Η επιρροή των ολιγαρχών στην ΕΕ είναι άνευ προηγουμένου – Ανησυχίες για τις δημόσιες συμβάσεις σε Ελλάδα και Κύπρο

Η ικανότητα της ΕΕ να εμποδίσει την απόδοση κονδυλίων σε ολιγάρχες είναι περιορισμένη, λόγω του ιδιαίτερα κατακερματισμένου συστήματος εκθέσεων και της μη συνεργασίας από τα κράτη μέλη.

Σε ψήφισμα που εγκρίθηκε με 409 ψήφους υπέρ, 61 κατά και 42 αποχές, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επισημαίνει τις «πρωτοφανείς διαστάσεις» των ολιγαρχικών δομών που χρησιμοποιούν τον δημόσιο τομέα ή εγκληματικές πρακτικές για να επωφεληθούν από τα κονδύλια της ΕΕ, με μέλη των κυβερνήσεων και πολιτικά πρόσωπα να εντάσσονται στις ομάδες αυτές σε ορισμένα κράτη μέλη, όπως η Ουγγαρία και η Τσεχία.

Ταυτόχρονα, η ικανότητα της ΕΕ να εμποδίσει τους ολιγάρχες να λαμβάνουν κονδύλια της ΕΕ είναι περιορισμένη, κυρίως λόγω της εξαιρετικά κατακερματισμένης υποβολής εκθέσεων, σύμφωνα με τους ευρωβουλευτές.

Το κείμενο αναφέρεται σε «σε εκατοντάδες περιφερειακά, εθνικά και διαπεριφερειακά συστήματα υποβολής εκθέσεων», τα οποία δεν φανερώνουν πάντα τους τελικούς δικαιούχους των χρηματοδοτήσεων από τα ταμεία συνοχής και αγροτικής πολιτικής της ΕΕ.

Το ψήφισμα επισημαίνει επίσης προβλήματα στις διαδικασίες δημόσιων συμβάσεων σε αρκετά κράτη μέλη, εκφράζοντας ανησυχίες για την ανάθεση δημοσίων συμβάσεων σε διαγωνισμούς με μόλις έναν υποψήφιο στην Ελλάδα και τις απευθείας αναθέσεις στην Κύπρο.

Τονίζει ακόμα καθώς τα αδύναμα εθνικά συστήματα ελέγχου και την έλλειψη επαρκούς προστασίας των κονδυλίων της ΕΕ από συγκρούσεις συμφερόντων σε ορισμένα κράτη μέλη.

Ο εισηγητής Petri Sarvamaa (ΕΛΚ, Φινλανδία) δήλωσε:

«Ζητούμε να αυξηθεί η διαφάνεια και να σταματήσουν οι ροές κονδυλίων της ΕΕ, δηλαδή χρημάτων των φορολογούμενων, προς τους λογαριασμούς ολιγαρχών.

»Υπό το πρίσμα της διαχείρισης του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, αλλά και πιθανών νέων μηχανισμών, είναι σαφές ότι το θέμα δε θα μπορούσε να είναι σημαντικότερο.

»Είναι ύψιστης σημασίας να αρχίσει επιτέλους η Επιτροπή να χρησιμοποιεί όλα τα διαθέσιμα μέσα για να αποφευχθεί η κακή χρήση των πόρων της ΕΕ.

»Για παράδειγμα, θα πρέπει να ενεργοποιηθεί ο μηχανισμός αιρεσιμότητας για την προστασία του προϋπολογισμού από παραβιάσεις του κράτους δικαίου, χωρίς περαιτέρω χρονοτριβή, αν τα άλλα μέσα δεν επαρκούν».

Προτάσεις του ΕΚ

Προκειμένου να ενισχυθεί η προστασία των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο:

· επαναλαμβάνει την επείγουσα έκκλησή του προς την Επιτροπή για τη θέσπιση ενός πανευρωπαϊκού διαλειτουργικού, ψηφιακού συστήματος υποβολής εκθέσεων και παρακολούθησης που θα αποκαλύπτει τους τελικούς και συγκεντρωτικούς δικαιούχους των κονδυλίων της ΕΕ.

· ζητεί να θεσπιστεί ετήσιο ανώτατο όριο για τις πληρωμές από τον προϋπολογισμό της ΕΕ σε φυσικά πρόσωπα κατά την αναθεώρηση του δημοσιονομικού κανονισμού, για τα γεωργικά ταμεία στα 500.000ευρώ για τις ενισχύσεις του πρώτου πυλώνα και στα 1.000.000 ευρώ για τις ενισχύσεις του δεύτερου πυλώνα.

· προτείνει να καταστούν αυστηρότεροι οι κανόνες του δημοσιονομικού κανονισμού της ΕΕ με τη συμπερίληψη σαφούς ορισμού της επαγγελματικής σύγκρουσης συμφερόντων και την ενίσχυση των σχετικών διατάξεων που ισχύουν για την κατάρτιση του προϋπολογισμού.

· παροτρύνει την Επιτροπή να κάνει «πλήρη και άμεση χρήση» των μέσων της για την προστασία του προϋπολογισμού της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένου του κανονισμού για την αιρεσιμότητα του κράτους δικαίου και της διαδικασίας του άρθρου 7.

· ζητεί να καταστεί υποχρεωτική για όλες τις χώρες της ΕΕ η χρήση των εξειδικευμένων ψηφιακών εργαλείων «Arachne» για την εξόρυξη δεδομένων και «EDES» για τον έγκαιρο εντοπισμό παραβάσεων που μπορούν να συμβάλουν στον εντοπισμό και την πρόληψη της απάτης, τα οποία χρησιμοποιούνται μόνο από μικρό αριθμό κρατών μελών.

· ζητεί από το Συμβούλιο να εγκρίνει πόρους για τα χρονίως υποστελεχωμένα όργανα της ΕΕ που προστατεύουν τα οικονομικά συμφέροντά της (OLAF, Europol και Εισαγγελία της ΕΕ).

Επόμενα βήματα

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε ότι θα δημοσιεύσει νομοθετική πρόταση για την αναθεώρηση του δημοσιονομικού κανονισμού της ΕΕ με σκοπό την ευθυγράμμισή του με το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο 2021-2027 και το Next Generation EU το πρώτο τρίμηνο του 2022.

Τον Νοέμβριο του 2021 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υιοθέτησε τις θέσεις του για την επικείμενη αναθεώρηση.

Τον Απρίλιο του 2022 οι ευρωβουλευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου θα ταξιδέψουν στη Βουλγαρία για να διερευνήσουν τις πρόσφατες καταγγελίες για διαφθορά και κατάχρηση δημόσιων πόρων από τα κονδύλια της ΕΕ.

Τον Μάιο προγραμματίζεται διερευνητική αποστολή στη Ρώμη για να εξεταστεί η χρήση των επιδοτήσεων της ΚΓΠ σε σχέση με την τήρηση των εργασιακών προτύπων και την καταπολέμηση της απάτης και των χρηματοπιστωτικών και οικονομικών εγκλημάτων.