Διχασμένο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πριν την εκλογή νέου Προέδρου – Ποιοι είναι υποψήφιοι

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο προετοιμάζεται για αμφίρροπες εκλογές για νέο πρόεδρο την Τρίτη (17 Ιανουαρίου) μετά από την κατάρρευση της μακροχρόνιας συμμαχίας των φιλοευρωπαϊκών κομμάτων όπως ακριβώς και η κρίση έπληξε την ΕΕ με ένα κύμα των ευρωσκεπτικιστικού λαϊκισμού.

Ενώ υπάρχουν τουλάχιστον επτά υποψήφιοι για τη θέση, οι κυριότεροι υποψήφιοι είναι δύο Ιταλοί και ένας Βέλγος για την αντικατάσταση του Μάρτιν Σούλτς. Ο Γερμανός σοσιαλιστής έχει παραιτηθεί ως επικεφαλής του μόνου εκλεγμένου οργάνου της ΕΕ για να επιστρέψει στην πολιτική στην πατρίδα του.

Η μυστική ψηφοφορία της Τρίτης από 751 ευρωβουλευτές στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στη γαλλική πόλη του Στρασβούργου είναι πιθανό να αναδείξει νικητή τον Ιταλό πολιτικό Αντόνιο Ταγιάνι, πρώην εκπρόσωπο του εμπλεκόμενου σε πολλά σκάνδαλα πρώην πρωθυπουργό της Ιταλίας Σίλβιο Μπερλουσκόνι. Ο Ταγιάνι, ο οποίος υπηρέτησε ως Ευρωπαίος Επίτροπος για τη Βιομηχανία από το 2010 ως το 2014, είναι ο υποψήφιος κεντροδεξιού Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, η μεγαλύτερη ομάδα στο Κοινοβούλιο.

Ο σοσιαλιστής Τζιάνι Πιτέλα από την Ιταλία τρέφει επίσης ελπίδες για τη νίκη στις εκλογές. Αλλά ο φιλελεύθερος Γκι Φερχόφστατ από το Βέλγιο και διαπραγματευτής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για το Brexit, είδε τις πιθανότητές του να κατακρημνίζονται του μετά από μια αποτυχημένη συμπόρευση την περασμένη εβδομάδα με το λαϊκίστικο Κίνημα των 5 Αστέρων από την Ιταλία.

Ο νικητής θα τεθεί επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σε μια κρίσιμη στιγμή, επειδή θα έχει την τελική έγκριση για οποιαδήποτε συμφωνία για την αποχώρηση της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία αναμένεται το 2019. Σε ένα ευμετάβλητο πολιτικό κλίμα, το αποτέλεσμα θα μπορούσε επίσης να οδηγήσει τελικά σε ανασχηματισμό των άλλων κορυφαίων θέσεων της ΕΕ, προκαλώντας επιπλέον αστάθεια στην Ένωση σε μια στιγμή που αντιμετωπίζει κρίσεις που κυμαίνονται από το Brexit μέχρι και το μεταναστευτικό.

Η επιρροή των λαϊκιστών

Σε όλη την ιστορία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου από το 1979, με την εξαίρεση πέντε ετών, το ΕΛΚ και οι σοσιαλδημοκράτες εναλλάσσονται στην προεδρία στο πλαίσιο ενός «μεγάλου συνασπισμού» με στόχο την εξασφάλιση της συναίνεσης στις αποφάσεις.

Αλλά αυτή η βολική κατάσταση κατέρρευσε εν μέσω μιας διαφωνίας για το ποιος θα διαδεχθεί τον Σουλτς. Ο επικεφαλής του ΕΛΚ Μάνφρεντ Βέμπερ δήλωσε ότι η «προδοσία» από τις άλλες ομάδες, οι οποίες αναμενόταν να υποστηρίξουν τον Ταγιάνι σημαίνει ότι «αυτοί είναι υπεύθυνοι για την αυξανόμενη επιρροή των λαϊκιστών στο Κοινοβούλιο».

Ο Πιτέλα όμως έχει δηλώσει ότι δεν θα δεχθεί το «μονοπώλιο» του ΕΛΚ για τις κορυφαίες θέσεις στην ΕΕ, προσθέτοντας ότι αντιτίθεται επίσης στις γερμανικής εμπνεύσεως πολιτικές λιτότητας για την αντιμετώπιση της κρίσης της ευρωζώνης, των οποίων οι επικριτές υποστηρίζουν ότι έπληξαν ανεπανόρθωτα την Ελλάδα και την Ισπανία.

Ο Γιούνκερ, πρώην πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου ο οποίος ηγείται της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, και ο πρώην πρωθυπουργός της Πολωνίας Ντόναλντ Τουσκ, ο οποίος ηγείται του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, προέρχονται και οι δύο από το ΕΛΚ. Οι αριστεροί ευρωβουλευτές έχουν προειδοποιήσει ότι μπορεί να διεκδικήσουν μια από αυτές τις θέσεις, εάν το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο καταλήξει επίσης στα χέρια των συντηρητικών με τον Ταγιάνι.

Ποιος κρατάει το κλειδί;

Το κλειδί για το αποτέλεσμα μπορεί πλέον να βρίσκεται στις ψήφους των μικρότερων λαϊκίστικων και αντιευρωπαϊκών κομμάτων τα οποία προσπαθούν να διαλύσουν την ΕΕ εκ των έσω. Η ευρωσκεπτικιστικές ομάδες υπό την ηγεσία του UKIP της Βρετανίας και του Εθνικού Μετώπου της Γαλλίας αύξησαν σημαντικά τις δυνάμεις τους στις τελευταίες ευρωεκλογές του Μαΐου του 2014 αλλάζοντας το πολιτικό τοπίο της ΕΕ. Το κίνημα κατά της ΕΕ έκτοτε έχει αποκτήσει δύναμη, με τους Βρετανούς να ψηφίζουν μείνουν εκτός ΕΕ με το γνωστό δημοψήφισμα τον περασμένο Ιούνιο, ενώ πέρα από τον Ατλαντικό ένα παρόμοιο κύμα υπερ του λαϊκισμού οδήγησε τον Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ.

Ο πρώην Βέλγος πρωθυπουργός Φερχόφστατ είχε αρχικά θεωρηθεί ότι είχε ελπίδες, με το προφίλ του πρόσφατα αναβαθμισμένο λόγω του ρόλο του ως επικεφαλής της διαπραγμάτευσης εκ μέρους του Κοινοβουλίου για το Brexit, μια θέση για την οποία είχε ασκήσει έντονη πίεση στους βουλευτές να έχουν μεγαλύτερο ρόλο στις διαπραγματεύσεις. Αλλά η εκστρατεία του έχει ουσιαστικά τορπιλιστεί μετά τη δήλωσή του ότι εξέταζε να συμπορευτεί με το Κίνημα των Πέντε Αστέρων του Μπέμπε Γκρίλλο ο οποίος αποχώρησε από την ευρωσκεπτικιστική ομάδα του Φάρατζ.

Η συμφωνία – ένα σημάδι της σημασίας των ψήφων των λαϊκιστών – κατέρρευσε, όταν οι Φιλελεύθεροι βουλευτές του Φερχόφστατ αντιτέθηκαν σε οποιαδήποτε τέτοια κίνηση, ειδικότερα μετά από τις δηλώσεις του Βέλγου για την απειλή του λαϊκισμού λίγες μέρες νωρίτερα. Η ψηφοφορία της Τρίτης μπορεί να συνεχιστεί για έως και τέσσερις γύρους από την στιγμή που η απόλυτη πλειοψηφία είναι προαπαιτούμενος για την εκλογή της προεδρίας.

Η διαδικασία της εκλογής

Η εκλογή του Προέδρου γίνεται με μυστική ψηφοφορία. Οι ευρωβουλευτές σημειώνουν σε ψηφοδέλτιο τον υποψήφιο που προτιμούν και το ρίχνουν στην κάλπη, της οποίας την επίβλεψη έχουν οκτώ ψηφολέκτες, που επιλέγονται μεταξύ των ευρωβουλευτών.

Ο υποψήφιος που θα συγκεντρώσει την απόλυτη πλειοψηφία των ψηφισάντων (50% + 1) εκλέγεται. Λευκά ή άκυρα ψηφοδέλτια δεν υπολογίζονται.

Εάν δεν υπάρχει νικητής μετά από τον πρώτο γύρο, οι ίδιοι οι υποψήφιοι ή καινούριοι μπορούν να συμμετέχουν στο δεύτερο γύρο της ψηφοφορίας υπό τις ίδιες συνθήκες. Αυτό μπορεί να επαναληφθεί και τρίτη φορά, εάν είναι απαραίτητο.

Αν δεν υπάρχει νικητής στην τρίτη ψηφοφορία, οι δύο υποψήφιοι με τις περισσότερες ψήφους πάνε σε τέταρτη ψηφοφορία, όπου ο νικητής αποφασίζεται με απλή πλειοψηφία. Αν υπάρχει ισοπαλία, ο παλαιότερος υποψήφιος ανακηρύσσεται νικητής.

Ο πρόεδρος επιβλέπει όλες τις εργασίες του ΕΚ, των οργάνων του και τις συζητήσεις της ολομέλειας. Επίσης, εκπροσωπεί το ΕΚ σε όλες τις νομικές υποθέσεις και στις εξωτερικές σχέσεις και στην αρχή κάθε Συνόδου Κορυφής παρουσιάζει την άποψη του ΕΚ για τα ζητήματα της ημερήσιας διάταξης.

Ο πρόεδρος υπογράφει τον προϋπολογισμό της ΕΕ σε νόμο και συνυπογράφει νομοθεσία με τον πρόεδρο του Συμβουλίου.

Για την υποψηφιότητα των 14 αντιπροέδρων πρέπει να τηρούνται ακριβώς οι ίδιοι κανόνες με αυτούς του προέδρου. Η ψηφοφορία είναι μυστική. Ολοι οι υποψήφιοι είναι σε ενιαίο ψηφοδέλτιο. Στον πρώτο γύρο, οι υποψήφιοι που θα συγκεντρώσουν την απόλυτη πλειοψηφία των ψηφισάντων, έως 14 ψήφους, εκλέγονται. Εάν μένουν ακόμα κενές θέσεις τότε πραγματοποιείται δεύτερος και τρίτος γύρος ψηφοφορίας μετά τον οποίο αρκεί η σχετική πλειοψηφία.

Οι πέντε κοσμήτορες εκλέγονται με παρόμοιο τρόπο όπως και οι αντιπρόεδροι. Είναι υπεύθυνοι για τα διοικητικά και οικονομικά θέματα των βουλευτών.

Οι ευρωβουλευτές θα ψηφίσουν επίσης επί της αριθμητικής σύνθεσης των 22 μόνιμων επιτροπών του Κοινοβουλίου. Την Πέμπτη το μεσημέρι, οι ευρωβουλευτές θα ψηφίσουν για τους διορισμούς των μελών στις κοινοβουλευτικές επιτροπές.