Γιατί οι Podemos δεν έπεισαν τους Ισπανούς

«Τα αποτελέσματα δεν είναι ικανοποιητικά. Μας κατέλαβαν εξ απήνης όλους εμάς που προσβλέπαμε σε κάτι διαφορετικό». Αυτή ήταν η πρώτη αντίδραση του επικεφαλής του συνδυασμού Unidos Podemos Πάμπλο Ιγκλέσιας για τα αποτελέσματα της ισπανικής κάλπης που αποδείχθηκαν πολύ κατώτερα των προσδοκιών για τη συμμαχία της Αριστεράς.

Στον αντίποδα των δημοσκοπήσεων των τελευταίων εβδομάδων αλλά και των exit poll που δημοσιοποιήθηκαν με το κλείσιμο της κάλπης και έδειχναν τη συμμαχία της Αριστεράς να καταλαμβάνει άνετα την δεύτερη θέση, η κάλπη όχι μόνο τους έφερε στην τρίτη θέση αλλά και με χαμηλότερα ποσοστά.

Αν συγκρίνει κανείς τα αποτελέσματα με τα αντίστοιχα της κάλπης του περασμένου Δεκεμβρίου, διαπιστώνει ότι τα ποσοστά του συνασπισμού είναι χαμηλότερα από εκείνα που είχαν καταλάβει τα δύο κόμματα όταν είχαν κατέλθει χωριστά.

Ειδικότερα, τον περασμένο Δεκέμβρη, οι Podemos είχαν λάβει ποσοστό 20,66% και 69 έδρες ενώ η Ενωμένη Αριστερά ποσοστό 3,67% και δύο έδρες. Χθες και οι δύο μαζί έλαβαν ποσοστό μόλις 21,11%, παρότι διατήρησαν τις 71 έδρες.

Γιατί όμως η συνεργασία της Αριστεράς δεν μπόρεσε τελικά να πείσει τους Ισπανούς;. Οι λόγοι είναι μάλλον πολλοί.
Ο πρώτος σχετίζεται με την ίδια τη διαμόρφωση της εκλογικής συμμαχίας Podemos και Ενωμένης Αριστεράς, μιας συμμαχίας για την οποία αρκετά στελέχη και από τα δύο κόμματα είχαν εκφράσει έντονες αμφιβολίες αλλά και αντιρρήσεις.

Από τη μεριά των Podemos, ο Νο2 του κόμματος, Inigo Erejon φέρεται να είχε εκφράσει σοβαρές ενστάσεις για τη σκοπιμότητα μιας τέτοιας συνεργασίας, φοβούμενος ότι θα οδηγήσει σε απώλεια ψήφων από το κέντρο.

Από την πλευρά της Ενωμένης Αριστεράς, αρκετοί ήταν εκείνοι που είχαν διατυπώσει φόβους ότι μια συμμαχία με τους Podemos θα οδηγούσε ενδεχομένως σε επώδυνους ιδεολογικούς συμβιβασμούς.

Σύμφωνα με μία ερμηνεία του εκλογικού αποτελέσματος, η συνεργασία των δύο φαίνεται να λειτούργησε ακριβώς με τον αντίστροφο τρόπο από ότι υπολόγιζαν οι εμπνευστές του εγχειρήματος.

Αντί δηλαδή να ενισχύσει μια δυναμική που υπήρχε, την αναχαίτισε, καθώς περιόρισε την επιρροή του συνασπισμού τόσο προς το Κέντρο όσο και προς τα Αριστερά.

Για πολλούς από τους μετριοπαθείς ψηφοφόρους των Podemos που είχαν κουραστεί με τα παραδοσιακά κόμματα, η συνεργασία με ένα παραδοσιακό αριστερό κόμμα όπως η Ενωμένη Αριστερά λειτούργησε αποτρεπτικά.

Και από την άλλη, για αρκετούς παραδοσιακούς ψηφοφόρους της Ενωμένης Αριστεράς, η συνεργασία με τους Podemos έγινε αντιληπτή ως μια αξιακή και ιδεολογική υποχώρηση και λειτούργησε και πάλι αποτρεπτικά.
Η αποχή έπληξε και την Αριστερά

Μια δεύτερη πιθανή ερμηνεία για την καθίζηση τους αριστερού συνασπισμού σχετίζεται με τα πολύ μεγάλα ποσοστά της αποχής.

Σημειώνεται ότι πρόκειται για το δεύτερο μεγαλύτερο ποσοστό αποχής στη χώρα μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας τη δεκαετία του 1970.

Σύμφωνα με τα μέχρι στιγμής στοιχεία, οι ψηφοφόροι που απείχαν φαίνεται να προήλθαν σε μεγάλο ποσοστό από έναν χώρο που με τον έναν ή τον άλλο τρόπο εκπροσωπούσε ή διεκδικούσε το Podemos και η Ενωμένη Αριστερά.

Παρά το γεγονός ότι στο κατεξοχήν κοινό τους – τη νεολαία και τον πληθυσμό των μεγάλων αστικών κέντρων- οι Podemos φαίνεται να τα πήγαν καλά, η υπερπροβολή του Πάμπλο Ιγκλέσιας μπορεί να αποτέλεσε άλλον έναν αρνητικό παράγοντα σύμφωνα με τον Guy Hedgecoe του Politico.

Το Brexit και η «ελληνική» περίπτωση

Μια τρίτη πιθανή ερμηνεία σχετίζεται με το αίτημα για σταθερότητα μετά το σοκ του Brexit και το αν η ανάδειξη μιας αριστερής συμμαχίας στη δεύτερη θέση θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια πραγματική εναλλακτική για τη χώρα ή σε αβέβαια μονοπάτια.

Δεν υπάρχει αμφιβολία πως το δημοψήφισμα της Βρετανίας ενίσχυσε το φόβο της αστάθειας, κινητοποιώντας τα πιο συντηρητικά αντανακλαστικά του εκλογικού σώματος αλλά και το φάντασμα ενός δημοψηφίσματος για την ανεξαρτησία της Καταλονίας, στο οποίο σημειωτέον δεν αντιτίθενται οι Podemos.

Παρά το γεγονός ότι η «ελληνική» περίπτωση δεν αποτέλεσε ένα από τα θέματα της ισπανικής προεκλογικής περιόδου, η απουσία -όπως απεδείχθη- μιας οργανωμένης και πειστικής εναλλακτικής από τον ΣΥΡΙΖΑ στη μνημονιακή πορεία που ακολουθούν οι κυβερνήσεις τα τελευταία 7 χρόνια, μπορεί ενδεχομένως να αφαίρεσε αξιοπιστία και περιεχόμενο από το όραμα για αλλαγή που ευαγγελίζονταν στην προεκλογική περίοδο οι Unidos Podemos.