Επιστροφή στο μέλλον για τον αυταρχισμό στην Ανατολική Ευρώπη

Την επιστροφή των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης στον αυταρχισμό επισημαίνει σε άρθρο του στο Project Syndicate ο πρώην υπουργός Εξωτερικών του Ισραήλ, Σλόμο Μπεν Αμί και αντιπρόεδρος του Διεθνούς Κέντρου Ειρήνης στο Τολέδο της Ισπανίας.

Όπως αναφέρει, “η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ένα αξιοσημείωτο επίτευγμα της σύγχρονης πολιτικής τέχνης, η οποία χτισμένη σε κοινές αξίες, δημιούργησε έναν χώρο ειρήνης, προόδου και ελευθερίας, που ξεπέρασε τις εθνικές εχθρότητες που ήταν ριζωμένες σε συγκρούσεις δεκαετιών, αν όχι αιώνων”.

Ωστόσο, σημειώνει, “η πολιτική ρήξη που αναδύεται μεταξύ των ανατολικών και δυτικών χωρών της Ε.Ε., μαζί με την αναζωπύρωση του εθνικισμού σε ολόκληρη τη Γηραιά Ήπειρο, θέτουν αυτές τις αξίες και επομένως το μέλλον της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης στην πιο σοβαρή δοκιμασία.

Στην ανατολική Ευρώπη η δημοκρατία γίνεται ολοένα και περισσότερο ανελεύθερη, με πρώτον τον Ούγγρο πρωθυπουργό, Βίκτορ Ορμπάν, o οποίος εφαρμόζει το εκπεφρασμένο όραμά του ενός «ανελεύθερου κράτους» τα τελευταία έξι χρόνια.

Τώρα το παράδειγμά του ακολουθεί και η Πολωνία, με το Κόμμα του Νόμου και της Δικαιοσύνης του Γιάροσλαβ Καζίνσκι να σπεύδει να διεκδικήσει τον έλεγχο των δημόσιων μέσων ενημέρωσης, της δημόσιας διοίκησης και του Συνταγματικού Δικαστηρίου από τις εκλογές του Οκτωβρίου, με την Ε.Ε. να έχει ξεκινήσει επίσημη έρευνα για πιθανές παραβιάσεις των κανόνων του κράτους δικαίου.

Η κίνηση προς τον αυταρχισμό της Ανατολικής Ευρώπης συνοδεύτηκε από την πλήρη περιφρόνηση των ποσοστώσεων που έθεσε η Ε.Ε. για τους μετανάστες, που στόχο είχαν να απαλύνουν τη μαζική προσφυγική κρίση που αντιμετωπίζει τώρα η Ευρώπη.

Εν τω μεταξύ, η Γερμανία έχει καταγράψει περίπου ένα εκατομμύριο αιτούντες άσυλο μόνον το περασμένο έτος.

Η ρήξη αντικατοπτρίζει μια θεμελιώδη απόκλιση στο πώς απαντούν οι δύο πλευρές στην ιστορία τους, δηλαδή η προσέγγιση της Γερμανίας σε θέματα όπως η μετανάστευση και οι κοινωνικές ελευθερίες αποτελούν μια άμεση απόρριψη των πράξεών της κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Όμως, η Ανατολική Ευρώπη όχι μόνο δεν παρουσιάζει έλλειψη θέλησης να υποδεχθεί μετανάστες, αλλά αντιτίθεται σθεναρά στο να προχωρήσει σε μια τέτοια κίνηση, σε συμφωνία και με το απόφθεγμα του Wladyslaw Gomulka, ότι «οι χώρες είναι χτισμένες σε εθνικές γραμμές και όχι σε πολυεθνικές».

Αυτή η στάση πηγάζει εν μέρει από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όπου αρχικά με το Ολοκαύτωμα και εν συνεχεία με την μεταπολεμική εθνοκάθαρση περισσοτέρων των 30 εκατ. ανθρώπων, περιλαμβανομένων σχεδόν όλων των Γερμανών στην περιοχή, ενισχύθηκε η αποστροφή στην πολυεθνικότητα.

Στην Ανατολική Ευρώπη, σημειώνει ο Shlomo Ben-Ami, η αναβίωση του αυταρχισμού, που επικρατούσε στην περιοχή πριν ακόμη από την εποχή του κομουνισμού, οφείλεται στον ριζωμένο φόβο μήπως βρεθούν ανάμεσα στους δύο παραδοσιακούς εχθρούς, τη Γερμανία και τη Ρωσία, τις οποίες εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν με ανησυχία.

Η Ευρώπη είναι μια ήπειρος κορεσμένη από την ιστορία και είναι στοιχειωμένη από το φάντασμα της επανάληψής της.

Όμως, η μνήμη του παρελθόντος θα έπρεπε να οδηγεί την Ανατολική Ευρώπη και όχι να την κρατά όμηρο. Το παρελθόν αποτελεί μια προειδοποίηση, όχι προορισμό”…