Τουρκία και Ρωσία έχουν μοιράσει τη Λιβύη; Σε ρωσική δυσμένεια ο στρατάρχης Χαφτάρ;

Η επίθεση του στρατάρχη Χαλίφα Χάφταρ, του ισχυρού άνδρα της ανατολικής Λιβύης, κατά της Τρίπολης μοιάζει όλο και περισσότερο σε κίνδυνο έπειτα από σειρά αποτυχιών και την αποχώρηση εκατοντάδων Ρώσων μισθοφόρων από τις γραμμές του μετώπου νότια της πρωτεύουσας.

Ωστόσο χθες, η Ουάσιγκτον κατηγόρησε την Μόσχα για την αποστολή μαχητικών αεροσκαφών προς υποστήριξιν της επίθεσης του Χάφταρ κατά της πρωτεύουσας, έδρας της ισλαμικής Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας (GNA) που αναγνωρίζεται από τον ΟΗΕ και υποστηρίζεται στρατιωτικά από την Τουρκία και το Κατάρ.

Υπάρχει συμφωνία Μόσχας-Αγκυρας;

Την Δευτέρα, οι στρατιωτικές δυνάμεις της κυβέρνησης της Τρίπολης έδωσαν τελεσίγραφο 72 ωρών στις δυνάμεις του Χάφταρ για να αποσυρθούν από την περιοχή της πρωτεύουσας, όπου η ισλαμική GNA ελέγχει τον εναέριο χώρο χάρη στην τουρκική υποστήριξη.

Το τελεσίγραφο εστάλη λίγο μετά την κατάληψη από τις δυνάμεις της κυβέρνησης της Τρίπολης της αεροπορικής βάσης Αλ Ουατίγια, σημαντικής βάσης οπισθοφυλακής των δυνάμεων του Χάφταρ, σε απόσταση 140 χιλιομέτρων δυτικά από την Τρίπολη.

Σύμφωνα με τους αναλυτές, απέναντι στις πρόσφατες νίκες των δυνάμεων της κυβέρνησης της Τρίπολης, η Μόσχα και η Άγκυρα έφθασαν σε συμφωνία να αποφύγουν απευθείας μεταξύ τους σύγκρουση επί του λιβυκού εδάφους.

Έτσι, η αποχώρηση, στο διάστημα ανάμεσα στην Κυριακή και την Τρίτη, των μισθοφόρων της προσκείμενης στο Κρεμλίνο εταιρείας ασφαλείας Wagner είναι προϊόν συντονισμένης δράσης ανάμεσα στην Μόσχα και την Αγκυρα, σύμφωνα με τον Jalel Harchaoui ερευνητή του Ινστιτούτου Clingendael της Χάγης.

Μεταφέρθηκαν με αεροσκάφη του ρωσικού στρατού στην στρατιωτική βάση Αλ Τζούφρα, στην κεντρική Λιβύη.

Και ρωσικά αεροσκάφη αναπτύχθηκαν για «να αποτρέψουν τις δυνάμεις της κυβέρνησης της Τρίπολης να προωθηθούν πέραν των ορίων της περιφέρειας της πρωτεύουσας», σύμφωνα με τον Wolfram Lacher, ερευνητή του Γερμανικού Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων και Ασφαλείας.

«Η διακοπή των πληγμάτων των τουρκικών drones κατά την διάρκεια της αποχώρησης των Ρώσων μισθοφόρων … δείχνει ότι υπάρχει ρωσο-τουρκική συμφωνία», παρατηρεί.

«Η Τουρκία και η Ρωσία προσπαθούν να κατανείμουν ζώνες επιρροής στην Λιβύη».

«Αλλά μένει να φανεί με ποιον τρόπο θα αντιδράσουν άλλες ξένες δυνάμεις: οι Ηνωμένες Πολιτείες, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Αίγυπτος και η Γαλλία», που υποστήριξαν ή υποστηρίζουν τον στρατάρχη Χάφταρ, εξηγεί ο ερευνητής.

Θα μπορούσαν να προσπαθήσουν να τορπιλίσουν την ρωσο-τουρκική συμφωνία στην Λιβύη, διότι τις περιθωριοποιεί και δίνει στην Ρωσία και την Τουρκία μακροπρόθεσμη επιρροή» στην Λιβύη.

Ποια είναι η υποστήριξη της Ρωσίας προς τον Χάφταρ

«Με την αποχώρηση των μισθοφόρων, η Ρωσία θέτει τέλος στην επίθεση κατά της Τρίπολης, αλλά η ρωσική υποστήριξη παραμένει αναγκαία για την επιβίωση του Χάφταρ» στις ζώνες επιρροής του, υπενθυμίζει ο Wolfram Lacher.

Και η αποτυχία της επίθεσης «αποτελεί ευκαιρία για το Κρεμλίνο ώστε να ενισχύσει την πολιτική του επιρροή επί της Κυρηναϊκής, χωρίς ποτέ, φυσικά, να κόψει τελείως τις γέφυρες με την Αγκυρα», προσθέτει ο Jalel Harchaoui.

Σύμφωνα με τον Emad Badi, αναλυτή του Atlantic Council, η Ρωσία «θα αυξήσει την εξάρτηση του Χάφταρ από την ίδια, διότι τώρα έχει ανάγκη από κάθε μορφής ξένη υποστήριξη για να αποφύγει την ταπείνωση.

Τις ρωσικές προθέσεις υποψιάζονται επίσης οι ΗΠΑ: η Μόσχα «προσπαθεί ξεκάθαρα να γείρει την πλάστιγγα προς όφελός της στην Λιβύη», προειδοποίησε σε ανακοινωθέν του ο επικεφαλής της αμερικανικής στρατιωτικής διοίκησης για την Αφρική (Africom).

«Οπως έκανε στην Συρία, διευρύνει την στρατιωτική της παρουσία στην Αφρική χρησιμοποιώντας μισθοφόρους που υποστηρίζονται από το (ρωσικό) κράτος, όπως η ομάδα Wagner, αναφέρει ο στρατηγός Στίβεν Τάουνσεντ.

«Ομως, η Μόσχα δεν θέλει να εμπλακεί σε μία μακροχρόνια και πολυδάπανη σύρραξη στην Λιβύη, όπως έκανε από το 2015 στην Συρία», σύμφωνα με τον Jalel Harchaoui.

Ωστόσο, ο υπουργός Εξωτερικών της Γαλλίας εξέφρασε χθες την ανησυχία του για μία «συροποίηση» της Λιβύης … στα 200 χιλιόμετρα από τις ευρωπαϊκές ακτές».

Ο Χάφταρ έχει πέσει στην δυσμένεια της Μόσχας;

«Εάν ήταν μόνο στο χέρι των Ρώσων, ο Χάφταρ θα διέθετε σήμερα πολύ λιγότερη ισχύ», θεωρεί ο ερευνητής Jalel Harchaoui.

Από το 2014, ο στρατάρχης υποστηρίζεται άνευ όρων από το Αμπού Ντάμπι και το Κάιρο.

Και, σύμφωνα με τους αναλυτές, οι χώρες του Κόλπου, κυρίως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, έχουν αναλάβει την χρηματοδότηση της ομάδας Wagner.

Στο τέλος του Απριλίου, ο Χάφταρ κήρυξε πλήρεις εξουσίες στο σύνολο της χώρας, μία ανακοίνωση που έμεινε χωρίς συνέχεια, αλλά τορπίλισε τις ελπίδες επανάληψης του ενδολιβυκού διαλόγου.

Εκτοτε, οι Ρώσοι φαίνεται ότι επενδύουν σε μία άλλη προσωπικότητα ισχυρής επιρροής στην ανατολική Λιβύη, τον Ακίλα Σάλεχ, πρόεδρο του εκλεγμένου κοινοβουλίου με έδρα την Κυρηναϊκή.

Έτσι χθες, ο υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας Σεργκέι Λαβρόφ του τηλεφώνησε για να του τονίσει «την απουσία προοπτικής σε μία διευθέτηση της κρίσης μέσω της στρατιωτικής βίας» και για να τον πιέσει «για την επείγουσα έναρξη εποικοδομητικού (ενδολιβυκού) διαλόγου», σύμφωνα με ανακοίνωση της λιβυκής διπλωματίας.

Και, σύμφωνα με βίντεο που κυκλοφόρησε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ο Ακίλα Σάλεχ φαίνεται ότι υπάκουσε στην ρωσική προτροπή, απαριθμώντας τις συστάσεις των «Ρώσων φίλων του» για την επανάληψη του διαλόγου ενώπιον των αρχηγών των φυλών της ανατολικής Λιβύης.