Ο “πλασιέ” της Άγκυρας Έιντε δεν “βλέπει” τουρκικές απειλές στην Κύπρο αλλά… “ανησυχία”

Σε συνέντευξή του στην εφημερίδα “Σημερινή” της Κύπρου ο Ειδικός Σύμβουλος του ΓΓ ΟΗΕ, Εσπέν Μπαρθ Έιντε, χαρακτήρισε “ως αναληθή” τα όσα λέγονται περί προώθησης από μέρους του τουρκικού αιτήματος για τις 4 ελευθερίες στην Κύπρο και την ίδια ώρα δεν βλέπει απειλές από την Τουρκία και τον Ακιντζί για τα ενεργειακά, αλλά “βάσιμη ανησυχία που συμμερίζεται πολύς κόσμος”.

Ο υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας, Νίκος Κοτζιάς, έχει απαξιώσει πλήρως τον Εσπέν Μπαρθ Έιντε, το οποίο έχει αποκαλέσει “πλασιέ” και “λομπίστα” των Τούρκων, ζητώντας εμμέσως πλην σαφώς την αντικατάστασή του στο Κυπριακό.

Ο Έιντε, πρώην Υπουργός Άμυνας και Εξωτερικών της Νορβηγίας, επιλέχτηκε στην θέση αυτή από τον ΟΗΕ με την παρέμβαση της πρώην Αμερικανίδας υφυπουργού Εξωτερικών για την Ευρώπη και την Ασία Βικτόρια Νούλαντ.

Η κ. Νούλαντ δεν είναι καθόλου άγνωστη στον Έιντε, καθώς είχε διατελέσει πρέσβης των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ.

Με το ΝΑΤΟ όμως είχε και έχει σχέσεις και ο πρώην Πρωθυπουργός της Νορβηγίας Γενς Στόλτενμπεργκ, σημερινός Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ, που έδωσε υπουργική θέση στον Έιντε.

Η επιλογή του Έιντε τον Αύγουστο του 2014 ως ειδικού σύμβουλου του ΟΗΕ για το Κυπριακό και του Στόλτενμπεργκ τον Οκτώβριο του 2014 ως Γενικού Γραμματέα του ΝΑΤΟ, συνέβησαν μετά την ανάληψη των καθηκόντων της Νούλαντ τον Σεπτέμβριο του 2013.

Ωστόσο, η θέση του Έιντε είναι επισφαλής, καθώς ο νέος Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, έχει διαφορετικό σχεδιασμό για την θητεία του και ο Νορβηγός πολιτικός, δεν είναι όπως φαίνεται μέχρι στιγμής στα πλάνα του.

Ο Έιντε, λειτουργεί με γνώμονα συμφέροντα, που όπως όλα δείχνουν καταλήγουν στα αποθέματα φυσικού αερίου που βρέθηκαν στην περιοχή.

Πρόσφατα ο Εσπέν Μπαρθ Έιντε κατηγορήθηκε από την ελληνική πλευρά ότι προωθεί το τουρκικό αίτημα για τις 4 ελευθερίες στην Ευρωπαϊκή Ένωση, δηλαδή οι Τούρκοι πολίτες να απολαμβάνουν στο κυπριακό έδαφος τα προνόμια που απολαμβάνουν και οι πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η “Σημερινή” τον ρώτησε εάν οι 4 ελευθερίες αποτελούν ζήτημα των διαπραγματεύσεων, για να απαντήσει:

“Όχι, οι 4 ελευθερίες δεν είναι μέρος των διαπραγματεύσεων. Αυτό που συζητούμε στις διαπραγματεύσεις είναι η ισότιμη μεταχείριση και είναι ένα υποκεφάλαιο, που ήταν και στο σχέδιο Ανάν, ήταν επίσης στις συζητήσεις Χριστόφια-Ταλάτ και ήταν στο τραπέζι και αυτά τα χρόνια. Αυτό είναι που συζητούμε. Και υπάρχει σχέση σε αυτό που συζητάμε στην Κύπρο με το ευρωπαϊκό κεκτημένο, γι’ αυτό και η Ε.Ε. έχει ρόλο σε αυτό. Δεν είναι όμως θέμα τεσσάρων ελευθεριών για τους Τούρκους υπηκόους. Δεν υπάρχει πρόταση γι’ αυτό”.

Στη Γενεύη ο κ. Τσαβούσογλου μίλησε ξεκάθαρα για τις 4 ελευθερίες. Τώρα αυτό το αίτημα μετατρέπεται σε ίση μεταχείριση Ελλήνων και Τούρκων;, επέμενε ο δημοσιογράφος Χρίστος Χαραλάμπους της “Σημερινής”.

“Δεν είναι κάτι νέο”, απάντησε ο Έιντε και συνέχισε: “Αυτό το θέμα ήταν πάντα στη λίστα των ζητημάτων και ονομάζεται ισότιμη και όχι ίση μεταχείριση. Και είναι μια συζήτηση για το πώς διατηρείς οικονομικούς και εμπορικούς δεσμούς και με την Τουρκία. Προφανώς η Ενωμένη Κύπρος θα είναι μέλος της ενιαίας αγοράς της Ε.Ε. και θα έχει δεσμούς με όλα τα κράτη μέλη. Ποιοι θα είναι οι οικονομικοί, εμπορικοί και πολιτιστικοί δεσμοί με την Τουρκία είναι το ερώτημα. Δεν είναι καινούριο. Δεν είναι αλήθεια ότι τώρα ήρθε στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων”, ήταν η απάντηση “άλλα λόγια να αγαπιόμαστε” του Έιντε.

Το φυσικό αέριο της Κύπρου

Τι πιστεύετε για τις δημόσιες τοποθετήσεις Τουρκίας και Τουρκοκυπρίων για τα ενεργειακά; Είναι υποβοηθητικές; Πιστεύετε ότι υπάρχει ένα φυσικό χρονοδιάγραμμα που συνδέεται με τις ενεργειακές εξελίξεις;

Δεν έχουμε χρονοδιάγραμμα. Αν είχαμε, θα ήταν συνδεδεμένο περισσότερο με τις προεδρικές εκλογές. Νομίζω ότι υπάρχει νόημα στο ότι δεν έχουμε ανεξάντλητο χρόνο. Είναι σημαντικό να φτάσουμε σε συμφωνία το συντομότερο δυνατόν. Είναι παραδεκτό ότι αυτές οι διαδικασίες έχουν τις δικές τους δυναμικές, αρχίζουν και τελειώνουν και είμαι πραγματικά έκπληκτος ότι αυτό το παράθυρο ευκαιρίας παραμένει ανοικτό τόσο καιρό. Ξέρετε ότι οι περιφερειακές εξελίξεις δεν είναι καλές. Η Κύπρος είναι μοιρασμένη αλλά παραμένει ένας ειρηνικός τόπος στην Ανατολική Μεσόγειο, περικυκλωμένη από σοβαρές ταραχές που χειροτερεύουν το τελευταίο διάστημα, περιλαμβανομένης της Συρίας. Αυτές οι περιφερειακές εξελίξεις δεν είναι υποβοηθητικές. Γι’ αυτό είναι που πιστεύω ότι αυτή είναι η καλύτερη περίοδος για τους Κυπρίους να μετατραπούν σε αφέντες του μέλλοντός τους, αντί να περιμένουν και να μετατραπούν σε θύματα της μοίρας τους.

Κύριε Έιντε, η ερώτηση ήταν πολύ συγκεκριμένη και αφορούσε τις ενεργειακές εξελίξεις.

Είναι μέρος όλων αυτών. Όταν λέω ότι οι περιφερειακές δυναμικές δεν είναι βοηθητικές και δεν θα βελτιωθούν, μέρος αυτών είναι και τα ενεργειακά.

Ναι, αλλά δεν είναι κυριαρχικό δικαίωμα της Κυπριακής Δημοκρατίας να προχωρεί τους ενεργειακούς της σχεδιασμούς; Πώς μπορεί ο Τουρκοκύπριος ηγέτης να μας προειδοποιεί με ένταση αν δεν λυθεί το Κυπριακό;

Είναι ξεκάθαρο ότι κάθε αναγνωρισμένο κράτος έχει δικαιώματα, τα οποία δεν είναι διαπραγματεύσιμα. Αυτό δεν είναι το ερώτημα. Δεν νομίζω ότι ο κύριος Ακιντζί απειλεί. Νομίζω ότι ανησυχεί για ένα σενάριο που ο ίδιος πιστεύει ότι οι διεθνείς και εσωτερικές εξελίξεις δεν θα επιτρέψουν να συνεχιστεί η διαδικασία. Δεν το βλέπω σαν απειλή από αυτόν, αλλά ως ανησυχία, γιατί ξέρω ότι ανησυχεί. Και νομίζω πολύς κόσμος μοιράζεται αυτήν την ανησυχία ακόμη και αν δεν το λέει ανοικτά, ότι δεν υπάρχει χρόνος, παρά το σήμερα και αν το σκεφτόμαστε πολύ, τότε ίσως χαθεί η ευκαιρία. Είμαστε σε σταυροδρόμι. Και αυτό που προσπαθώ να μεταφέρω είναι ότι είναι εφικτό. Η λίστα των ανοικτών ζητημάτων δεν είναι μεγαλύτερη ή δυσκολότερη από αυτό που εμείς λέμε ότι μπορεί να υπάρξει λύση σε σύντομο χρονικό διάστημα. Αλλά χρειάζεται ένα σοβαρό επίπεδο πολιτικής βούλησης, αμοιβαίας εμπιστοσύνης και αποφασιστικότητας για να το κάνουμε πράξη. Αυτό χρειάζεται. Και αφού είναι κυπριακής ιδιοκτησίας διαδικασία, αφορά στο επίπεδο ηγεσίας που θα επιδείξουν οι δύο ηγέτες.

Για την παραμονή του κατοχικού στρατού στην Κύπρο

Να μιλήσουμε και για το ζήτημα ασφάλειας εγγυήσεων. Με βάση την αρχή για την ασφάλεια του ενός που δεν θα προκαλεί ανασφάλεια. Μπορείτε να μας πείτε ξεκάθαρα αν μπορεί να υπάρξει λύση με εγγυήσεις και επεμβατικά δικαιώματα;

Όχι, δεν πιστεύω ότι μπορεί να υπάρξει λύση με το σύστημα εγγυήσεων όπως είναι σήμερα. Γι’ αυτό προσπαθούμε να κτίσουμε ένα εναλλακτικό πλαίσιο. Είχαμε επανειλημμένες συζητήσεις με την ε/κ και την τ/κ πλευρά, την Ελλάδα, την Τουρκία, το ΗΒ και την Ε.Ε. Προχωρούμε με ένα πλαίσιο που ειλικρινά πιστεύω ότι θα ικανοποιεί τις ανάγκες και των δύο πλευρών. Την ανάγκη της μίας πλευράς να είναι αφέντης του σπιτιού της χωρίς επεμβατικά δικαιώματα από οποιανδήποτε άλλη χώρα και την ίδια ώρα να διασφαλίζει όχι μόνο τη ζωή αλλά και την κοινότητα των Τ/κ. Πραγματικά το πιστεύω.

Επιμένω. Πιστεύετε ότι υπάρχει ένα τέτοιο σύστημα που να αποκλείει εγγυήσεις και επεμβατικά δικαιώματα;

Πραγματικά πιστεύω ότι είναι εντελώς διαφορετικό αυτό το σύστημα από αυτό που έχουμε τώρα, μπορεί να γίνει αποδεκτό από τις δύο κοινότητες και τις εγγυήτριες δυνάμεις και θα απαντά στις ελάχιστες απαιτήσεις κάθε πλευράς που, όπως είπα, είναι διαφορετικές. Είναι εφικτό. Δεν είναι όμως κάτι που θα το επιτύχουμε απομονωμένα. Είναι εφικτό ως μέρος μιας συνολικής λύσης. Πρέπει να το λαμβάνουμε υπόψη όταν συζητούμε τη διακυβέρνηση, το περιουσιακό, την οικονομία, το εδαφικό. Σε πιθανή κατάληξη σε τελική λύση, πιστεύω ότι μπορεί να εκπλαγείτε ευχάριστα στο ζήτημα της ασφάλειας – εγγυήσεων. Χωρίς πρόοδο στα άλλα ζητήματα δεν θα υπάρξει πρόοδος ούτε σε αυτό.

Πολύ ενδιαφέρον. Έχετε ένδειξη από την Τουρκία ότι αν προχωρήσουν οι εσωτερικές πτυχές θα κάνει κάποιο βήμα;

Σας λέω απλώς μερικά πράγματα. Ξέρετε ότι όλα αυτά γίνονται σε διπλωματικό επίπεδο και δεν είμαι εδώ για να μιλήσω εκ μέρους οποιουδήποτε. Αυτό που λέω είναι ισχυρή πεποίθησή μου, που ενδυναμώθηκε τους τελευταίους μήνες, ότι ένα τέτοιο μοντέλο είναι εφικτό. Αλλά μόνο αν ενταχθεί στο συνολικό πακέτο με τα εσωτερικά ζητήματα. Δεν είναι από τη μία ασφάλεια-εγγυήσεις και από την άλλη οι εσωτερικές πτυχές, εντελώς ανεξάρτητα. Είναι μέρος του συνόλου. Το καλό νέο είναι πως είναι εφικτό. Η ανησυχία μου είναι πως δεν είμαι σίγουρος αν θα φτάσουμε εκεί γιατί χρειαζόμαστε αυτήν τη βούληση και αποφασιστικότητα να πάρουμε τις τελικές δύσκολες αποφάσεις.