Η Γαλλία επιστρέφει λεηλατημένα έργα τέχνης στο Μπενίν της Δυτικής Αφρικής

Ο Εμανουέλ Μακρόν αποφάσισε την επιστροφή χωρίς «καθυστέρηση» 26 λεηλατημένων έργων τέχνης στο Μπενίν, όπως ανακοίνωσε την Παρασκευή το Ελιζέ, έπειτα από την υποβολή μιας έκθεσης που προτείνει την ευρεία επιστροφή πολιτιστικών τεχνουργημάτων που μεταφέρθηκαν από την Αφρική κατά την περίοδο της αποικιοκρατίας.

Η έκθεση δύο ακαδημαϊκών, του Μπενεντίκτ Σαβό από το Collège de France και του Φελουέν Σαρ από το Πανεπιστήμιο Saint-Louis στη Σενεγάλη σηματοδοτεί δυνητικά ένα ορόσημο στην προσπάθεια αφρικανικών χωρών να ανακτήσουν έργα που λεηλατήθηκαν από δυτικούς εξερευνητές και αποικιστές.

Σύμφωνα με την ανακοίνωση της γαλλικής προεδρίας, ο Μακρόν στοχεύει να φέρει κοντά ευρωπαϊκές και αφρικανικές χώρες για την οικοδόμηση μιας «πολιτική ανταλλαγής»

Ο Γάλλος πρόεδρος έγινε ο πρώτος ηγέτης της Δύσης που ξεκίνησε μια συνολική επανεξέταση λεηλασιών της περιόδου της αποικιοκρατίας.

Πέρσι είχε πει σε φοιτητές από τη Μπουρκίνα Φάσο ότι «η αφρικανική κληρονομιά δεν μπορεί απλά να βρίσκεται σε ευρωπαϊκές ιδιωτικές συλλογές και μουσεία».

Περίπου το 90% της πολιτιστικής κληρονομιάς των χωρών της Αφρικής πιστεύεται ότι βρίσκεται σήμερα στην Ευρώπη.

Μόνο στο Μουσείο Κε Μπρανλί στο Παρίσι βρίσκονται περίπου 70.000 αντικείμενα από την Αφρική, ενώ άλλα τόσα βρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο του Λονδίνου, δήλωσε πέρσι στο πρακτορείο Reuters ο Σαβό.

Μουσεία της Δύσης παραδοσιακά προβάλουν αντίσταση σε εκκλήσεις επιστροφής αντικειμένων στις χώρες προέλευσής τους προβάλλοντας συχνά ως επιχειρήματα την έλλειψη απαραίτητων πόρων για την φροντίδα των έργων.

Νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, ο κυβέρνησης του Νήσου του Πάσχα, επαρχίας της Χιλής, ηγήθηκε μιας αντιπροσωπείας στο Βρετανικό Μουσείο για να ζητήσει την επιστροφή ενός πολύτιμου γλυπτού.

Η γαλλική έκθεση των Σαβό και Σαρ καλεί σε θέσπιση νομοθεσίας για τη διευκόλυνση της επιστροφής τεχνουργημάτων από συλλογές μουσείων, σύμφωνα με δημοσιεύματα του Τύπου.

Αναφέρει ότι περίπου 46.000 αντικείμενα στο Μουσείο Κε Μπρανλί στο Παρίσι μπορεί να πληρούν τις προϋποθέσεις για επαναπατρισμό.

«Αισθανθήκαμε μια πραγματική επιθυμία από την κυβέρνηση για δράση», δήλωσε ο Σαρ στην Liberation.

«Ήμουν σκεπτικός στην αρχή. Τώρα είμαι πεπεισμένος ότι δεν είναι απλά ένα τέχνασμα δημοσιότητας».

Τα 26 τεχνουργήματα που θα επιστραφούν στο Μπενίν από το Κε Μπρανλί αρπάχτηκαν το 1892 ως λάφυρα πολέμου.

Βρίσκονται ανάμεσα σε περίπου 5.000 έργα που έχει ζητήσει η χώρα της Δυτικής Αφρικής.

Μπενίν

Το Μπενίν, τέως Βασίλειο της Δαχομέης είναι χώρα της Δυτικής Αφρικής με έκταση 112.622 τ.χλμ. και πληθυσμό 11.496.140 κατοίκους, σύμφωνα με επίσημες εκτιμήσεις του 2018.

Η χώρα έχει πολλά ποτάμια, που στις εκβολές τους σχηματίζουν λιμνοθάλασσες και έλη. Κυριότερα είναι ο Νίγηρας (που αποτελεί τα σύνορα με το κράτος του Νίγηρα), τα Ουεμέ, Κουφό, Μονό και οι παραπόταμοι του Νίγηρα Σότα, Μεκρού και Αλιμπόρι. Το όνομα της πρωτεύουσας είναι Πόρτο-Νόβο.

Με βάση τις τοπικές προφορικές παραδόσεις, το 13ο περίπου αιώνα κατοικούσαν στις όχθες του ποταμού Μόνο πληθυσμοί των Άντζα.

Έπειτα από εσωτερικές διαμάχες, μεγάλο μέρος των πληθυσμών αυτών μετακινήθηκε και ίδρυσε την πόλη και βασίλειο των Αλάντα.

Το 17ο αιώνα το βασίλειο αυτό διασπάστηκε και τριχοτομήθηκε σε διαφορετικά βασίλεια: της Αλάντα, της Ζακέν (σημερινό Πόρτο Νόβο) και της Αμπομέι (Δαχομέη). Το τελευταίο ήταν το μόνο που άκμασε και επέζησε μέχρι τη γαλλική αποικιοκρατία.

Το Βασίλειο της Δαχομέης δημιουργήθηκε έπειτα από την ένωση μίγματος πολλών εθνοτικών ομάδων που είχαν μετακινηθεί.

Οι ομάδες αυτές ήταν κυρίως σουδανικής προέλευσης (Γιουρούμπα, Μάχι, Σόμπα, Μπαρίμπα κλπ.).

Οι ιστορικοί δικαιολογούν αυτές τις μετακινήσεις πληθυσμών, με δεδομένο το γεγονός ότι την περίοδο εκείνη το δουλεμπόριο ήταν πραγματικότητα κι έτσι επιζητούσαν ασφάλεια.

Ιδρυτής του Βασιλείου θεωρείται ο Βεγκμπαγιά, ο οποίος έζησε το 17ο αιώνα.

Το βασίλειο επεκτάθηκε επί του επιγόνου του, Αγκμπαγιά (1708-32) και επί του θηριώδους στα ήθη Γκέζο (1818-58) καταργήθηκε το δουλεμπόριο.

Η Δαχομέη είχε τα δικά της πολιτιστικά χαρακτηριστικά ως βασίλειο.

Τα αγόρια μυούνταν στον πόλεμο από παλιούς πολεμιστές από πολύ νεαρή ηλικία.

Επίσης, το Βασίλειο έγινε διάσημο για τα επίλεκτα στρατιωτικά σώματα γυναικών, που ονομάζονταν Ahosi -δηλαδή «βασιλικές σύζυγοι»- ή Mino -δηλαδή «οι μητέρες μας»-, γνωστές ως Αμαζόνες.

Οι στρατιωτίνες του Μπενίν. Γνωστές και ως «Αμαζόνες της Δαχομέης».

Η έμφαση στη στρατιωτική προετοιμασία και στην πειθαρχία έκανε πολλούς Ευρωπαίους παρατηρητές του 19ου αιώνα να χαρακτηρίζουν τη Δαχομέη, ως τη Μαύρη Σπάρτη.

Στο βασίλειο κοινή πρακτική ήταν οι ανθρωποθυσίες, ιδιαίτερα σε περιόδους εορτών. Οι αιχμάλωτοι πολέμου αποκεφαλίζονταν δημοσίως.

Μαζί με το ισχυρό Βασίλειο της Δαχομέης, εγκαταστάθηκαν στην περιοχή που θα εξελισσόταν στη Δημοκρατία του Μπενίν και άλλοι λαοί.

Αξιοσημείωτοι είναι οι Κετού, Ισά, Ντασά, Αναγκό και άλλες υποομάδες των λαών που ομιλούν τη γλώσσα Γιορούμπα.

Οι Γάλλοι δεν μπόρεσαν ποτέ να παγιώσουν την κυριαρχία τους ως αποικιοκράτες, καθώς οι ιθαγενείς συχνά εξεγείρονταν με σκοπό την ανεξαρτησία.

Το 1946 η Δαχομέη απέκτησε αυτοδιοίκηση και το 1958 έγινε αυτόνομη δημοκρατία υπό γαλλική προστασία. Τελικά, η χώρα έγινε ανεξάρτητη την 1η Αυγούστου του 1960.

Στο Μπενίν βρέθηκαν ίχνη ενός σημαντικού πολιτισμού από την εποχή τριών βασιλείων: Αμπομέι, Κοπκόν και Αλάντα (17ος αιώνας).

Πιστεύεται ότι στο Μπενίν ξεκίνησε η θρησκεία βουντού και διαδόθηκε από εκεί στην Καραϊβική Θάλασσα και σε μέρη της Βόρειας Αμερικής από δούλους.

Από το 1992 το βουντού αναγνωρίζεται ως επίσημη θρησκεία στη χώρα και στις 10 Ιανουαρίου εορτάζεται κάθε χρόνο η Εθνική Γιορτή του Βουντού.

Στα νότια της χώρας τα δίδυμα παιδιά θεωρούνται σημαντικά και για το λόγο αυτό τα δίνουν ειδικά ονόματα.

Κατά την ακμή του βασιλείου των Φον, το 18ο αιώνα, δημιουργήθηκαν έργα τέχνης, κυρίως γλυπτά, τα οποία σώζονται μέχρι σήμερα.

Τα περισσότερα από αυτά είναι από σίδερο, από πηλό, από ξύλο και άλλα υλικά, ενώ είναι ζωγραφισμένα με ζωηρά χρώματα.

Στις πύλες του παλατιού υπάρχουν ανάγλυφα που παριστάνουν ζώα και συμβολίζουν τη δύναμη του Βασιλιά.