Το τουρκικό φράγμα Ιλίσου στον ποταμό Τίγρη απειλεί την υδρευτική ασφάλεια του Ιράκ

Ο Τούρκος υπουργός Γεωργίας και Δασοκομίας, Μπακρ Μπακαντμιριελί, ανακοίνωσε την Τετάρτη, σε δήλωσή του, ότι η χώρα του άρχισε να παράγει ηλεκτρική ενέργεια από τον υδροηλεκτρικό σταθμό του φράγματος Ιλίσου στον ποταμό Τίγρη, γεγονός που αύξησε τους ιρακινούς φόβους για τις επιπτώσεις στην ύδρευση του Ιράκ.

Ο ίδιος Τούρκος υπουργός πρόσθεσε ότι το εργοστάσιο παραγωγής ενέργειας στο φράγμα Ιλίσου, που βρίσκεται στην επαρχία Μαρντίν, του τουρκικού (βόρειου) Κουρδιστάν, κοντά στα σύνορα με τη Συρία και το Ιράκ, είναι το τέταρτο μεγαλύτερο στην Τουρκία, σημειώνοντας ότι ο πρώτος στρόβιλος στον σταθμό τέθηκε σε λειτουργία τον περασμένο Μάιο.

Ο σταθμός λειτουργεί πλήρως, με όλους στους στροβίλους του, έξι στον αριθμό, από τις 23 Δεκεμβρίου και θα συμβάλει στη στήριξη της τουρκικής οικονομίας κατά 2,8 δισεκατομμύρια τουρκικές λίρες ετησίως, ισοδύναμο με περίπου 365 εκατομμύρια δολάρια.

Από την πλευρά τους, Ιρακινοί βουλευτές επέκριναν την Παρασκευή την άρνηση της Τουρκίας να δεσμευτεί να μην γεμίσει την τεχνητή λίμνη του φράγματος Ιλίσου, επί του ποταμού Τίγρη, τονίζοντας ότι η λειτουργία του φράγματος απειλεί την υδρευτική ασφάλεια του Ιράκ.

Αξίζει να σημειωθεί ότι το φράγμα, το οποίο εγκρίθηκε από την τουρκική κυβέρνηση το 1997 για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας για την περιοχή, ήταν η αιτία του εκτοπισμού περίπου 80 χιλιάδων ανθρώπων -κυρίως Κούρδων- από 199 χωριά.

Ακτιβιστές έχουν προειδοποιήσει για τους κινδύνους που θα αντιμετωπίσει η ιρακινή γεωργία από το εν λόγω φράγμα, όπως και ότι εκατομμύρια άνθρωποι θα αντιμετωπίσουν έλλειψη πόσιμου νερού.

Από το 2017, η έλλειψη νερού στο Ιράκ οδήγησε σε μέτρα όπως η απαγόρευση της καλλιέργειας ρυζιού και πολλοί αγρότες αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τη γη τους.

Το Ιράκ αντιμετωπίζει ελλείψεις σε πόσιμο νερό εξαιτίας των τουρκικών φραγμάτων. Το ίδιο πρόβλημα έχει και η Συρία.

Το φράγμα Ιλίσου είναι ένα από τα μεγαλύτερα φράγματα που χτίστηκαν στον ποταμό Τίγρη, με μήκος 1.820 μέτρα και ύψος 135 μέτρα.

Ο Ιρακινός πρωθυπουργός Μουσταφά Αλ Καντίμι επισκέφθηκε την τουρκική πρωτεύουσα, Άγκυρα, για να συνομιλήσει με τον Ερντογάν για διάφορα θέματα, συμπεριλαμβανομένου του προβλήματος των υδάτων μεταξύ των δύο χωρών.

Το φράγμα Ιλίσου βύθισε 12.000 χρόνια Ιστορίας

Η πόλη Χασάνκεϊφ (Hasankeyf — κουρδικά Heskîf), και η γύρω ιστορική περιοχή σκεπάστηκε από τα νερά του Τίγρη ποταμού.

Η λειτουργία του υδροηλεκτρικού φράγματος Ιλίσου (Ilısu Dam), κατακρατώντας τα νερά του Τίγρη, δημιούργησε μια τεχνητή λίμνη η οποία κατάπιε δεκάδες χωριά και μοναδικά ευρήματα και μνημεία 12.000 χρόνων.

5.500 σπηλιές, εκατοντάδες μνημεία που έχουν ανακαλυφθεί στο παρελθόν, και ανυπολόγιστος αριθμός άλλων που περίμεναν την σκαπάνη των αρχαιολόγων, μαρτυρούν το πέρασμα ανθρώπινων πολιτισμών από την εποχή του Χαλκού.

Τουλάχιστον είκοσι ανατολικοί και δυτικοί πολιτισμοί έχουν αφήσει τα ίχνη τους εκεί.

Άποψη της περιοχής Χασάνκεϊφ, με τους σημαντικότατους αρχαιολογικούς θησαυρούς, που έχουν πια βυθιστεί στα νερά του Τίγρη.

Ήταν ένα ζωντανό μουσείο στη σκιά των ασβεστολιθικών βράχων, από τα υπολείμματα των πρώτων οικιστών, της νεολιθικής εποχής, ως τους Βαβυλώνιους, τους Ασσύριους, τους Έλληνες, τους Ρωμαίους, τους Βυζαντινούς, της κουρδικής καταγωγής μουσουλμανικής δυναστείας του Σαλαχαντίν Αγιουμπ και τους Οθωμανούς.

300 αρχαιολογικοί χώροι περίμεναν την αρχαιολογική έρευνα.

Μόνο δυο από αυτούς είχαν ανασκαφεί και κάθε έρευνα άλλαζε και εμπλούτιζε τις γνώσεις μας για την Ιστορία.

Το φράγμα του Ιλίσου τα έχει πια καταποντίσει για πάντα κάτω από τα νερά του Τίγρη ποταμού.

Το σχέδιο GAP για την αξιοποίηση των υδάτων

Την δεκαετία του ’70, η Τουρκία σχεδίασε και άρχισε την υλοποίηση ενός φιλόδοξου σχεδίου με τον τίτλο «Έργο Νοτιοανατολικής Ανατολίας» (Güneydoğu Anadolu Projesi — GAP), για την αξιοποίηση των υδάτων του Τίγρη και του Ευφράτη, με σκοπό την παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας, την άρδευση των νοτιοανατολικών της επαρχιών.

Το σχέδιο GAP επηρεάζει μια συνολική έκταση 75.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων.

Προβλέπεται όταν ολοκληρωθεί το GAP θα αποτελείται από 22 φράγματα και 19 σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και θα παρέχει νερό άρδευσης σε 1.700.000 στρέμματα.

Το φράγμα Ιλίσου αποτελεί μέρος αυτού του σχεδίου.

Το 1983 ξεκίνησε η κατασκευή του φράγματος Ατατούρκ, στον Ευφράτη.

Είναι το μεγαλύτερο φράγμα, του σχεδίου GAP.

Η χωρητικότητας της δεξαμενής του φράγματος είναι 48,4 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα και είναι τέτοια ώστε να χωρέσει όλο τον ετήσιο υδάτινο όγκο του Ευφράτη.

Το φράγμα ολοκληρώθηκε το 1994 και το γέμισμα της λίμνης προκάλεσε σημαντικά προβλήματα ξηρασίας στη Συρία και το Ιράκ.

Η ολοκλήρωση του GAP είχε προγραμματιστεί για το 2010, αλλά η Παγκόσμια Τράπεζα σταμάτησε τη χρηματοδότηση επειδή δεν υπήρχε επίσημη συμφωνία για την κατανομή των υδάτων του Ευφράτη και του Τίγρη με τα όμορα ενδιαφερόμενα κράτη, Συρία και Ιράκ.

Σήμερα δεν υπάρχουν συνομιλητές για να συζητήσουν την κατανομή των υδάτων.

Έτσι μόνη της η Τουρκία υλοποιεί σχέδια που έχει εκπονήσει από πολλά χρόνια.