Σε δηλώσεις του κατά την διάρκεια επίσκεψής του στην Ιορδανία ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Ρεξ Τίλερσον τόνισε ότι η εργασία της κυβέρνησης των ΗΠΑ για ένα νέο ειρηνευτικό σχέδιο για τη Μέση Ανατολή «έχει προχωρήσει αρκετά» και ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ θα αποφασίσει πότε θα το ανακοινώσει.
Ο Τίλερσον υπέγραψε επίσης ένα πενταετές πακέτο βοήθειας που επεκτείνει την υποστήριξη των ΗΠΑ στην Ιορδανία, έναν σημαντικό περιφερειακό σύμμαχο, παρά την απειλή του Τραμπ ότι θα παρακρατήσει τη βοήθεια προς τις χώρες που αντιτίθενται στην απόφασή του να αναγνωρίσει την Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα του Ισραήλ.
Αναφερόμενος στο ειρηνευτικό σχέδιο, ο Τίλερσον είπε: «Έχω δει το σχέδιο… Είναι υπό επεξεργασία εδώ και μερικούς μήνες. Έχω κάνει διαβουλεύσεις για το σχέδιο, έχουμε προσδιορίσει τις περιοχές που αισθανόμαστε ότι χρειάζονται περισσότερη εργασία».
«Έτσι νομίζω πως εξαρτάται από τον πρόεδρο να αποφασίσει όταν θεωρήσει ότι είναι ο καιρός και είναι έτοιμος να προωθήσει αυτό το σχέδιο. Θα έλεγα ότι έχει προχωρήσει αρκετά…»
Ο Τραμπ ανέτρεψε την πολιτική που ακολουθούσαν για δεκαετίες οι ΗΠΑ αναγνωρίζοντας τον Δεκέμβριο την Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα του Ισραήλ και θέτοντας σε κίνηση τη διαδικασία της μεταφοράς της πρεσβείας των ΗΠΑ από το Τελ Αβίβ.
Η κίνηση αυτή προκάλεσε οργή στον αραβικό και μουσουλμανικό κόσμο και οδήγησε τον Μαχμούντ Αμπάς να πει ότι δεν πρόκειται να συνεργαστεί με τις Ηνωμένες Πολιτείες στον ρόλο του μεσολαβητή.
Ο Τραμπ απείλησε να διακόψει την οικονομική βοήθεια σε χώρες που υποστήριξαν ένα ψήφισμα του ΟΗΕ που καλούσε την Ουάσινγκτον να πάρει πίσω την απόφαση για την Ιερουσαλήμ. Η Ιορδανία είχε ψηφίσει υπέρ.
Ο Τίλερσον και ο Ιορδανός υπουργός Εξωτερικών Άιμαν Σαφάντι υπέγραψαν μη δεσμευτικό μνημόνιο κατανόησης (MoU) για τη χορήγηση βοήθειας ύψους 6,375 δισεκατομμυρίων δολαρίων αρχής γενομένης από φέτος και έως το 2022 (σχεδόν 1,3 δισεκ. δολάρια –ένα δισεκατομμύριο ευρώ– τον χρόνο).
Το προηγούμενο τέτοιο MoU που είχαν υπογράψει η Ιορδανία και οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν για τρία χρόνια. Με τη συμφωνία αυξάνεται κατά 275 εκατομμύρια δολάρια η ετήσια βοήθεια της Ουάσινγκτον στην Ιορδανία.
Είναι η πρώτη συμφωνία αυτού του τύπου ανάμεσα στις δύο χώρες μετά την άφιξη του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο εδώ και έναν χρόνο και προβλέπει τη χορήγηση τουλάχιστον 750 εκατομμυρίων δολαρίων κάθε χρόνο ως οικονομική βοήθεια ενώ άλλα 350 εκατομμύρια δολάρια προορίζονται για τον στρατιωτικό τομέα.
Η Ιορδανία είναι από τις χώρες που έχουν λάβει τα μεγαλύτερα ποσά βοήθειας από τις ΗΠΑ — περισσότερα από 20 δισεκατομμύρια δολάρια από το 1951.
«Αυτή η δέσμευση του MoU υπογραμμίζει τον κρίσιμο ρόλο που διαδραματίζει η Ιορδανία στην οικοδόμηση και τη διασφάλιση της περιφερειακής σταθερότητας και υποστηρίζει στόχους των ΗΠΑ όπως η παγκόσμια εκστρατεία εναντίον του ISIS, η συνεργασία κατά της τρομοκρατίας, και η οικονομική ανάπτυξη», ανέφερε σε ανακοίνωσή του το Στέιτ Ντιπάρτμεντ.
Οι συγκρούσεις στη γειτονική Συρία και στο Ιράκ έχουν πλήξει την οικονομία της Ιορδανίας αναγκάζοντάς την να δανειστεί μεγάλα ποσά από εξωτερικές και εγχώριες πηγές. Η Ιορδανία αποτελεί ένα σημαντικό μέρος του υπό την ηγεσία των ΗΠΑ συνασπισμού που πολεμά εναντίον του Ισλαμικού Κράτους στο Ιράκ και στη Συρία.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν χορηγήσει εξάλλου σχεδόν 1,1 δισεκ. δολάρια ως ανθρωπιστική βοήθεια για τους Σύρους πρόσφυγες στην Ιορδανία.
Σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, περίπου 650.000 Σύροι έχουν καταφύγει στην Ιορδανία από την αρχή της συριακής σύγκρουσης το 2011.
Οι ιορδανικές αρχές υποστηρίζουν ότι έχουν δεχθεί 1,3 εκατομμύρια πρόσφυγες και εκτιμούν σε ένα ποσό που υπερβαίνει τα 10 δισεκατομμύρια δολάρια την επίπτωση του πολέμου στη Συρία στην οικονομία του χασεμιτικού βασιλείου.
Ο Τίλερσον αναμένεται επίσης αυτή την εβδομάδα να επισκεφθεί την Τουρκία, οι σχέσεις των ΗΠΑ με την οποία έχουν ενταθεί λόγω της υποστήριξης της Ουάσινγκτον για την κουρδική πολιτοφυλακή YPG στη Συρία, την οποία η Άγκυρα θεωρεί τρομοκρατική οργάνωση.
«Όσον αφορά τις συναντήσεις μου στην Άγκυρα, η Τουρκία είναι ακόμη ένας σημαντικός σύμμαχος των Ηνωμένων Πολιτειών στο ΝΑΤΟ… Πρέπει να βρούμε έναν τρόπο να συνεχίσουμε να εργαζόμαστε στην ίδια κατεύθυνση. Είμαστε δεσμευμένοι για την ίδια έκβαση στη Συρία», είπε ο Τίλερσον.
Ο Τίλερσον εξέφρασε ανησυχία για την αντιπαράθεση που είχαν το Σάββατο το Ισραήλ και «ιρανικά στοιχεία» στη Συρία. Η συριακή αντιαεροπορική άμυνα κατέρριψε ένα ισραηλινό μαχητικό F-16 το οποίο είχε βομβαρδίσει μια υποστηριζόμενη από το Ιράν θέση στη Συρία.
Ο Τίλερσον είπε πως το Ιράν πρέπει να αποσύρει τις δυνάμεις και τους παραστρατιωτικούς του από τη Συρία, όπου η Τεχεράνη υποστηρίζει τον Μπασάρ αλ-Άσαντ.
Κληθείς να σχολιάσει, υψηλόβαθμος Ιρανός αξιωματούχος, ο Αλί Ακμπάρ Βελαγιατί, δήλωσε πως η στρατιωτική παρουσία του Ιράν στη Συρία είναι νόμιμη και βασίζεται σε πρόσκληση της Δαμασκού. Κάλεσε τις δυνάμεις των ΗΠΑ να αποχωρήσουν από τη Συρία.