Πανδημία και επανάσταση – Έρευνα του ΔΝΤ – Η εξέγερση των ελευθεροτεκτόνων δημοκρατικών στο Παρίσι (1832)

Το 1832, η μεγάλη πανδημία της χολέρας έπληξε το Παρίσι. Μέσα σε λίγους μόνο μήνες, η ασθένεια σκότωσε 20.000 άτομα από τον συνολικό πληθυσμό των 650.000 ατόμων της πόλης.

Οι περισσότεροι θάνατοι σημειώθηκαν στην καρδιά της πόλης όπου πολλοί φτωχοί εργάτες, τους οποίους προσέλκυσε στο Παρίσι η Βιομηχανική Επανάσταση, ζούσαν σε άθλιες συνθήκες.

Η εξάπλωση της νόσου αύξησε τις εντάσεις μεταξύ των κοινωνικών τάξεων, με τους πλούσιους να αποδίδουν ευθύνες στους φτωχούς για τη διάδοση της νόσου και τους φτωχούς να θεωρούν από την πλευρά τους πως έχουν δηλητηριαστεί.

Τα «σκάγια» του εχθρικού κλίματος βρήκαν σύντομα και τον βασιλιά, ο οποίος ούτως ή άλλως δεν έχαιρε και ιδιαίτερης δημοφιλίας στο λαό.

Η κηδεία του δημοφιλούς και δημοκρατικού στρατηγού Λαμάρκ, θύμα πανδημίας και υπερασπιστή των λαϊκών τάξεων, έγινε η αφορμή για την πραγματοποίηση μιας μεγάλης αντικυβερνητικής δημοκρατικής διαδήλωσης στους δρόμους οι οποίοι ήταν γεμάτοι με οδοφράγματα.

Σκηνές των επεισοδίων μνημονεύτηκαν στο μυθιστόρημα του Βίκτωρος Ουγκώ «Οι Άθλιοι».

Στο βίντεο που ακολουθεί, η σκηνή της εξέγερσης κατά την πομπή της κηδείας του στρατηγού Λαμάρκ από το μιούζικαλ οι «Άθλιοι».

Οι επαναστάτες ήταν Γάλλοι ελευθεροτέκτονες δημοκρατικοί – σοσιαλιστές.

Ήταν η εποχή του ριζοσπαστικού ελευθεροτεκτονισμού που ηγούνταν των δημοκρατικών κινημάτων.

Οι κόκκινες σημαίες, που θα δείτε και στο μιούζικαλ, ήταν των σοσιαλιστών και δημοκρατικών.

Ακόμα δεν είχε εμφανιστεί ο μαρξισμός και οι κομμουνιστές.

Η κόκκινη σημαία ήταν το λάβαρο των δημοκρατικών και των σοσιαλιστών.

Για αυτό και όλα τα σοσιαλιστικά κόμματα στην Ευρώπη έχουν κόκκινο χρώμα, μόνο στην Ελλάδα το ΠΑΣΟΚ είχε επιλέξει το πράσινο.

Διαβάστε περισσότερα εδώ: Ιουνιανή Εξέγερση

Οι ιστορικοί σε μια προσπάθεια να ερμηνεύσουν τα γεγονότα, υποστήριξαν ότι η αλληλεπίδραση της επιδημίας με προϋπάρχουσες εντάσεις στην κοινωνία ήταν η κύρια αιτία αυτού που έγινε γνωστό ως εξέγερση του Παρισιού το 1832, το οποίο με τη σειρά του μπορεί να εξηγήσει την επακόλουθη κυβερνητική καταστολή και τη δημόσια εξέγερση στη γαλλική πρωτεύουσα τον 19ο αιώνα, υποστηρίζουν οι συγγραφείς Φίλιπ Μπάρετ, Σοφία Τσεν και Ναν Λι σε δημοσίευσή τους για το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.

Από την πανούκλα (πανώλη του Ιουστινιανού) και τον Μαύρο Θάνατο έως την ισπανική γρίπη του 1918, η ιστορία είναι γεμάτη με ξεσπάσματα νόσων που οδηγούν σε σημαντικές κοινωνικές συνέπειες, όπως η διαμόρφωση της πολιτικής ζωής ή η ανατροπή της κοινωνικής τάξης, και ορισμένες που προκαλούν κοινωνικές αναταραχές.

Γιατί συμβαίνει αυτό;

Ένας πιθανός λόγος είναι ότι μια επιδημία μπορεί να αποκαλύψει ή να επιδεινώσει προϋπάρχουσες «βλάβες» στην κοινωνία, όπως τα ανεπαρκή δίκτυα κοινωνικής ασφάλειας, η έλλειψη εμπιστοσύνης στους θεσμούς ή η κυβερνητική αδιαφορία, η ανικανότητα ή η διαφθορά.

Ιστορικά, τα κρούσματα μεταδοτικών ασθενειών οδήγησαν επίσης σε εθνοτικές ή θρησκευτικές οπισθοδρομήσεις ή στην επιδείνωση των εντάσεων μεταξύ των οικονομικών τάξεων.

Παρά τα άφθονα παραδείγματα, τα ποσοτικά στοιχεία σχετικά με τη σχέση μεταξύ επιδημιών και κοινωνικής αναταραχής είναι περιορισμένα και εστιάζουν σε συγκεκριμένα επεισόδια, διευκρινίζουν οι συγγραφείς.

Η πρόσφατη έρευνα του ΔΝΤ, ωστόσο, κάλυψε αυτό το κενό προσφέροντας στοιχεία παγκοσμίως για αυτή τη σύνδεση τις τελευταίες δεκαετίες.

Χρησιμοποιώντας ένα δείκτη που βασίζεται στην κάλυψη από τον Τύπο των κοινωνικών αναταραχών, για 130 χώρες από το 1985 ως σήμερα, το ΔΝΤ διαπιστώνει ότι χώρες με συχνότερες και σοβαρές επιδημίες έχουν επίσης παρουσιάσει μεγαλύτερη αναταραχή κατά μέσο όρο.

Κατά τη διάρκεια και αμέσως μετά από μια πανδημία, οι κοινωνικές «ουλές», με τη μορφή της αναταραχής, ενδέχεται να μην εμφανιστούν αμέσως.

Πράγματι, οι ανθρωπιστικές κρίσεις εμποδίζουν πιθανώς την επικοινωνία και τη μεταφορά που απαιτούνται για τη διοργάνωση μεγάλων διαδηλώσεων.

Επιπλέον, η κοινή γνώμη μπορεί να ευνοεί τη συνοχή και την αλληλεγγύη σε περιόδους κρίσης.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα κατεστημένα καθεστώτα μπορούν επίσης να επωφεληθούν από μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης για την εδραίωση της εξουσίας και την καταστολή της διαφωνίας.

Η εμπειρία του Covid -19 είναι συνεπής με αυτό το ιστορικό μοτίβο, μέχρι στιγμής, τονίζουν οι συγγραφείς αναφέροντας πως οι διαδηλώσεις και τα φαινόμενα αναταραχής και κοινωνικού αναβρασμού παγκοσμίως έχουν μειωθεί σε ιστορικό χαμηλό πενταετίας.

Επισημαίνοντας πως οι ΗΠΑ και ο Λίβανος αποτελούν αξιοσημείωτες εξαιρέσεις (σίγουρα πλέον θα έβαζαν στην ανάλυσή τους και τη Μιανμάρ), εξηγούν πως ακόμη και σε αυτές τις περιπτώσεις, οι μεγαλύτερες διαμαρτυρίες σχετίζονται με ζητήματα που θα μπορούσαν ενδεχομένως να επιδεινωθούν αλλά δεν προκαλούνται άμεσα από την πανδημία.

Κοιτάζοντας επομένως πέρα από το άμεσο αποτέλεσμα, η πανδημία αυξάνει μακροπρόθεσμα τον κίνδυνο πρόκλησης κοινωνικών αναταραχών.

Χρησιμοποιώντας πληροφορίες σχετικά με τους τύπους ταραχών, η μελέτη του ΔΝΤ επικεντρώνεται στη μορφή που συνήθως λαμβάνει η αναταραχή μετά από μια επιδημία.

Η συγκεκριμένη ανάλυση δείχνει ότι, με την πάροδο του χρόνου, αυξάνεται ο κίνδυνος ταραχών και αντικυβερνητικών διαδηλώσεων.

Επιπλέον, η μελέτη υποστηρίζει ότι υπάρχει αυξημένος κίνδυνος μεγάλης κυβερνητικής κρίσης, ένα γεγονός που απειλεί να «ρίξει» την κυβέρνηση, κάτι που συμβαίνει συνήθως τα δύο χρόνια μετά από μια σοβαρή επιδημία.

«Εάν η Ιστορία λειτουργεί ως πρόβλεψη, η κοινωνική αναταραχή ενδεχομένως να αναδυθεί καθώς η πανδημία θα εξασθενεί.

»Οι απειλές μπορεί να είναι μεγαλύτερες όταν η κρίση εκθέτει ή επιδεινώνει προϋπάρχοντα προβλήματα όπως έλλειψη εμπιστοσύνης στους θεσμούς, η κακή διακυβέρνηση, η φτώχεια ή ανισότητα», καταλήγουν οι συγγραφείς.