Βενεζουέλα: Οι στενές σχέσεις Μαδούρο με Ρωσία-Κίνα-Τουρκία

Η πολιτική κρίση στη Βενεζουέλα έχει διχάσει τη διεθνή κοινότητα. Ήταν το πρώτο πράγμα που έγινε σαφές, σχεδόν αμέσως αφότου ο ηγέτης της αντιπολίτευσης Χουάν Γκουάιντο αυτοανακηρύχθηκε μεταβατικός πρόεδρος πριν από μία εβδομάδα.

Ευθέως ή εμμέσως, οι χώρες άρχισαν να διαλέγουν στρατόπεδο στηρίζοντας είτε τον πρόεδρο Μαδούρο είτε τον πολιτικό του αντίπαλο.

ΗΠΑ, Βρετανία, Καναδάς και η πλειονότητα των χωρών της Λατινικής Αμερικής δήλωσε ξεκάθαρα από την πρώτη στιγμή ότι αναγνωρίζουν τον Γκουάιντο ως μεταβατικό πρόεδρο της Βενεζουέλας.

Η ένταση στις σχέσεις ΗΠΑ και Βενεζουέλας κλιμακώνεται σταδιακά απ’ όταν εκλέχτηκε ο Ούγκο Τσάβες, το 1999, και κορυφώθηκε με την εκλογή του Νικολάς Μαδούρο το 2013. Ήταν συνεπώς αναμενόμενη η στάση των ΗΠΑ.

Ρωσία, Κίνα και Τουρκία πάλι, στάθηκαν αμέσως στο πλευρό του Μαδούρο. Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν μάλιστα έσπευσε να τηλεφωνήσει στον πρόεδρο της Βενεζουέλας για να του εκφράσει τη στήριξή του.

«Αδελφέ μου, μείνε όρθιος», του είπε αποδίδοντας τη στήριξη που εκείνος του είχε προσφέρει μετά την απόπειρα πραξικοπήματος, τον Ιούλιο του 2016.

«Ο Μαδούρο έχει το στυλ του ισχυρού άνδρα, ίδιο με του Τούρκου προέδρου Ερντογάν και του Ρώσου προέδρου Πούτιν», επισημαίνει στο CNN ο Εβρέν Τσελίκ Γουίλτσε, πολιτικός επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Ντακότα, ο οποίος σπούδασε στην Τουρκία.

«Ο Μαδούρο βλέπει τις σχέσεις του με την Κίνα και τη Ρωσία ως μια μορφή ασφάλειας στα Ηνωμένα Έθνη», προσθέτει ο Βίκτορ Μιχάρες, πολιτικός επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο των Άνδεων στην Κολομβία.

«Η Κίνα και η Ρωσία έχουν τη δύναμη του βέτο και είναι σε θέση να σώσουν το καθεστώς της Βενεζουέλας από ένα κατασταλτικό ψήφισμα εναντίον του», εξηγεί.

Το όφελος για τον Μαδούρο είναι προφανές. Το ερώτημα είναι τι παίρνουν οι χώρες αυτές ως αντάλλαγμα για να συνεχίσουν να στηρίζουν το καθεστώς.

Η Βενεζουέλα είναι ένα πεδίο ιδεολογικής μάχης, επισημαίνει ο Μπεν Ρόουσγελ, Καναδός πρεσβευτής στη Βενεζουέλα από το 2014 έως το 2017.

«Εάν ο Μαδούρο καταφέρει να μείνει θα ωφελήσει εκείνους που πιστεύουν ότι το κράτος πρέπει να έχει τον τελευταίο λόγο, ανεξάρτητα από το τι θέλουν οι πολίτες, όπως η Κούβα, η Ρωσία και η Κίνα», υπογραμμίζει στο CNN.

«Εάν ο Μαδούρο υποχρεωθεί να φύγει, αυτό θα βοηθήσει τις χώρες που πιστεύουν ότι την πολιτική εξουσία έχουν οι πολίτες, όπως οι περισσότερες της Λατινικής Αμερικής, οι ΗΠΑ και ο Καναδάς».

Κίνα

Σύμφωνα με τον Μιχάρες, η Κίνα είναι ο σημαντικότερος πιστωτής της Βενεζουέλας. Από το 2007 έως το 2016, κρατικές τράπεζες της Κίνας έχουν χορηγήσει 17 δάνεια στη Βενεζουέλα, συνολικής αξίας 62,2 δισ. δολαρίων σύμφωνα με το αμερικανικό think tank Inter-American Dialogue – περισσότερα από κάθε άλλη χώρα της Λατινικής Αμερικής.

Από το 2005 έως το 2015 επίσης, κινεζικές εταιρείες επένδυσαν συνολικά 19,15 δισ. δολάρια σε έργα στη Βενεζουέλα, σύμφωνα με στοιχεία του ερευνητικού κέντρου American Enterprise Institute, που εδρεύει στην Ουάσιγκτον.

Από το 2015 όμως, η Κίνα μείωσε τις επενδύσεις, ενδεχομένως λόγω της αδυναμίας της Βενεζουέλας να καλύψει τις αποπληρωμές. Την περίοδο 2016 – 2018 πρόσθεσε μόλις 1,84 δισ. δολάρια στις επενδύσεις της στη Βενεζουέλα.

Συνεπώς, καταλήγει ο Μιχάρες, οι σχέσεις Κίνας – Βενεζουέλας έγιναν σταδιακά πολιτικές, με το Πεκίνο να έχει πλέον σοβαρούς οικονομικούς για να στηρίζει τον Μαδούρο.

Ρωσία

Η φιλία Ρωσίας – Βενεζουέλας είναι σχέση που χτίστηκε πολύ πιο πίσω, από την εποχή του Ούγκο Τσάβες.

Η Βενεζουέλα μάλιστα ήταν από τις λίγες χώρες που είχαν αναγνωρίσει την Αμπχαζία και τη Νότια Οσετία ως ανεξάρτητα κράτη, ενώ στήριξε απολύτως τις ρωσικές θέσεις και στη Συρία και στην Ουκρανία.

«Τώρα η Ρωσία έχει γίνει ο σημαντικότερος επιχειρηματικός εταίρος της Βενεζουέλας στην ζώνη του Ορινόκο», ανέφερε ο Μιχάρες, αναφερόμενος στις πετρελαιοπηγές της βόρειας Βενεζουέλας.

Η κυβέρνηση Μαδούρο είναι επίσης συμφέρουσα και για την κρατική πετρελαϊκή εταιρεία της Ρωσίας Rosneft, αναφέρει το CNN.

Τον Δεκέμβριο του 2016 η Rosneft έδωσε δάνειο 1,5 δισ. δολάρια στην κυβέρνηση Μαδούρο και έλαβε ως εγγύηση το 50% περίπου της Citgo, μια πετρελαϊκής εταιρείας των ΗΠΑ, που ανήκει στον ενεργειακό γίγαντα της Βενεζουέλας PDVSA.

Το 2017, οι σχέσεις Καράκας – Μόσχας ενισχύθηκαν ακόμη περισσότερο, όταν το Κρεμλίνο συμφώνησε στην αναδιάρθρωση ενός χρέους ύψους 3,15 δισ. δολαρίων.

Πολιτικοί αναλυτές βλέπουν την επένδυση του Πούτιν ως μια προσπάθεια να ενισχύσει την επιρροή του στη Λατινική Αμερική.

«Ο Πούτιν προσπαθεί να στείλει στις Ηνωμένες Πολιτείες το μήνυμα ότι μπορεί να παίξει στο κατώφλι μας» δήλωσε ο πρώην υφυπουργός Άμυνας Ντέρεκ Χολέτ.

Τουρκία

Οι δύο χώρες ήρθαν πιο κοντά με την απόπειρα πραξικοπήματος στην Τουρκία, τον Ιούλιο του 2016.

Η κυβέρνηση Μαδούρο ισχυρίζεται ότι έχουν γίνει επανειλημμένες απόπειρες πραξικοπήματος τα τελευταία χρόνια στη χώρα και την περασμένη εβδομάδα οι κυβερνήσεις Βενεζουέλας και Τουρκίας χαρακτήρισαν την τρέχουσα κρίση στο Καράκας νέα απόπειρα.

«Οι Τούρκοι ηγέτες και κυρίως ο Ερντογάν αντιμετωπίζουν τον Μαδούρο ως κάποιον που έχει μπει αδίκως στο στόχαστρο της Δύσης», υποστηρίζει ο Ασλί Αγιντιντασμπας, ερευνητής στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων.

«Υπάρχει μια αίσθηση συγγένειας, μια τάση να ταυτιστεί μαζί του από την αποτυχημένη προσπάθεια πραξικοπήματος του 2016» προσθέτει.

Η Βενεζουέλα στέλνει χρυσό στην Τουρκία. Η Τουρκία εξάγει τρόφιμα και ανθρωπιστική βοήθεια στη Βενεζουέλα. Αλλά οι δεσμοί μεταξύ των δύο ηγετών δεν είναι μόνο οικονομικοί. Η σχέση τους συνδέεται άμεση με τις γεωπολιτικές φιλοδοξίες της Τουρκίας.