O Xόκινγκ προειδοποιεί: Τώρα είναι η πιο επικίνδυνη στιγμή της ανθρωπότητας

Την ευθύνη των ελίτ για να αντιμετωπιστούν οι κίνδυνοι από τις κοινωνικές ανισότητες και τις περιβαλλοντικές προκλήσεις αναδεικνύει ο εμβληματικός επιστήμονας Στήβεν Χόκινγκ.

«η πρόσφατη απόρριψη των ελίτ [από την κοινωνία], τόσο στην Αμερική όσο και στη Μεγάλη Βρετανία, έχει σαν στόχο εμένα όσο και οποιονδήποτε άλλον αυτής της κατηγορίας» ανέφερε ο Σ.Χόκινγκ.

Περιγράφει ως απολύτως κατανοητές τις αγωνίες των ανθρώπων που «σε έναν κόσμο μιας διαρκώς διογκούμενης ανισότητας,… βλέπουν την δυνατότητά τους για απλή επιβίωση να εξανεμίζεται» και προειδοποιεί «Διαθέτουμε την τεχνολογία για να καταστρέψουμε τον πλανήτη μας, χωρίς να έχουμε αναπτύξει τρόπους για να «αποδράσουμε» από αυτόν, αν χρειαστεί».

Τι γράφει ο Χόκινγκ

” Ως θεωρητικός φυσικός με έδρα το Κέμπριτζ, έζησα τη ζωή μου σε μία ασυνήθιστη, προνομιακή «φούσκα». Το Κέμπριτζ είναι μία ιδιαίτερη πόλη, με πυρήνα ένα από τα καλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου. Η επιστημονική κοινότητα του, της οποίας μέλος είμαι από 20 έτων, είναι ακόμη πιο εκλεπτυσμένη. Αλλά ακόμη και μέσα σε αυτή την κοινότητα, η μικρή ομάδα θεωρητικών φυσικών διεθνούς κύρους, στους κόλπους της οποίας εργάστηκα όλα μου τα χρόνια, είναι άνθρωποι που θεωρούν τους εαυτούς τους την «κορυφή».

Σαν να μην έφταναν όλα αυτά, με τη δημοσιότητα που απόλαυσα από τα βιβλία μου και την απομόνωση που μου επέβαλε η ασθένειά μου (σμτ: ALS), αισθάνομαι ότι ο φιλντισένιος πύργος μου ψηλώνει ακόμη περισσότερο.

Για όλους αυτούς τους λόγους, νιώθω πως η πρόσφατη απόρριψη των ελίτ [από την κοινωνία], τόσο στην Αμερική όσο και στη Μεγάλη Βρετανία, έχει σαν στόχο εμένα όσο και οποιονδήποτε άλλον αυτής της κατηγορίας.

Ό,τι κι αν υποθέσουμε για την απόφαση των Βρετανών ψηφοφόρων να γυρίσουν την πλάτη τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση και τον «εναγκαλισμό» του Ντόναλντ Τραμπ από τους Αμερικανούς πολίτες που τον εξέλεξαν ως τον επόμενο πρόεδρό τους, δεν υπάρχει αμφιβολία πως αυτή η έξαρση λαϊκού θυμού προέρχεται και από την αίσθηση των πολιτών ότι οι ηγέτες τους τους έχουν εγκαταλείψει.

Οι περισσότεροι θα συμφωνήσουν πως οι πρόσφατες εκλογικές διαδικασίες στις δύο χώρες, ήταν η στιγμή που «οι ξεχασμένοι μίλησαν», βρίσκοντας το σθένος να απορρίψουν τις συμβουλές και την καθοδήγηση των ειδικών και των απανταχού ελίτ.

Δεν αποτελώ εξαίρεση σε αυτόν τον κανόνα. Πριν το δημοψήφισμα στην Αγγλία, είχα προειδοποιήσει ότι το Brexit θα ζημίωνε την επιστημονική έρευνα στην Βρετανία, πως η ψήφος υπέρ της εξόδου θα αποτελούσε πισωγύρισμα. Όμως οι ψηφοφόροι δε με άκουσαν περισσότερο απ’ ό,τι άκουσαν και οποιονδήποτε άλλον από τους πολιτικούς ηγέτες, καλλιτέχνες, επιστήμονες και προσωπικότητες της δημόσιας σφαίρας, οι οποίοι έδιναν ακριβώς τις ακριβώς ίδιες συμβουλές και προειδοποιήσεις.

Σημασία έχει πως θα ανταποκριθούν οι ελίτ

Αυτό που έχει σημασία τώρα, πολύ περισσότερο από τις επιλογές που έκαναν τα εκλογικά σώματα των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου, είναι πως θα ανταποκριθούν οι ελίτ σε όλο αυτό.

Θα υποβαθμίσουμε και θα απορρίψουμε αυτές τις επιλογές ως «ξεχείλισμα» ωμού λαϊκισμού που αδυνατεί να συνυπολογίσει όλα τα δεδομένα; Θα επιχειρήσουμε να παραβλέψουμε τις επιλογές που αυτή η στάση εκπροσωπεί; Μια τέτοια στάση θα ήταν φρικτό λάθος.

Οι φόβοι και οι ανησυχίες για τις οικονομικές συνέπειες της παγκοσμιοποίησης ή την ολοένα επιταχυνόμενη τεχνολογική εξέλιξη, που βρίσκονται πίσω από αυτές τις εξελίξεις, είναι όλοι τους απολύτως κατανοητοί.

Ο εργοστασιακός αυτοματισμός έχει ήδη στοιχίσει θέσεις εργασίας στον βιομηχανικό κλάδο ενώ και η εξέλιξη της τεχνητής νοημοσύνης είναι πιθανό να εντείνει αυτή την «καταστροφή» θέσεων εργασίας της μεσαίας τάξης, αφήνοντας άθικτες μόνο τις πλέον δημιουργικές και τις επιτελικές/διευθυντικές θέσεις.

Αυτή η εξέλιξη θα επιταχύνει με την σειρά της την διόγκωση των οικονομικών ανισοτήτων σε παγκόσμια κλίμακα. Το διαδίκτυο και οι ηλεκτρονικές πλατφόρμες θα επιτρέψουν σε πολύ μικρό αριθμό ανθρώπων να αποκομίσουν αμύθητα πλούτη, απασχολώντας στις επιχειρήσεις τους ελάχιστους ανθρώπους. Η εξέλιξη αυτή φαντάζει σήμερα αναπόφευκτη και επίσης κοινωνικά καταστροφική.

Η πρόσφατη οικονομική κατάρρευση, έκανε φανερό στις κοινωνίες ότι μία μικρή ομάδα ανθρώπων που δραστηριοποιούνται στον οικονομικό κλάδο μπορούν να εξασφαλίσουν υπέρογκες αμοιβές, όσο οι υπόλοιποι απλώς εγγυόμαστε αυτή την επιτυχία τους και «πληρώνουμε τον λογαριασμό» όταν η απληστία τους μας οδηγεί εκτός πορείας.

Zούμε σε έναν κόσμο μιας διαρκώς διογκούμενης ανισότητας, όπου πάρα πολλοί άνθρωποι βλέπουν την δυνατότητά τους για απλή επιβίωση να εξανεμίζεται. Δεν αποτελεί επομένως έκπληξη ότι αυτοί οι άνθρωποι αναζητούν μια νέα «ευκαιρία» που ο Τραμπ και το Brexit ευαγγελίζονται και «φαίνεται» να εκπροσωπούν.

Μία από τις συνέπειες της παγκόσμιας εξάπλωσης του Ιστού και των σελίδων κοινωνικής δικτύωσης είναι ότι η σκληρή φύση αυτών των ανισοτήτων είναι ακόμη πιο προφανής, συγκριτικά με το παρελθόν.

Για μένα, η δυνατότητα της χρήσης της τεχνολογίας για την επικοινωνία ήταν μία απελευθερωτική και θετική εμπειρία. Χωρίς την τεχνολογία δεν θα ήμουν σε θέση να εξακολουθώ να εργάζομαι όλα αυτά τα χρόνια.

Αλλά αυτό επίσης σημαίνει ότι οι ζωές των πλουσιότερων ανθρώπων που ζουν στα πιο όμορφα μέρη του πλανήτη είναι «βασανιστικά ορατά», προσιτά σε οποιονδήποτε φτωχό διαθέτει smartphone.

Και αυτή την στιγμή, περισσότεροι άνθρωποι έχουν τηλέφωνο απ’ ό,τι πρόσβαση σε πόσιμο νερό στην υποσαχάρια Αφρική.

Οι συνέπειες θα είναι πασιφανείς: στις παραγκουπολεις και στις φτωχές εργατικές πόλεις ο κόσμος θα ελπίζει και, όταν η « νιρβάνα του Instagram» δεν θα είναι εφικτή στον τόπο διαμονής, οι άνθρωποι θα την αναζητούν στην απέναντι όχθη, αποφασίζοντας να ενωθούν με τους αριθμούς των οικονομικών μεταναστών που ταξιδεύουν μια καλύτερη ζωή.

Οι μεταναστευτικές αυτές ροές δοκιμάζουν την υποδομή και την οικονομία των χωρών-προορισμών, υπονομεύοντας την ανοχή και υποδαυλίζοντας των κοινωνικό λαϊκισμό.

Τώρα, περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη εποχή της ιστορίας μας, το είδος μας πρέπει να λειτουργήσει συνεργατικά: πρέπει να δουλέψουμε μαζί. Αντιμετωπίζουμε πολύ σοβαρές περιβαλλοντικές προκλήσεις: κλιματική αλλαγή, υπερπληθυσμό, επιδημίες, οξίνιση των ωκεανών, προβλήματα τροφική παραγωγή και εξαφάνιση των ειδών. Όλα αυτά αποτελούν μία υπενθύμιση ότι βρισκόμαστε στην πιο επικίνδυνη φάση της ανθρώπινης ανάπτυξής.

Διαθέτουμε την τεχνολογία για να καταστρέψουμε τον πλανήτη μας, χωρίς να έχουμε αναπτύξει τρόπους για να «αποδράσουμε» από αυτόν, αν χρειαστεί.

Ίσως σε μερικούς αιώνες να έχουμε εγκαθιδρύσει ανθρώπινες αποικίες στα αστέρια, αλλά προς το παρόν έχουμε μόνο έναν πλανήτη και πρέπει να συνεργαστούμε για να τον προστατέψουμε.

Για να το καταφέρουμε όμως θα πρέπει να σπάσουμε τα τείχη αντί να τα σηκώνουμε σε εσωτερικό ή διεθνές επίπεδο.

Αλλά για να το πετύχουμε αυτό, οι ηγέτες του κόσμου θα πρέπει να αναγνωρίσουν ότι απέτυχαν και απογοήτευσαν τους πολίτες.

Οι πόροι συγκεντρώνονται στα χέρια των λίγων – θα πρέπει να μάθουμε να μοιραζόμαστε περισσότερο. Με θέσεις εργασίας αλλά και ολόκληρες βιομηχανίες να εξαφανίζονται, πρέπει να βοηθήσουμε τους λαούς ώστε να διασώσουν αυτόν τον κόσμο, να τους υποστηρίξουμε οικονομικά όσο το κάνουν.

Αν οι κοινότητες και οι οικονομίες δεν μπορούν να διαχειριστούν τις μεταναστευτικές ροές, θα πρέπει να ενθαρρύνουμε την ανάπτυξη σε παγκόσμια κλίμακα, αφού αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να πειστούν οι εκατομμύρια μετανάστες, να αναζητήσουν το μέλλον τους στο σπίτι τους.

Μπορούμε να τα καταφέρουμε, είμαι εξαιρετικά αισιόδοξος για το είδος μου, αλλά για την επιτυχία μας θα πρέπει η παγκόσμια ελίτ, από το Λονδίνο έως το Χάρβαρντ και από το Κέμπριτζ έως το Χόλιγουντ να εμπεδώσει τα διδάγματα αυτής της χρονιάς. Να μάθει πάνω απ’ όλα το μέτρο της ταπεινότητας και της μετριοφροσύνης.