Πώς το ακροδεξιό AfD έγινε το δεύτερο ισχυρότερο κόμμα στη Γερμανία

Το πώς το ακροδεξιό AfD κατόρθωσε να γίνει το δεύτερο ισχυρότερο κόμμα στη Γερμανία εξηγεί μελέτη του Πανεπιστημίου του Μονάχου και του Κέντρου Οικονομικής και Πολιτικής Έρευνας (CEPR) που δημοσιεύει ο ιστότοπος Project Syndicate.

Οι Ανατολικογερμανοί ψηφίζουν, σκέφτονται και αισθάνονται διαφορετικά από τους Δυτικογερμανούς όπως αποκαλύπτουν τα αποτελέσματα των περιφερειακών εκλογών του Σεπτεμβρίου.

Για να βοηθήσει στην αντιμετώπιση των υποκείμενων οικονομικών αιτιών αυτής της διαφοράς, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση πρέπει να εισαγάγει κίνητρα για την ενθάρρυνση των ξένων επενδύσεων στα ανατολικά της χώρας.

Αυτό το Νοέμβριο, η Γερμανία θα γιορτάσει την 30ή επέτειο από την πτώση του Τείχους του Βερολίνου.

Αλλά η χώρα δεν είναι σε πολύ καλή διάθεση, και οι ευθυμίες θα είναι λίγες και πολύ κοντά – ειδικά στα ανατολικά.

Σήμερα, περισσότερο από το ένα τρίτο των Ανατολικογερμανών αυτοχαρακτηρίζονται ως πολίτες δεύτερης κατηγορίας, όπως καταγράφει η μελέτη,

Σε αντίθεση με τις προσδοκίες τους κατά την επανένωση το 1990, η ανατολική πλευρά της χώρας δεν είναι τόσο ευημερούσα όσο η δυτική, όπως συμπεραίνει η μελέτη.

Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι οι Ανατολικογερμανοί σήμερα σκέπτονται, αισθάνονται και ψηφίζουν διαφορετικά από ό, τι οι δυτικοί, σαν να επιβεβαιώνουν αυτό που λέγεται ευρέως πως, η Γερμανία μοιάζει να είναι μια χώρα με δύο ψυχές.

Τα τελευταία στοιχεία που επιβεβαιώνουν την παραπάνω αντίληψη έρχονται από τις εκλογές της 1ης Σεπτεμβρίου, όταν το ξενοφοβικό ακροδεξιό Alternative für Deutschland (AfD) εξασφάλισε μια ισχυρή δεύτερη θέση στις περιφερειακές εκλογές στα ανατολικά γερμανικά κράτη Σαξονίας και Βραδεμβούργου, καταγράφοντας ποσοστά 27,5% και 23,5% των ψήφων, αντίστοιχα.

Στα δυτικά Γερμανικά κρατίδια, το εκλογικό μερίδιο του AfD κατέγραψε σχεδόν το ήμισυ των ποσοστών της ανατολικής.

Το πολιτικό χάσμα Ανατολής-Δύσης της Γερμανίας αντικατοπτρίζει τις έντονες οικονομικές διαφορές.

Μεταξύ του 1991 και του 1996, το κατά κεφαλήν εισόδημα στην ανατολική Γερμανία αυξήθηκε και από 42% ανέβηκε στο 67% που παρουσίαζε της δυτικής Γερμανίας.

Αλλά 20 χρόνια μετά το 1996, ο αριθμός αυτός αυξήθηκε μόλις στο 74%.

Με άλλα λόγια, η διαδικασία μετά από το 1989 της οικονομικής σύγκλισης μεταξύ της ανατολικής και της δυτικής Γερμανίας σταμάτησε σε μεγάλο βαθμό πριν από περίπου 25 χρόνια.

Η πρόβλεψη του 1990 του πρώην Γερμανικού Καγκελαρίου Χέλμουτ Κολ για τα «ακμάζοντα τοπία» στα ανατολικά δεν έχει ακόμη υλοποιηθεί.

Η οικονομική σύγκλιση εντός της Γερμανίας έχει σταματήσει σε μεγάλο βαθμό ως αποτέλεσμα πολιτικών αποφάσεων.

Πριν από την επανένωση τον Οκτώβριο του 1990, η κυβέρνηση της δυτικής Γερμανίας αποφάσισε να ελευθερώσει το εμπόριο με την Ανατολική Γερμανία εν μία νυκτί.

Όλα τα εμπόδια στην κίνηση κεφαλαίων και εργασίας απομακρύνθηκαν και το ανατολικό γερμανικό μάρκο μετατράπηκε σε δυτικογερμανικό μάρκο με συντελεστή αναλογίας 1:1 για μικρά ποσά και 2:1 για μεγαλύτερα ποσά.

Η μεταρρύθμιση του νομίσματος προκάλεσε άνοδο των μισθών της Ανατολικής Γερμανίας στα επίπεδα της δυτικής Γερμανίας, παρόλο που η παραγωγικότητα στην ανατολική Γερμανία άγγιζε μόλις το 10% εκείνης της δυτικής.

Ως αποτέλεσμα, ο μεταποιητικός τομέας της Ανατολικής Γερμανίας πτώχευσε εν μία νυκτί και οι επιχειρήσεις της έχασαν όλες τις αγορές στην Ανατολική Ευρώπη.

Το 1990, η κυβέρνηση της Ανατολικής Γερμανίας ίδρυσε μια νέα υπερεθνική αρχή, το Treuhandanstalt, για να βοηθήσει τους κατασκευαστές της χώρας να επιβιώσουν.

Ο φορέας ιδιωτικοποίησε και πούλησε ανατολικογερμανικές εταιρείες και περιουσιακά στοιχεία σε δυτικές επιχειρήσεις, συχνά σε συμβολική τιμή του ενός μάρκου έναντι εργασιακών εγγυήσεων.

Αυτή η τεράστια επιχορήγηση έδωσε στις δυτικο-γερμανικές επιχειρήσεις κίνητρο να μετακινηθούν προς τα ανατολικά, αν και η τελευταία είχε χάσει το συγκριτικό πλεονέκτημα του χαμηλού μισθού.

Το πρόγραμμα δούλεψε και το 1994, η Treuhandanstalt είχε πωλήσει σχεδόν όλες τις επιχειρήσεις της Ανατολικής Γερμανίας σε δυτικούς επενδυτές και ο οργανισμός διαλύθηκε.

Για μια στιγμή, η οικονομία της ανατολικής Γερμανίας μεγάλωσε γρήγορα και άρχισε να καλύπτει την οικονομία της δυτικής Γερμανίας.

Αλλά χωρίς την Treuhandanstalt να παρέχει περαιτέρω επιδοτήσεις, οι επιχειρήσεις της δυτικής Γερμανίας δεν ήθελαν να επενδύσουν στην ανατολική Γερμανία.

Και καθώς οι επενδύσεις άρχισαν να επιβραδύνονται συνεχώς, η διαδικασία σύγκλισης δυτικής – ανατολής Γερμανίας δεν προχώρησε.

Οι Ανατολικογερμανοί εν τω μεταξύ, απεχθάνονταν το Treuhandanstalt και το είδαν ως την υπηρεσία που ξεπουλούσε τα πολύτιμα περιουσιακά στοιχεία στις δυτικές επιχειρήσεις.

Ο πρώτος πρόεδρος της υπηρεσίας μάλιστα, Detlev Rohwedder, δολοφονήθηκε το 1991.

Ακόμη και σήμερα, δύο λαϊκίστικα γερμανικά κόμματα – η αριστερή Die Linke και η δεξιά AfD – κατηγορούν τον φορέα για την οικονομική κατάσταση της ανατολικής Γερμανίας.

Μετά το 1989, οι Ανατολικογερμανοί άκουγαν πως δεν υπήρχε εναλλακτική λύση για το φορέα Treuhandanstalt, γιατί δεν είχαν προϊόντα υψηλής ποιότητας για πώληση.

Αλλά ο νόμος του συγκριτικού πλεονεκτήματος υποστηρίζει ότι μια χώρα έχει πάντα κάτι να πουλήσει, αν οι μισθοί και οι τιμές της είναι αρκετά χαμηλές.

Δυστυχώς, όμως για την ανατολική Γερμανία οι υψηλοί μισθοί και οι τιμές που προέκυψαν από τη νομισματική μεταρρύθμιση του 1990, εμπόδισαν την ανατολικογερμανική οικονομία να αναπτυχθεί όπως και των άλλων χωρών της Ανατολικής Ευρώπης μετά την κατάρρευση του κομμουνισμού.

Το αφήγημα πως δεν υπάρχει «τίποτα προς πώληση» και ενός «μεταποιητικού τομέα χαμηλής αξίας» είχε αρνητική επίδραση στην ανατολικογερμανική ψυχή.

Οι άνθρωποι αισθάνονταν ότι δεν είχαν αξία σε μια φιλελεύθερη οικονομία της αγοράς και έχασαν την αξιοπρέπειά τους.

Και όπως αναφέρει η Καθηγήτρια Dalia Marin, στη δεκαετία του 1990 εργάστηκα στο Πανεπιστήμιο Humboldt του Βερολίνου στα ανατολικά της πόλης και γνώρισα από πρώτο χέρι αυτό το αίσθημα άνευ αξίας που ήταν διάχυτο μεταξύ των Ανατολικογερμανών.

Το μεγαλύτερο λάθος της γερμανικής κυβέρνησης, ωστόσο, ήταν η διάλυση του Treuhandanstalt αφού πωλήθηκαν όλα τα περιουσιακά στοιχεία της ανατολικής Γερμανίας.

Αντ ‘αυτού, ο οργανισμός θα έπρεπε να συνεχίσει να προσφέρει επιδοτήσεις σε ξένες επιχειρήσεις που επιθυμούν να επενδύσουν στην ανατολική Γερμανία, προκειμένου να αντισταθμίσουν τους υψηλούς μισθούς εκεί.

Ωστόσο, δεν είναι ποτέ αργά για τη Γερμανία να ξαναρχίσει η διαδικασία οικονομικής σύγκλισης.

Ενθαρρυντικά, η κυβέρνηση συζητά τώρα πώς να δημιουργήσει ισοδύναμες συνθήκες διαβίωσης (gleichwertige Lebensverhältnisse) στα ανατολικά και δυτικά της χώρας.

Με την εισαγωγή οικονομικών κινήτρων για ξένες επενδύσεις στην ανατολική Γερμανία, οι υπεύθυνοι για τη χάραξη πολιτικής θα μπορούσαν ακόμη να συμβάλουν στην επίτευξη των «ακμαζόντων τοπίων» που προέβλεπε ο Kohl.
Επιπλέον, η οικονομική ανάκαμψη στην ανατολική Γερμανία θα απέφερε όχι μόνο σημαντικά οφέλη.

Θα βοηθούσε επίσης να θεραπεύσει το ψυχολογικό χάσμα της Γερμανίας και, επομένως, θα καθιστούσε τους Ανατολικογερμανούς λιγότερο πιθανό να ψηφίσουν για τα εξτρεμιστικά κόμματα που θίγουν τους φόβους τους.