Politico: «Ο Ερντογάν περπατά σε μια λεπτή γραμμή ως “διπλός πράκτορας του πολέμου” στην Ουκρανία»

Το εκτενές άρθρο της ιστοσελίδας Politico, αναφέρεται στις «πράξεις ισορροπίας» της Άγκυρας στην κρίση της Ουκρανίας, τις οποίες, όπως υποστηρίζει, η Δύση δυσκολεύεται να διαχειριστεί.

Τίτλος του κειμένου, που υπογράφουν οι Barbara Moens, Sarah Anne Aarup και Paola Tamma, είναι:

«Ο Ταγίπ Ερντογάν (Erdogan) περπατά σε μια λεπτή γραμμή ως “διπλός πράκτορας του πολέμου” στην Ουκρανία» (“Erdoğan walks a fine line as the Ukraine war’s double agent”).

Το ερώτημα «με ποιανού το μέρος είναι τελικά (ο Erdogan)» είναι βέβαιο ότι θα απασχολήσει έντονα τον Ουκρανό πρόεδρο Ζελένσκι (Zelenskyy) στη σημερινή συνάντησή του με τον Τούρκο πρόεδρο στο Lviv, σχολιάζει το άρθρο.

Από τη μία πλευρά, ο Zelensky έχει λόγους να ευχαριστεί τον Τούρκο ηγέτη.

Ο Erdogan προσπαθεί να παρουσιαστεί ως ουδέτερος διαμεσολαβητής μεταξύ της Ρωσίας και της Ουκρανίας για να επιτρέψει την επανάληψη των εξαγωγών σιτηρών από τα αποκλεισμένα λιμάνια.

Μια τουρκική εταιρεία -ένα από τα στελέχη της οποίας είναι ο γαμπρός του Erdogan– είναι ο προμηθευτής των μη επανδρωμένων αεροσκαφών Bayraktar που έδωσαν στις ουκρανικές δυνάμεις αποφασιστική ώθηση στο πεδίο της μάχης, προς οργή του Ρώσου προέδρου Πούτιν.

Ο Erdogan έχει επίσης κλείσει τη Μαύρη Θάλασσα για τις ρωσικές ναυτικές ενισχύσεις μέσω του Βοσπόρου.

Από την άλλη πλευρά, η Τουρκία αντιμετωπίζει κατηγορίες ότι είναι «κερδοσκόπος πολέμου», ή μάλλον αυτό που οι ειδικοί σε θέματα κυρώσεων αποκαλούν «μαύρο ιππότη».

Η εκτίναξη του εμπορίου Τουρκίας-Ρωσίας και η υιοθέτηση ενός ρωσικού συστήματος πληρωμών από τις τουρκικές τράπεζες μετά το ξέσπασμα του πολέμου έχει προκαλέσει εικασίες ότι η Άγκυρα έχει εντοπίσει τα πλεονεκτήματα του να δίνει στη Μόσχα χείρα βοηθείας καθώς η δική της οικονομία παραπαίει εκτός ελέγχου. [..]

Μεταξύ άλλων, το άρθρο επισημαίνει ότι οι ευρωπαϊκές εταιρείες χρησιμοποιούν την Τουρκία ως εξαγωγική βάση για τον ανεφοδιασμό της Ρωσίας, πρακτική που μπορεί να εγείρει ηθικά ερωτήματα, αν και δεν πρόκειται για παράκαμψη κυρώσεων ως τέτοια.

Αλλά η Τουρκία λειτουργεί σε μια γκρίζα ζώνη, υποστηρίζουν οι ειδικοί. [..]

Ένας πρώην ανώτερος αξιωματούχος του Υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ για τις κυρώσεις δήλωσε ότι η Τουρκία, η οποία επωφελείται από την προνομιακή πρόσβαση στην αγορά της ΕΕ μέσω της σχεδόν αφορολόγητης τελωνειακής ένωσης της με τις Βρυξέλλες, είχε αναπτύξει τη φήμη της πρώτης γραμμής για την παράκαμψη των κυρώσεων.

Η ίδια η Τουρκία απορρίπτει τις δυτικές ανησυχίες και δηλώνει ότι οι νέες ροές αγαθών απλώς αντανακλούν μια αλλαγή στα εμπορικά πρότυπα που λαμβάνονται απολύτως νόμιμα από τον ιδιωτικό τομέα.

Εν τω μεταξύ, ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας δήλωσε ότι οι Ρώσοι ολιγάρχες είναι ευπρόσδεκτοι στην Τουρκία.

Η στενότερη συνεργασία μεταξύ της Τουρκίας και της Ρωσίας έχει σαφή οικονομικά οφέλη για τον Erdogan, ο οποίος αντιμετωπίζει εκλογές το επόμενο έτος εν μέσω του ραγδαία αυξανόμενου πληθωρισμού, σχολιάζουν οι αρθρογράφοι.

Προσθέτουν ότι η Άγκυρα δεν έχει την πολυτέλεια να διακόψει τους δεσμούς με τη Μόσχα, καθώς εξαρτάται από τη Ρωσία με πολλούς διαφορετικούς τρόπους (μαζικός ρωσικός τουρισμός, ρωσικές ενεργειακές ροές).

Τα πολιτικά οφέλη είναι εξίσου σημαντικά, καθώς ο Erdogan προσπαθεί να κοιτάξει στο εξωτερικό για να βοηθήσει στην επίλυση των προβλημάτων της χώρας του. [..] H διπλωματική συνεργασία μεταξύ του Βλαντιμίρ Πούτιν (Putin) και του Ερντογάν έχει επίσης βοηθήσει στην αντιμετώπιση ορισμένων περιφερειακών συγκρούσεων στην περιοχή, δήλωσε ο πρώην Τούρκος διπλωμάτης Sinan Ülgen, ανώτερος συνεργάτης στο think tank Carnegie Europe, επισημαίνοντας την ειρηνευτική διαδικασία της Αστάνα για τη Συρία και τη συμφωνία γύρω από την αμφισβητούμενη περιοχή του Ναγκόρνο-Καραμπάχ.

Η Τουρκία «είναι υπέρ της Ουκρανίας χωρίς να είναι κατά της Ρωσίας», σχολίασε.

Ωστόσο, σύμφωνα με το άρθρο, πολλοί δυτικοί διπλωμάτες, είναι λιγότερο επιεικείς για το διπλό παιχνίδι της Τουρκίας.

«Δεν μπορείς να είσαι και με τις δύο πλευρές σε έναν τέτοιο πόλεμο.

»Είναι μέλος του ΝΑΤΟ!» παραπονέθηκε ένας απεσταλμένος από χώρα της ΕΕ.

Στην πράξη, υπάρχουν λίγα πράγματα που μπορούν να κάνουν τα δυτικά έθνη, υποστηρίζουν οι συντάκτες.

Υπάρχουν σημεία μόχλευσης που οι ΗΠΑ και η Ε.Ε. έχουν έναντι της Τουρκίας, αλλά οι κίνδυνοι από την αξιοποίησή τους είναι υψηλοί.

Η Ελλάδα κατηγορεί ήδη την Τουρκία για όλο και πιο επικίνδυνες στρατιωτικές κινήσεις με επιδρομές μαχητικών αεροσκαφών πάνω από το Αιγαίο και για την προώθηση μεταναστών στα ύδατά της.

Η Δύση δεν θέλει επίσης ο Erdogan να επανέλθει στο βέτο του για την ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ.

Τα δυτικά έθνη πιέζουν την Τουρκία να αποφύγει να λειτουργήσει ως hotspot καταστρατήγησης.

Τώρα που τα πολιτικά περιθώρια για τη Δύση να επιβάλει νέες κυρώσεις στη Ρωσία έχουν περιοριστεί, το κέντρο βάρους μετατοπίζεται ακόμη περισσότερο στη διασφάλιση της εφαρμογής των υφιστάμενων κυρώσεων.

Ο Πίτερ Στάνο (Peter Stano), εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, δήλωσε ότι είναι σημαντικό η Τουρκία «να μην προσφέρει λύσεις καταστρατήγησης στη Ρωσία», προσθέτοντας ότι «συνεχίζουμε να παρακολουθούμε στενά την κατάσταση από αυτή την άποψη».

Ο Francesco Giumelli, αναπληρωτής καθηγητής διεθνών σχέσεων στο Πανεπιστήμιο του Groningen στην Ολλανδία, δήλωσε ότι μένει να δούμε πόσο καιρό η ΕΕ και άλλα μέλη του ΝΑΤΟ θα ανεχθούν τον Erdogan να παίζει «αυτό το διπλό παιχνίδι συνάπτοντας συμφωνίες με τον Putin, αλλά ταυτόχρονα παραμένοντας μέλος του ΝΑΤΟ και πολύ κοντά στις ΗΠΑ με την ιδιότητα του μέλους του ΝΑΤΟ».

Οι Βρυξέλλες έχουν κάποια πολιτική επιρροή στην Τουρκία, για παράδειγμα όταν πρόκειται για την απελευθέρωση της βίζας για τους Τούρκους πολίτες.

Ο Stano επεσήμανε το καθεστώς της Τουρκίας ως υποψήφιας χώρας για ένταξη στην E.E., αλλά σημειώνεται ότι αυτή η διαδικασία ένταξης πάγωσε τον Ιούνιο του 2018.

Το ίδιο ισχύει και για την τελωνειακή ένωση, την οποία η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προσπάθησε να εκσυγχρονίσει το 2016, αλλά οι συνομιλίες αυτές έχουν βαλτώσει δεδομένης της επιδείνωσης των σχέσεων ΕΕ-Τουρκίας.

«Αν βρισκόμασταν σε έναν διαφορετικό κόσμο όπου η σχέση Τουρκίας-ΕΕ ήταν ισχυρή … η ΕΕ θα μπορούσε να έχει μεγαλύτερη εξουσία έναντι της Τουρκίας [όσον αφορά τις κυρώσεις]», δήλωσε ο Ülgen. «Αλλά τώρα, δεν υπάρχει τίποτα από αυτά».

Αμερικανός αξιωματούχος δήλωσε ότι αν η Τουρκία συνάψει επίσημη οικονομική εταιρική σχέση με τη Ρωσία, η Ουάσιγκτον θα εξετάσει το ενδεχόμενο να συστήσει σε δυτικές εταιρείες να αποσύρουν ή να μειώσουν τους οικονομικούς δεσμούς τους με την Άγκυρα.

Εάν η Δύση μπορεί να αποδείξει ότι η Τουρκία αποφεύγει τις κυρώσεις, η Ουάσιγκτον θα μπορούσε να προχωρήσει ένα βήμα παραπέρα, αποκόπτοντας την Τουρκία από το δολάριο μέσω δευτερογενών κυρώσεων.

Αλλά όταν πρόκειται για τους κανόνες περί κυρώσεων, η ερμηνεία είναι μερικές φορές εξίσου σημαντική με τον πραγματικό νόμο, δήλωσε ο Shagina από το Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών.

Και εδώ είναι που μπαίνει ο φόβος ότι δεν θέλουμε να απομακρύνουμε πολύ την Τουρκία, σχολιάζεται.