«Τα σχέδια της Τουρκίας για την Ανατολική Μεσόγειο δεν έχουν αλλάξει»

«Τα σχέδια της Τουρκίας για την Ανατολική Μεσόγειο δεν έχουν αλλάξει, προσαρμόζονται στα νέα δεδομένα», δήλωσε ο υπουργός Ενέργειας Φ. Ντονμέζ, αναφερόμενος στην επιλογή του κόλπου της Αττάλειας για την πρώτη γεώτρηση του «Abdulhamid Han».

Σε συνέντευξη στο Anadolu, που αναμεταδόθηκε από τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης, η επιλογή του «Yörükler-1» προβλήθηκε από τον αρμόδιο υπουργό σαν πρόβα για τις επόμενες εξόδους, σε μεγαλύτερο βάθος και απόσταση, απαντώντας έτσι στις επικρίσεις που δέχθηκε η κυβέρνηση Ερντογάν στο εσωτερικό από την πτέρυγα των υπερεθνικιστών.

H τουρκική κρατική εταιρεία TPAO έχει και άλλους οκτώ στόχους, εκ των οποίων οι πέντε, όπως είπε ο Τούρκος ΥΠΕΝ, είναι σε περιοχές δικαιοδοσίας της Τουρκίας, χωρίς να δώσει άλλα στοιχεία.

Ουσιαστικά, η γεώτρηση στο «Yörükler-1», σύμφωνα με τις δηλώσεις Ντονμέζ είναι μια τακτική αναδίπλωση της Τουρκίας, απέναντι στις ισχυρές πιέσεις που είχε το τελευταίο διάστημα από τις ΗΠΑ και την Ε.Ε.

Τα εξοπλιστικά

Για να γίνει πιο σαφές το μήνυμα για «ήρεμα νερά», οι ΗΠΑ το είχαν συνδέσει με τις συνομιλίες για τα F-16 και η Ε.Ε. με τη νέα αξιολόγηση της ευρωτουρκικής σχέσης.

Κατ’ επέκταση, στο διπλωματικό επίπεδο ετέθησαν και οι διμερείς σχέσεις της Γερμανίας με την Τουρκία (και το θέμα των υποβρυχίων Τ-214) αλλά και το ζήτημα της ανασύστασης του σχήματος συνεργασίας Γαλλίας – Ιταλίας – Τουρκίας (για εξοπλιστικά προγράμματα).

Ο ρόλος που έπαιξε στο διπλωματικό παρασκήνιο η Ουάσινγκτον ήταν κρίσιμος γι’ αυτό το άτυπο δίμηνο moratorium στην Ανατολική Μεσόγειο, όμως το ερώτημα είναι αν θα τηρηθεί και θα έχει συνέχεια ή στην πορεία ο Τ. Ερντογάν θα αλλάξει τακτική.

Τεχνικά, οι γεωτρήσεις του «Αbdulhamid Han» στον στόχο «Yörükler-1» θα χρειαστούν περισσότερο χρόνο από αυτόν που προβλέπει η Navtex (μέχρι τις 7 Οκτωβρίου), όπως εκτιμάται από τους ειδικούς.

Πολιτικά όμως οι αποφάσεις της Αγκυρας λαμβάνονται με άλλα κριτήρια, κυρίως διαπραγματευτικά για τον πρώτιστο στόχο που έχει θέσει ο Ερντογάν, να παρουσιάσει την Τουρκία ως περιφερειακή δύναμη που έχει καθοριστικό ρόλο στις εξελίξεις στην περιοχή.

Την προσεχή εβδομάδα η αντιπροσωπεία του τουρκικού υπουργείου Αμυνας, που διαπραγματεύεται με την κυβέρνηση Μπάιντεν για το πακέτο των F-16, θα βρίσκεται στην Ουάσινγκτον, όπως προανήγγειλε ο Χ. Ακάρ.

Οι δύο πλευρές έχουν συμφωνήσει οι συνομιλίες να κινηθούν σε επίπεδο αμυντικής διπλωματίας και μέσω αυτής να οικοδομηθούν οι συνθήκες για τη διαμόρφωση της μεγάλης διπλωματικής ατζέντας, σε επίπεδο υπουργείων Εξωτερικών.

Υπό αυτό το πρίσμα η Αγκυρα το τελευταίο διάστημα προβάλλει τον ρόλο του υπουργού Αμυνας τόσο στη «διπλωματία των σιτηρών» με την Ουκρανία και τη Ρωσία όσο και στις «αντιτρομοκρατικές επιχειρήσεις» στη Συρία και το Ιράκ, όπου οι τουρκικές δυνάμεις συνεχίζουν καθημερινά τις επιθέσεις, αλλά δεν έχουν προχωρήσει σε εισβολή ευρείας κλίμακας, όπως έχει απειλήσει ο Τ. Ερντογάν.

Με τον Χ. Ακάρ σε ρόλο «καλού συνομιλητή», ο Μ. Τσαβούσογλου αναλαμβάνει ρόλο «σκληρού διαπραγματευτή», παίζοντας στα άκρα το παιχνίδι της Αγκυρας έναντι της Ελλάδας, αλλά και ευρύτερα – όπου η Τουρκία θεωρεί πως έχει λόγο στα πράγματα.

Οι πληροφορίες θέλουν τον Τούρκο ΥΠΕΞ να υποβάλλει νέα επιστολή προς τον ΟΗΕ, σε συνέχεια των προηγούμενων που απαντήθηκαν από την Ελλάδα με την επιστολή του περασμένου Μαΐου, για το σύνολο των προβλέψεων των Συνθηκών της Λωζάνης (1923) και των Παρισίων (1947).

To πνεύμα στο οποίο κινείται η Αγκυρα μετά την ελληνική απαντητική επιστολή είναι πως η στρατιωτικοποίηση των νησιών αντανακλά την επεκτατική πολιτική της Ελλάδας (στο δικαίωμα επέκτασης των χωρικών υδάτων και του εναέριου χώρου), επιχειρώντας έτσι να δικαιολογήσει και το casus belli αναδρομικά.

Οι κλιμακούμενες διεκδικήσεις της Αγκυρας, πέρα από στρατηγική επιλογή, εξυπηρετούν την τρέχουσα περίοδο και τις τακτικές της ανάγκες, για παζάρι με όλους και για όλα.

Αυτή η τακτική, βέβαια, κάθε άλλο παρά ανταποκρίνεται στους όρους που έχουν τεθεί από την πλευρά της Ε.Ε., όμως η Αγκυρα δεν φαίνεται σε αυτή τη φάση να σκοτίζεται για τις ευρωπαϊκές απόψεις.

Περισσότερο την απασχολεί το παιχνίδι με τη Μόσχα (πέραν της οικονομικής συνεργασίας), στη Συρία και στον Καύκασο, αλλά και οι ισορροπίες με το Ιράν.

Κόντρα με Αρμενία

Στον Καύκασο, η Τουρκία εκφράζει δυσφορία για αθέτηση της συμφωνίας Αρμενίας – Αζερμπαϊτζάν για το Ναγκόρνο-Καραμπάχ από την πλευρά των Αρμενίων, που επιμένουν, όπως λέει, να διατηρούν τη στρατιωτική παρουσία και εκεί που έχουν πάρει θέση ρωσικές δυνάμεις, όπως στην περιοχή Λαχίν, ενώ παράλληλα εκφράζεται δυσφορία και για την επιλογή της Τεχεράνης να συνεργαστεί με τους Αρμένιους για διάνοιξη νέου οδικού άξονα, που παρακάμπτει τα σχέδια Αγκυρας – Μπακού.

Και στη Συρία η Αγκυρα είναι υποχρεωμένη να συμβιβάζεται με τις επιλογές της Μόσχας και της Τεχεράνης, παρά τα σχέδια του Τ. Ερντογάν για επιβολή εκτεταμένης «ζώνης ασφαλείας» στη συριακή μεθόριο. Η ζώνη περιορίζεται σε ορισμένα «σημεία», εκτός των ρωσικών και των ιρανικών σχεδιασμών.

Η ροπή δυνάμεων στη Μέση Ανατολή και τον Καύκασο για την Αγκυρα επιφυλάσσει δευτερεύοντα ρόλο, δύναμης ήπιας ισχύος, γεγονός που καθιστά πιο δύσκολη την ισορροπία της κυβέρνησης Ερντογάν, στο εσωτερικό με τις φιλοδοξίες που έχει προβάλει αλλά και στη διεθνή σκηνή, όπου θεωρεί πως πρέπει να έχει θέση σε όλα τα μεγάλα fora.

Η διπλωματική λογική επιβάλλει ανοίγματα, όμως, όπως επισημαίνουν διπλωματικές πηγές, η περιρρέουσα κατάσταση στις σχέσεις των ΗΠΑ-Ε.Ε. με τη Ρωσία καθιστά ολοένα και πιο σύνθετη τη σχέση της Τουρκίας με τις γειτονικές χώρες και ιδιαίτερα με την Ελλάδα.