Ομπάμα-Μέρκελ ένα όψιμο ζευγάρι και ο νέος αντίπαλος Ντόναλντ Τραμπ

Το κόκκινο χαλί της θερμής υποδοχής είναι έτοιμο στο Βερολίνο. Δεν ήταν «έρωτας» με την πρώτη ματιά. Η σχέση Μέρκελ-Ομπάμα σφυρηλατήθηκε μέσα από δύσκολα χρόνια. Σήμερα αποχαιρετά την Ευρώπη. Ένα μακρύ αντίο και ο ερχομένος του νέου αντιπάλου Ντόναλντ Τραμπ.

Οι Γερμανοί ξεσπούσαν σε ζητωκραυγές όταν το 2008 ανακοινώνονταν η εκλογική νίκη του Μπαράκ Ομπάμα, ωστόσο λίγους μήνες πριν, μεσούσης της προεκλογικής του εκστρατείας η καγκελάριος Μέρκελ είχε αρνηθεί να του παραχωρήσει την Πύλη του Βρανδεμβούργου ως σκηνικό για την ομιλία του. Έτσι ο τότε προεδρικός υποψήφιος αναγκάστηκε να μιλήσει από την πλατεία της Στήλης της Νίκης. 200.000 Γερμανοί τον αποθέωσαν σαν ένα δεύτερο Κένεντι, σαν ένα λυτρωτή από την εποχή Μπους του πολέμου στο Ιράκ, που ο τότε καγκελάριος Σρέντερ είχε αρνηθεί να υπερασπιστεί.

Η πολιτική λιτότητας και οι μυστικές παρακολουθήσεις

Το 2009, τον πρώτο χρόνο διακυβέρνησης, ο αμερικανός πρόεδρος επισκέφθηκε τη Γερμανία δύο φορές, απέφυγε όμως επιμελώς το Βερολίνο, κάτι που εξελήφθη ως προσβολή. Οι σχέσεις με την καγκελάριο παρέμειναν ψυχρές και τα επόμενα χρόνια. Οι λόγοι ήταν πολιτικοί και αφορούσαν κυρίως την αποχή της Γερμανίας από την ψηφοφορία στο Συμβούλιο Ασφαλείας των ΗΕ για τη στρατιωτική επιχείρηση κατά της Λιβύης.

«Είχαμε τότε μεγάλα προβλήματα με τον Ομπάμα, γιατί ήταν αντιμέτωπος με εσωτερικά προβλήματα που τον έκαναν να σπρώχνει σε μας τα βάρη στους τομείς ασφάλειας και οικονομικής πολιτικής, κι αυτό δεν μας άρεσε καθόλου» υποστηρίζει ο εμπειρογνώμων Γιόζεφ Μπραμλ, από τη Γερμανική Εταιρεία για την Εξωτερική Πολιτική στο Βερολίνο.

Παρά τις διαφωνίες, ή μάλλον εξ αιτίας αυτών, ο Μπαράκ Ομπάμα απένειμε στη Μέρκελ το 2011 το μετάλλιο ελευθερίας, την ανώτατη τιμητική διάκριση που δίδεται στις ΗΠΑ για έναν μη Αμερικανό.

Ήταν μια χειρονομία συμφιλίωσης; Μια προτροπή για ανάληψη περισσότερης ευθύνης; Παρατηρητές υποστηρίζουν και τις δύο εκδοχές.

Το 2011 και 2012 ο Ομπάμα παρακολουθούσε με σκεπτικισμό τις γερμανικές προσπάθειες διάσωσης του ευρώ με την πολιτική λιτότητας που τη θεωρούσε εσφαλμένη. Φοβόταν ότι οι επιπτώσεις ενδεχόμενης ελληνικής χρεοκοπίας στην αμερικανική οικονομία θα μπορούσαν να δυναμιτίσουν την επανεκλογή του.

Το 2013, ο αμερικανός πρόεδρος «απέκτησε» τελικά την Πύλη του Βρανδεμβούργου ως σκηνή για να εξαγγείλει στο πλευρό της Μέρκελ μείωση των πυρηνικών όπλων. Αλλά τα σύννεφα στις σχέσεις των δύο ηγετών επανεμφανίστηκαν με τις αποκαλύψεις ότι οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες παρακολουθούσαν ακόμη και το κινητό της Άγκελα Μέρκελ.

Η καγκελάριος εξεμάνη, αλλά δεν ακολούθησαν πολιτικές επιπτώσεις άξιες λόγου. Τα επόμενα χρόνια έφεραν τον αμερικανό πρόεδρο και την καγκελάριο πιο κοντά. Ο χριστιανοδημοκράτης βουλευτής Πέτερ Μπάιερ πιστεύει ότι αυτό που ο Ομπάμα εκτιμά στη Μέρκελ, είναι ο ρεαλισμός, η εγκυρότητα και ο επαγγελματισμός της.

«Την χρειάζεται, δεν μπορεί να την προσπεράσει και να κλείσει τα μάτια στο αυξανόμενο πολιτικό και οικονομικό βάρος της Γερμανίας».

«Αλληλοεκτιμούνται, αλληλοσυμπληρώνονται»

Η συνάντηση των G7 στο ανάκτορο Ελμάου της Βαυαρίας έδωσε και την πιο αξιομνημόνευτη φωτογραφία των δύο. Ο Μπάρακ Ομπάμα κάθεται σε ένα παγκάκι με απλωμένα τα χέρια και η Μέρκελ με φόντο τις Άλπεις χειρονομεί σαν να προσπαθεί να του εξηγήσει κάτι. Ξαφνικά ταίριαξαν; Έχουν συναντίληψη και σε προσωπικό επίπεδο; «Έχουν διαφορετικό χαρακτήρα, αλλά αυτό δεν βλάπτει», υποστηρίζει ο Πέτερ Μπάιερ. «Ο Ομπάμα είναι χαρισματικός ρήτορας, προσεγγίζει τον κόσμο, η Μέρκελ συμπυκνώνει σε λίγα λόγια την ουσία, δεν είναι ρήτορας, δεν ενθουσιάζει τους ανθρώπους, αλλά υπάρχει αλληλοεκτίμηση, επειδή αλληλοσυμπληρώνονται».

Η προσφυγική πολιτική της καγκελαρίου επαινέθηκε από τον Ομπάμα, αν και όπως υποστηρίζει ο Γιόζεφ Μπραμλ από τη Γερμανική Εταιρεία για την Εξωτερική Πολιτική, η στάση του είναι υποκριτική επειδή «οι ΗΠΑ κατέστρεψαν την Εγγύς και Μέση Ανατολή, με τον πόλεμο στο Ιράκ αποσταθεροποίησαν ολόκληρο τον κόσμο δίνοντας πάτημα στους τζιχαντιστές του Ισλαμικού Κράτους να εξαπλωθούν και να προκαλέσουν την προσφυγική κρίση».

Με την εκλογή Ντόναλντ Τραμπ διαφαίνεται απομάκρυνση μεταξύ των δύο χωρών σε σημαντικούς τομείς της πολιτικής, με τις ΗΠΑ να μεταβάλλονται από εταίρο σε αντίπαλο της Γερμανίας. Ελεύθερο εμπόριο, προστασία του κλίματος, σχέσεις με τη Ρωσία, είναι μερικοί ενδεικτικοί τομείς τριβών.

Ο Μπραμλ συστήνει ψυχραιμία και εξηγεί ότι οι σχέσεις μεταξύ δύο χωρών δεν περιορίζονται στις σχέσεις δύο ατόμων. «Με κλισέ και κατανομή των ρόλων του καλού στον Ομπάμα και του κακού στον Τραμπ δεν μπορεί κανείς να προχωρήσει, το θεωρώ μάλιστα επικίνδυνο».

Τότε προς τι η επίσκεψη του απερχόμενου προέδρου στο Βερολίνο; Ο Πέτερ Μπράιερ θεωρεί την επίσκεψη πολύ σημαντική. «Είναι κάτι περισσότερο από μια Farewell – Tour. Λόγω των πιθανών επιπτώσεων από την εκλογή Τραμπ ο Ομπάμα αισθάνεται ακόμη υπεύθυνος για τη χώρα του και τους εταίρους του. Αντί να κάνει πίσω και να αποσυρθεί, επιδιώκει να γίνει σημαντικός σύμβουλος του Τραμπ στη φάση μετάβασης του διαδόχου του στον Λευκο Οίκο».

ΠΗΓΕΣ:DW, Hasselbach, dpa