, γεγονός που πιθανώς εξηγεί την απουσία του από την κοινή θέα τις πρώτες 48 ώρες μετά τους σεισμούς.

Στις πρώτες του δημόσιες δηλώσεις, απείλησε να κινηθεί νομικά εναντίον εκείνων που επέκριναν την κυβέρνηση.

Οι Αρχές συνέλαβαν επίσης περισσότερους από 100 εργολάβους κτηρίων που φέρονται να είναι υπεύθυνοι για κακές κατασκευές, αλλά αυτό είναι απίθανο να ικανοποιήσει τα δημόσια αιτήματα για λογοδοσία.

Γιατί να μη συλληφθούν οι αξιωματούχοι -σε πολλές περιπτώσεις που συνδέονται με το AKP- που εξέδωσαν τις οικοδομικές άδειες;

Αντιθέτως, την επόμενη μέρα της καταστροφής, ο Ερντογάν απέκλεισε την πρόσβαση στο Twitter, όταν η κριτική προς την κυβέρνηση πολλαπλασιαζόταν.

Τα σωστικά συνεργεία καταδίκασαν γρήγορα αυτή την απόφαση, επειδή τα θύματα που είχαν παγιδευτεί κάτω από τα ερείπια χρησιμοποιούσαν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να κοινοποιήσουν τις τοποθεσίες τους στις ομάδες διάσωσης.

Καθώς οι πολίτες παρακολουθούν την κυβέρνησή τους να ανταποκρίνεται στη μεγαλύτερη φυσική καταστροφή της χώρας που έχει καταγραφεί, είναι πεπεισμένοι για ένα πράγμα: ο πρόεδρός τους επικεντρώνεται μοναδικά στον περιορισμό της πολιτικής έκθεσης και ευθύνης του ίδιου και του AKP για την καταστροφή.

Συνεργεία κατεδάφισης έχουν αποσταλεί για να καταστρέψουν κτήρια γραφείων που φυλάσσουν δημόσια αρχεία οικοδομικών αδειών, μαζί με τα ονόματα και τα αρχεία των εργολάβων και των δημοσίων υπαλλήλων που ενέκριναν τέτοια έργα.

Με άλλα λόγια, είναι η αρχή μιας συγκάλυψης.

Διάφοροι εργαζόμενοι στον τομέα της ανθρωπιστικής βοήθειας είπαν επίσης σε πρακτορεία Τύπου ότι απομακρύνθηκαν τη στιγμή που τα θύματα έβγαιναν από τα πεσμένα κτήρια, με σκοπό να σπεύσει η AFAD και λοιποί σχετιζόμενοι με την κυβέρνηση άνθρωποι, ώστε να τους απαθανατίσει ο φακός των κυβερνητικών καναλιών την ώρα της διάσωσης.

Ο λόγος προφανής. Όπως και ο λόγος για τη διοργάνωση του τηλεμαραθώνιου – φιάσκο πριν από λίγες μέρες, προς ανακούφιση των σεισμόπληκτων.

Ο Ερντογάν και οι αξιωματούχοι του AKP αρχίζουν να καταλαβαίνουν ότι η προσεισμική στρατηγική τους για να προσελκύσουν τους ψηφοφόρους είναι πλέον άχρηστη, ενώ η αντίδρασή τους στον σεισμό έχει προκαλέσει εκτεταμένη οργή του κοινού.

Γι’ αυτό το ΑΚΡ εξετάζει το ενδεχόμενο αναβολής των εκλογών (παρόλο που αυτό δεν είναι νομικά δυνατό).

Το άρθρο 78 του τουρκικού συντάγματος δεν επιτρέπει την καθυστέρηση των εκλογών εκτός εάν η χώρα βρίσκεται σε κατάσταση πολέμου.

Η απόπειρα αυτή θα ισοδυναμούσε με πολιτικό πραξικόπημα.

Κι όμως ο Τούρκος πρόεδρος δεν είναι φίλος της δημοκρατίας.

Το έχει πει ανοιχτά και εκτός αυτού η πορεία των επιλογών του αποδεικνύει του λόγου το αληθές.

Ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ήρθε στην εξουσία πριν από 20 χρόνια μετά από σεισμούς που δημιούργησαν ένα κύμα λαϊκής δυσαρέσκειας για την αποτυχία των προκατόχων του να αντιμετωπίσουν τις καταστροφές.

Τον Μάιο, ο Ερντογάν θα μπορούσε να απαλλαγεί από τα καθήκοντά του ίσως για τους ίδιους λόγους και επειδή μετατρέπει την Τουρκία σε δικτατορία.

Ο Ερντογάν χαρακτηρίζεται από όλο και περισσότερους ως αυταρχικός, μια λέξη που χρησιμοποιείται γιατί είναι πιο ευγενική από το «δικτάτορας».

Το τελευταίο είναι μάλλον κάτι που του ταιριάζει περισσότερο.

Όντας δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης στα μέσα της δεκαετίας του 1990, ο Ερντογάν είχε πει:

«Η δημοκρατία είναι σαν το τραμ. Το οδηγείς μέχρι να φτάσεις στον προορισμό σου και μετά αποχωρείς».

Από τότε που ανέλαβε την εξουσία το 2003, ο κ. Ερντογάν κατέβηκε από το τραμ.

Από την αρχή της προεδρίας του, ο κ. Ερντογάν αντιστρέφει τον κοσμικό χαρακτήρα του κράτους και της κοινωνίας της Τουρκίας σε ισλαμισμό, επιδεικνύοντας ανοχή ακόμα και σε ακραίες επιβολές κανόνων Σαρίας σε πολλές περιοχές.

Η Τουρκία ήταν πάντα ισλαμική χώρα, αλλά η κυβέρνηση που ίδρυσε ο Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ το 1920 ήταν κοσμική.

Ο τουρκικός στρατός, σύμφωνα με την παράδοση που καθιέρωσε ο Ατατούρκ, ήταν ο θεματοφύλακας της κοσμικότητας.

Ο Ερντογάν έχει ξεριζώσει τους κοσμικούς από τον τουρκικό στρατό και την κυβέρνηση, βαφτίζοντάς τους γκιουλενιστές.

Έτσι, η Τουρκία έχει γίνει πιο πολύ ισλαμιστική παρά κοσμικώς ισλαμική.

Μέσα από τα μάτια του Τούρκου ιδεολόγου Αχμέτ Νταβούτογλου, αυτός ο αιώνας ήταν «μια παρένθεση» που άνοιξε το δρόμο για την αποκατάσταση της ισλαμικής ταυτότητας της Τουρκίας υπό το AKΡ.

Ο Νταβούτογλου θεωρείται από τους πρωτομάστορες της ισλαμιστικής μεταστροφής της Τουρκίας και όπως λέει και ο πρώην διπλωμάτης Σ. Ουλγκέν στο capital.gr επί της περιόδου κατά την οποία ήταν υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας ο Νταβούτογλου, η ιδεολογία αυτή ήταν εμφανής και διαδόθηκε ιδιαιτέρως.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ: Η εγκατάλειψη του «δόγματος Νταβούτογλου» έγινε το 2012 από τον Νταβούτογλου και όχι τον Ερντογάν

Σε μια κεντρική ομιλία στο Φόρουμ της Κωνσταντινούπολης το 2012, ο ακαδημαϊκός Ιμπραήμ Καλίν, ο οποίος είναι τώρα ο κύριος σύμβουλος και εκπρόσωπος του Ερντογάν, απέρριψε τη δυτικοκεντρική πολιτική και οικονομική τάξη και ισχυρίστηκε ότι η Τουρκία είχε ωθηθεί σε μια κομβική θέση στη νέα γεωπολιτική.

«Ενώ οι πολιτικές και οικονομικές ανάγκες διαμορφώνουν την εξωτερική πολιτική ενός έθνους, ο ορισμός του εθνικού συμφέροντος εξαρτάται επίσης από το είδος των προτεραιοτήτων που θα έχει ένα έθνος και πώς το έθνος αντιλαμβάνεται την ταυτότητά του», είχε πει ο Καλίν, προσθέτοντας ότι «οι παραδοσιακοί ρεαλιστικοί ορισμοί του εθνικού συμφέροντος έχουν επεκταθεί για να συμπεριλάβουν ζητήματα που βασίζονται στην αξία».

«Η προοπτική της εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας έχει διαμορφωθεί από τον μετασχηματισμό της ταυτότητας της Τουρκίας… την αυτοαντίληψη μιας χώρας σε σχέση με τη θέση της στην ιστορία και την παγκόσμια τάξη πραγμάτων.

»Το πώς τα έθνη οραματίζονται τους εαυτούς τους να παίζουν ρόλο στην παγκόσμια ιστορία είναι ένα ερώτημα που μπορεί να μη διατυπώνεται πάντα ρητά, αλλά εμφανίζεται στις βασικές στρατηγικές αποφάσεις, τις συμμαχίες μιας χώρας…

»Καθώς περνάμε από τον κλασικό ευρωκεντρικό εκσυγχρονισμό στην πολυκεντρική παγκοσμιοποίηση…

»Η Τουρκία αρχίζει να διαβάζει την ιστορία από μια μη ευρωκεντρική σκοπιά και να αναγνωρίζει άλλες δυνατότητες στη σύγχρονη ιστορία», συνέχισε ο Καλίν.

Τον Μάρτιο, ο Καλίν επανέλαβε την έκκλησή του για μια νέα αρχιτεκτονική ασφάλειας στο Φόρουμ του Κατάρ.

«Όλοι προσπαθούμε να κάνουμε αυτόν τον πόλεμο να τελειώσει νωρίτερα παρά αργότερα, (και) θα πρέπει να υπάρξει μια νέα αρχιτεκτονική ασφάλειας για να αναδυθεί παγκοσμίως», δήλωσε ο Ιμπραήμ Καλίν στο Φόρουμ της Ντόχα 2022 στο Κατάρ.

«Το πώς θα διαμορφωθεί (και) θα δομηθεί αυτή η αρχιτεκτονική ασφαλείας θα διαμορφώσει πραγματικά την πορεία των γεγονότων στις επόμενες δεκαετίες», είπε σε πάνελ με θέμα «Γεωπολιτικές επιπτώσεις του πολέμου Ρωσίας-Ουκρανίας στη Μέση Ανατολή».

Πάνω σε αυτό, ο Μ. Ρούμπιν μιλώντας στο capital.gr συμφώνησε με την άποψη ότι ο Ερντογάν δεν εμφανίζεται τώρα έτσι, αλλά μάλλον κρυβόταν μέχρι πριν κάποια χρόνια:

«Ο Ερντογάν είναι ιδεολόγος στο βάθος του. Πάντα ήταν.

»Ίσως το καμουφλάρισε στα πρώτα του χρόνια ως πρόεδρος για να επικεντρωθεί στον ρεαλισμό και να εδραιώσει την αντίληψή του στην κοινωνία, αλλά τώρα δεν κρύβει ότι η Τουρκία στον δεύτερο αιώνα της ως σύγχρονη δημοκρατία θα είναι πολύ διαφορετική από την Τουρκία στον πρώτο της αιώνα.

»Τούτου λεχθέντος, θα προσπαθήσει να διατηρήσει την ψευδαίσθηση της γεφύρωσης ανατολής και δύσης, όσο μπορεί, με στόχο να αποσπάσει όσες περισσότερες παραχωρήσεις μπορεί από ευκολόπιστους διπλωμάτες», λέει ο Ρούμπιν.

Ο Αλί Ερμπάς, ο διοικητής του Ιδρύματος Θρησκευτικών Υποθέσεων της Τουρκίας, του διαβόητου Diyanet έχει εξελιχθεί σε αγιατολάχ της Τουρκίας.

Υπαγορεύει την καθημερινή ζωή των Τούρκων, όσο του επιτρέπεται σε αυτό το πολιτικοκοινωνικό σκηνικό και περιμένει την ευκαιρία, στα πλαίσια του «δόγματος του σοκ» για να επιβάλει νέους κανόνες και νόρμες.

Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι προσπάθησε, τις πρώτες ώρες μετά τους δίδυμους σεισμούς, να περάσει κανονισμό που να επιτρέπει σε πολίτες να παντρευτούν παιδιά τα οποία ορφάνεψαν εξαιτίας του σεισμού και τα οποία υιοθέτησαν.

Ο επικεφαλής της AFAD, της τουρκικής ΕΜΑΚ, είναι θεολόγος με σχέσεις με το Diyanet, ενώ ο επικεφαλής υπεύθυνος της ομάδας παροχής ψυχολογικής υποστήριξης στα θύματα του σεισμού είναι πρώην μουφτής που διορίστηκε στο Diyanet με «φωτογραφική» διάταξη ως γραμματέας.

Προ ολίγων ημερών, το Diyanet άρχισε να στήνει σκηνές – μεντρεσέδες (θρησκευτικά σχολεία) στις πληγείσες περιοχές, σε αντικατάσταση των διαλυμένων σχολείων.

Η αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος του 2016 αποδόθηκε εν μέρει στον στρατό -εκατοντάδες αξιωματικοί συνελήφθησαν- και εν μέρει στον Φετουλάχ Γκιουλέν, έναν ιεροκήρυκα και επιχειρηματία που ζει στις ΗΠΑ.

Δεκάδες χιλιάδες υποτιθέμενοι «γκιουλενιστές» απομακρύνθηκαν από τις δουλειές τους.

Κάποιοι φυλακίστηκαν και ο Ερντογάν ζήτησε να εκδοθεί ο Γκιουλέν στην Τουρκία.

Οι ΗΠΑ αρνήθηκαν την έκδοσή του.

Την ώρα της απόπειρας πραξικοπήματος, ο κ. Ερντογάν διέκοψε την ηλεκτρική ενέργεια στη σημαντική αεροπορική βάση Ιντσιρλίκ και έκλεισε τον εναέριο χώρο πάνω από αυτήν για περισσότερο από μία ημέρα.

Τούρκοι στρατιωτικοί διοικητές στη βάση συνελήφθησαν και κατηγορήθηκαν ότι βοήθησαν στο πραξικόπημα.

Έκτοτε, ο Ερντογάν οδηγεί σταθερά την Τουρκία προς τη δικτατορία.

Έχει μετατρέψει τα ΜΜΕ σε εκφραστές της κρατικής προπαγάνδας και έχει διαβρώσει τους ελέγχους και τις ισορροπίες της εξουσίας του σε σημείο που είναι αναποτελεσματικοί.

Έχει επίσης υπονομεύσει την ανεξαρτησία του δικαστικού σώματος, με τους περισσότερους δικαστές να βλέπουν το δικαστικό αξίωμα ως εκπαίδευση και… αγροτικό για μετέπειτα πολιτική καριέρα.

Πολλοί, μαζί τους και η αντιπολίτευση της Τουρκίας, πιστεύουν ότι αν επιτραπεί στον Ερντογάν να αναβάλει τις εκλογές για έναν χρόνο όπως και ζητά συνεχώς, η Τουρκία ίσως να μην επιστρέψει ποτέ ξανά σε εκλογές.

Πριν από μερικούς μήνες το είχε δηλώσει ξεκάθαρα ότι το κοινοβουλευτικό σύστημα είναι αυτό από το οποίο προήλθαν όλα τα δεινά της Τουρκίας.

Τον φόβο ότι η Τουρκία θα μπορούσε να μην πάει ποτέ σε εκλογές ενισχύει και το ότι η καθυστέρηση των εκλογών μπορεί να μη σώσει τον Ερντογάν.

Εάν η οικονομία συρρικνωθεί μετά τον σεισμό, οι οικονομικές συνθήκες μπορεί να είναι χειρότερες, κάτι που θα οδηγήσει τους ψηφοφόρους να φανούν πιο τολμηροί στην απαίτηση για αποπομπή του Ερντογάν, μιας και τώρα πολλοί ακόμα φοβούνται της επιπτώσεις (απόλυση, φυλάκιση) του να ασκήσουν έστω και κριτική δημοσίως κατά της κυβέρνησης.

Επιπλέον, η αντιδυτική ρητορική του Ερντογάν μπορεί να μην είναι τόσο πειστική τώρα που η Τουρκία έχει δει ομάδες διάσωσης από δεκάδες χώρες να εργάζονται όλο το εικοσιτετράωρο για να σώσουν ζωές.

Ειδικά οι ομάδες από Ελλάδα, Ισραήλ, Αρμενία έχουν αποδειχτεί όπλο κατά του Ερντογάν.

Ακόμη και η Κύπρος, της οποίας η σχέση με την Τουρκία ήταν εχθρική εδώ και δεκαετίες, προσφέρθηκε να στείλει ομάδα.

Σε αυτό το σκηνικό, ο Ερντογάν πιθανώς γνωρίζει ότι πρέπει να ξανασκεφτεί την επιθετική εξωτερική πολιτική.

Αυτή η προσαρμογή θα είναι δύσκολη για έναν άνθρωπο που ευδοκιμεί στην πόλωση.

Τι είδους εκστρατεία μπορεί να κάνει που να μη δαιμονοποιεί τη Δύση;

Από την άλλη πλευρά, πώς μπορεί να κοιτάζει τους ανθρώπους στα μάτια αφού είναι στην εξουσία για περισσότερα από 20 χρόνια και να λέει ότι αυτός και το κόμμα του δεν ευθύνονται για τους χαλαρούς οικοδομικούς κανονισμούς που κατακλύζουν την Τουρκία και ότι αυτός και το AKP μπορούν να ανοικοδομήσουν τουρκικές πόλεις με ασφαλή και έγκαιρο τρόπο;

Η απάντηση είναι ότι οι προειδοποιήσεις για σεισμό στην Κωνσταντινούπολη γιγαντώθηκαν και ακόμα δεν έχει γίνει τίποτα.

Αυτή είναι μια τέλεια πολιτική καταιγίδα για τον Ερντογάν, για την οποία δεν ήταν προετοιμασμένος.

Ίσως η καλύτερη ελπίδα του είναι ότι η αντιπολίτευση θα είναι εξίσου αβέβαιη ως προς τον τρόπο εκστρατείας σε αυτό το ολοκαίνουργιο περιβάλλον.

Ήδη απέτυχαν στο να εκμεταλλευτούν το μομέντουμ για ανακήρυξη υποψηφίου και πλέον υπάρχει ελάχιστο έως καθόλου ενδιαφέρον επ’ αυτού.

Φαίνεται ότι ο Ερντογάν βγαίνει κερδισμένος επειδή αυτοχειριάζεται η αντιπολίτευση και ταυτοχρόνως έχει φοβίσει τόσο όσο χρειάζεται τον τουρκικό λαό ώστε να μην επαναληφθεί μια διαδήλωση τύπου Γκεζί.

Όσο αυτά παραμένουν η Τουρκία θα βαδίζει με βήμα αργό και σταθερό προς ένα καθεστώς ισλαμιστικής δικτατορίας.

Πηγή: Capital