Αναστασιάδης: Έτσι φτάσαμε στο ναυάγιο στο Κυπριακό – Oι τρεις όροι για νέα διαπραγμάτευση

O Nίκος Αναστασιάδης εξήγησε, σε συνέντευξή Τύπου που παραχώρησε το βράδυ της Δευτέρας, τους λόγους που επήλθε το «ναυάγιο» στις διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό στο Κραν Μοντανά της Ελβετίας επιρρίπτοντας τις ευθύνες στην τουρκική και τουρκοκυπριακή πλευρά

Οπως ανέφερε ο Κύπριος Πρόεδρος, η πρώτη πρόταση Τσαβούσογλου προέβλεπε:

(α) Η Συνθήκη Εγγύησης θα συνεχίσει να ισχύει και θα επεκταθεί και στις συνιστώσες πολιτείες χωριστά,

(β) Η Συνθήκη Συμμαχίας θα συνεχίσει να ισχύει, αλλά θα καταργηθεί το τριμελές στρατηγείο,

(γ) Τα τουρκικά στρατεύματα θα μειωθούν σημαντικά με την έναρξη εφαρμογής της λύσης και μετέπειτα θα μειωθούν σε αντίστοιχο αριθμό με αυτό των ελληνικών στρατευμάτων, μέχρι να φτάσουν σε συμφωνημένο αριθμό,

(δ) Η εφαρμογή της λύσης θα επιβλέπεται από μια επιτροπή, στην οποία θα συμμετέχουν με ένα εκπρόσωπο η Τουρκία, η Βρετανία και η Ελλάδα, ένας Ελληνοκύπριος και ένας Τουρκοκύπριος από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση, ένας εκπρόσωπός από κάθε συνιστώσα πολιτεία, και ένας εκπρόσωπος του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών που θα προεδρεύει, με ρητή αναφορά σε αποκλεισμό συμμετοχής της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η πρόταση απορρίφθηκε άμεσα τόσο από τον κ. Αναστασιάδη όσο και από τον Έλληνα υπουργό Εξωτερικών, Νίκο Κοτζιά.

Ο κ. Αναστασιάδης σημείωσε πως ο αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Φρανς Τίμερμανς, σημείωσε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει πολλά να συνεισφέρει και ρόλο να διαδραματίσει στον τομέα της Ασφάλειας σε ένα κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Στη συνέχεια, ο βοηθός Γενικός Γραμματέας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, εμμένοντας στην άποψη ότι το θέμα Ασφάλειας και Εγγυήσεων έχει ύψιστη σημασία για την περαιτέρω πορεία των διαπραγματεύσεων, κάλεσε τα μέρη να τοποθετηθούν σε τρία βασικά ερωτήματα:

(α) Ποια θεμελιώδης αλλαγή ή ποιο σύστημα ασφάλειας θα αντικαθιστούσε τη Συνθήκη εγγύησης και το σύστημα εγγυήσεων;

(β) Πώς αντιμετωπίζονται οι ανησυχίες των δύο κοινοτήτων στο θέμα της Ασφάλειας;

(γ) Πώς διασφαλίζεται η εφαρμογή και παρακολούθηση της λύσης;

Ο κ. Αναστασιάδης είπε πως ανέπτυξε εκτενώς και με συγκεκριμένα επιχειρήματα τη συνολική και εμπεριστατωμένη σχετική πρόταση που είχε υποβάλει τον Σεπτέμβριο του 2016, η οποία καλύπτει και απαντά πλήρως και τεκμηριωμένα στο σύνολο των ερωτημάτων που υπέβαλε ο βοηθός Γενικός Γραμματέας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών.

«Η Τουρκία και η τουρκοκυπριακή πλευρά περιορίστηκαν στο να επαναλάβουν τις τουρκικές θέσεις που έχω προαναφέρει, με εμμονή της τουρκοκυπριακής πλευράς στη διατήρηση των δεσμών που διατηρούν με την Τουρκία» τόνισε ο κ. Αναστασιάδης. «Από πλευράς Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο κ. Τίμερμανς, απαντώντας στα ερωτήματα του βοηθού Γενικού Γραμματέα του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, αναφέρθηκε σε συγκεκριμένες ρήτρες των συνθηκών της Ευρωπαϊκής Ένωσης που παρέχουν τη δυνατότητα αντιμετώπισης του αισθήματος ανασφάλειας των δύο κοινοτήτων, τόσο σε θέματα εσωτερικής όσο και σε θέματα εξωτερικής ασφάλειας».

Ο Κύπριος πρόεδρος συνέχισε: «Στις 30 Ιουνίου, κατά την πρώτη παρουσία και συμμετοχή του Γενικού Γραμματέα του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών στη Διάσκεψη για την Κύπρο και ύστερα από διαβουλεύσεις με όλα τα εμπλεκόμενα μέρη, καθόρισε τις παραμέτρους μέσα στις οποίες, σύμφωνα πάντα με τα αποτελέσματα των συστάσεων του, θα έπρεπε να κινηθούν οι διαπραγματεύσεις, προκειμένου να επιτευχθεί πρόοδος ή/και συγκλίσεις στις ακόλουθες έξι θεματικές.

Αναφέρω αυτολεξεί:

(α) Ασφάλεια και Εγγυήσεις:

Θα πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι αυτό που χρειαζόμαστε είναι ένα νέο καθεστώς ασφαλείας, και όχι την συνέχιση του παλιού. Νομίζω ότι χρειάζεται ο τερματισμός των μονομερών επεμβατικών δικαιωμάτων και ο τερματισμός της Συνθήκης Εγγυήσεως.

Η παρούσα κατάσταση θα αντικατασταθεί από ένα σταθερό σύστημα ασφάλειας όπου ολόκληρη η Κύπρος και το σύνολο των Κυπρίων και από τις δύο κοινότητες θα αισθάνονται ασφαλείς μέσω ισχυρών μηχανισμών εφαρμογής και εποπτείας της λύσης που θα περιλαμβάνουν διεθνή διάσταση (ΟΗΕ / πολυμερές – διεθνές πλαίσιο / φιλικές χώρες). Οι σημερινές εγγυήτριες δυνάμεις δεν είναι σε θέση να εφαρμόζουν και να εποπτεύουν οι ίδιοι την εφαρμογή της λύσης.

(β) Ξένα Στρατεύματα:

Θα πρέπει να υπάρξει δραστική μείωση των στρατευμάτων από την πρώτη μέρα εφαρμογής της λύσης και στη συνέχεια ο αριθμός των δυνάμεων να μειωθεί στα επίπεδα του 1960, ενώ ταυτόχρονα να συμφωνηθεί το χρονοδιάγραμμα αποχώρησης και οι μηχανισμοί εποπτείας.

Αναφορικά με τη ρήτρα λήξης της παραμονής των στρατευμάτων έναντι της ρήτρας αναθεώρησης, αυτό θα πρέπει να συζητηθεί με τη συμμετοχή των Πρωθυπουργών των τριών εγγυητριών δυνάμεων.

(γ) Εδαφικό:

Οι εδαφικές αναπροσαρμογές θα πρέπει να ανταποκρίνονται στις ανησυχίες που εκφράσθηκαν από πλευράς Ελληνοκυπρίων.

(δ) Περιουσιακό:

Υπάρχουν δύο αρχές που θα πρέπει να ληφθούν υπόψη: (α) Για περιοχές που υπόκεινται σε εδαφικές αναπροσαρμογές όπου θα πρέπει να δίδεται προτεραιότητα στους εκτοπισθέντες ιδιοκτήτες, αλλά όχι σε απόλυτο ποσοστό και (β) Το υπόλοιπο καθεστώς που θα πρέπει να οικοδομηθεί κατά τρόπο που θα δίδεται προτεραιότητα στους χρήστες, αλλά όχι σε απόλυτο ποσοστό. Συγκεκριμένα στοιχεία θα πρέπει να αναπτυχθούν περαιτέρω.

(ε) Αποτελεσματική Συμμετοχή:

Αυτό το θέμα θα πρέπει να συζητηθεί περαιτέρω όσον αφορά το θέμα της θετικής ψήφου (πότε και υπό ποιες προϋποθέσεις, σε ποια σώματα και ποιοι θα είναι οι σχετικοί μηχανισμοί επίλυσης αδιεξόδου), ενώ άλλα εκκρεμούντα ζητήματα που αφορούν τον καταμερισμό εξουσίας θα πρέπει επίσης να συζητηθούν, περιλαμβανομένης και της αξίωσης της Τουρκοκυπριακής πλευράς για εκ περιτροπής προεδρία.

(στ) Μεταχείριση Τούρκων υπηκόων:

Όσον αφορά τη μόνιμη διαμονή των Τούρκων να υπάρξει μια ποσόστωση η οποία θα είναι ακριβοδίκαια (equitable) σε σχέση με τους Έλληνες υπηκόους που θα αποκτούν μόνιμη διαμονή, εκτός από το καθεστώς που σχετίζεται με τους φοιτητές, τουρίστες και εποχιακούς εργάτες. Απαιτείται περαιτέρω συζήτηση αναφορικά με το τι κρίνεται ως ακριβοδίκαιο για την εφαρμογή της μόνιμης διαμονής».

Ο κ. Αναστασιάδης είπε πως, σαν αποτέλεσμα της άρνησης της τουρκικής πλευράς να διαπραγματευθεί στο πλαίσιο των παραμέτρων που ο Γενικός Γραμματέας έθεσε, αλλά και εν όψει ενός διαφαινομένου αδιεξόδου, ανέλαβε την πρωτοβουλία και στις 5 Ιουλίου, κάτω υπό συγκεκριμένους όρους και προϋποθέσεις, υπέβαλε προτάσεις που αντιμετώπιζαν τις ανησυχίες των Τουρκοκυπρίων, χωρίς να παραγνωρίζουν τις ευαισθησίες της ελληνοκυπριακής πλευράς.

Κατέστησε σαφές πως, μέσω των εγγράφων προτάσεων του, σαφέστατα τόνισε ότι ουδεμία των προτάσεων θα ίσχυε εάν δεν τερματιζόταν το μονομερές δικαίωμα και οι εγγυήσεις, εάν δεν υπήρχε αποχώρηση των κατοχικών στρατευμάτων με συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα και εάν δεν ικανοποιούνταν οι δίκαιες αξιώσεις της ελληνοκυπριακής πλευράς επί των εδαφικών αναπροσαρμογών. Οι προτάσεις του όπως είπε έτυχαν θετικής αντιμετώπισης από τους συμμετέχοντες, πλην, βεβαίως, της Τουρκίας και των Τουρκοκυπρίων.

Στις 6 Ιουλίου, ο κ. Αναστασιάδης είπε πως, παρουσία του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, ανέπτυξε εν εκτάσει τις προτάσεις του, ειδικότερα για τα θέματα που άπτονται της κατάργησης των επεμβατικών δικαιωμάτων και τουρκικών εγγυήσεων και αντικατάστασης των από ένα νέο σύστημα αρχιτεκτονικής ασφάλειας, το οποίο θα επέτρεπε την πλήρη αποχώρηση των κατοχικών στρατευμάτων εντός συγκεκριμένου χρονοδιαγράμματος, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα τις ανησυχίες των Τουρκοκυπρίων.

Ταυτόχρονα, εισηγήθηκε αξιόπιστο μηχανισμό παρακολούθησης εφαρμογής της λύσης.

Κατά τον κ. Αναστασιάδη, στις διαβουλεύσεις του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ που ακολούθησαν με τα μέρη, η τουρκική πλευρά άφησε να εννοηθεί πως θα επεδείκνυε ευελιξία στο πλαίσιο των παραμέτρων που καθόρισε όσον αφορά τα επεμβατικά δικαιώματα, αλλά και την κατάργηση των εγγυήσεων.

Ο Κύπριος πρόεδρος συνέχισε: «Στη μακρά διαβούλευση που επακολούθησε κατά τη διάρκεια του δείπνου και κατ’ αντίθεση με τις εντυπώσεις που η τουρκική πλευρά εδημιούργησε στον Γενικό Γραμματέα, ο κύριος Τσαβούσογλου αρνείτο πεισματικά να αποκαλύψει τις τουρκικές θέσεις, ισχυριζόμενος ότι είναι γνωστές στον Γενικό Γραμματέα.

Ταυτόχρονα, απαιτούσε την εκ των προτέρων ικανοποίηση των τουρκοκυπριακών θέσεων στα Κεφάλαια που άπτονται της εσωτερικής πτυχής του Κυπριακού, με ιδιαίτερη έμφαση στην ανάγκη ικανοποίησης της Τουρκίας στο θέμα της ισότιμης μεταχείρισης Ελλήνων και Τούρκων υπηκόων, όπως επίσης της ανάγκης η λύση να καταστεί πρωτογενές δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Προ του διαφαινόμενου αδιεξόδου, ο Γενικός Γραμματέας ανέλαβε την πρωτοβουλία να προτείνει ένα σύντομο ανακοινωθέν που θα κατέγραφε γενικά αποδεκτές θέσεις στο Κεφάλαιο Ασφάλειας και Εγγυήσεων, όπως επίσης επί κάποιων άλλων Κεφαλαίων που θεωρείτο δυνατό να επιτευχθεί σύγκλιση απόψεων.

Στις επανειλημμένες δικές μου ερωτήσεις, αλλά και του Έλληνα υπουργού Εξωτερικών αν οι πρόνοιες του τερματισμού του επεμβατικού δικαιώματος και της Συνθήκης Εγγυήσεων θα ίσχυαν από την πρώτη μέρα εφαρμογής της λύσης, ο κ. Τσαβούσογλου, αποφεύγοντας τις υπεκφυγές, αποκάλυψε πως η θέση της Τουρκίας παρέμενε αμετάβλητη.

Δηλαδή: Το σύστημα Ασφάλειας και Εγγυήσεων, όπως επίσης και το επεμβατικό δικαίωμα θα πρέπει να διατηρηθούν με ρήτρα αναθεώρησης σε 15 χρόνια, ενώ στο θέμα των στρατευμάτων η απόλυτη θέση της Τουρκίας ήταν πως ο όποιος αριθμός συμφωνηθεί θα παραμείνει μονίμως στην Κύπρο.

Ο Γενικός Γραμματέας, προς αποφυγή όξυνσης μιας περαιτέρω κρίσης, ανέλαβε το βάρος των ευθυνών δηλώνοντας πως, υπό τις εξελίξεις, διαφαίνεται ότι στο θέμα του τερματισμού της Συνθήκης Εγγυήσεων και του παρεμβατικού δικαιώματος, οι όλες εισηγήσεις του καθ’ όλη τη διάρκεια των διαβουλεύσεων εβασίζοντο σε εσφαλμένη αντίληψη που είχε σχηματίσει κατά τις συνομιλίες του με τον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών.

Θα ήθελα να σημειώσω πως, στο θέμα των εσωτερικών πτυχών, πέραν των άλλων διαφωνιών, η θέση της τουρκοκυπριακής πλευράς στο θέμα των εδαφικών αναπροσαρμογών περιορίζετο στην παραχώρηση μέρος της Μόρφου».

Οι τρεις όροι

Ο Κύπριος πρόεδρος είπε ακόμα πως θα ήθελε να καταστήσει σαφές «σε όσους κακόβουλα διοχετεύουν μηνύματα πως τάχα η ελληνοκυπριακή πλευρά ευθύνεται για το ατυχές αποτέλεσμα, αλλά και ειδικότερα προς την Τουρκία, πως η ελληνοκυπριακή πλευρά είναι έτοιμη να διαπραγματευτεί μια λύση μέσα στις παραμέτρους που έθεσε ο Γενικός Γραμματέας, αν:

Πρώτον: Τερματιστούν από την πρώτη μέρα εφαρμογής της λύσης οι Συνθήκες Εγγυήσεων και Συμμαχίας, συμπεριλαμβανομένου και του δικαιώματος επέμβασης.

Δεύτερον: Εξευρεθεί αποτελεσματικός μηχανισμός εφαρμογής και παρακολούθησης υλοποίησης της λύσης, με βάση την ολοκληρωμένη πρόταση που έχουμε υποβάλει.

Τρίτον: Συμφωνηθεί χρονοδιάγραμμα πλήρους αποχώρησης των κατοχικών στρατευμάτων με βάση την πρόταση που έχουμε υποβάλει.

Θέλω να επαναλάβω πως στόχος και σκοπός μας μέσα από τις προτάσεις που έχουμε υποβάλει είναι η δημιουργία ενός πραγματικά ανεξάρτητου και κυρίαρχου κράτους, απαλλαγμένου από τις όποιες εξαρτήσεις τρίτων χωρών.

Ενός σύγχρονου, απόλυτα εναρμονισμένου με το Ευρωπαϊκό κεκτημένο κράτους που θα δίδει την προοπτική ειρηνικής συνύπαρξης και προοπτικής για το μέλλον για όλους ανεξαιρέτως τους κατοίκους του».

Τέλος, είπε πως η Λευκωσία τις επόμενες των ημερών αναλαμβάνει εκστρατεία ενημέρωσης των ηγετών ξένων μερών, των Μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας, του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, με προσωπικές επιστολές του ιδίου, αλλά και δραστηριοποίηση του συνόλου των διπλωματικών αποστολών. «Ταυτόχρονα, σε διαβούλευση με το Εθνικό Συμβούλιο, αλλά και σε συνεργασία με την ελληνική κυβέρνηση, θα χαράξουμε την παραπέρα πορεία».

Τέλος, εξέφρασε τις θερμότατες ευχαριστίες του στον Έλληνα πρωθυπουργό και στον υπουργό Εξωτερικών και τους συνεργάτες του για την άψογη συνεργασία και την απόλυτη στήριξη κατά τη διάρκεια των διαβουλεύσεων στο Κραν Μοντανά.