Έντονες ζυμώσεις για μία νέα αρχιτεκτονική ασφαλείας στην Ευρώπη

Η κατάσταση στην Ουκρανία έχει τους τελευταίους μήνες υποχωρήσει σημαντικά στη διεθνή ειδησεογραφία. Άλλα ζητήματα, ιδιαίτερα το Συριακό και η προσφυγική κρίση, έχουν κυριαρχήσει στην ατζέντα.

Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι η κατάσταση στην Ευρώπη είναι ακίνητη, αναφέρει ο Άγγελος Αθανασόπουλος στο greece-russia2016.gr. Προσεκτικά, στο παρασκήνιο, λαμβάνουν χώρα ενδιαφέρουσες ζυμώσεις που αφορούν στη διαμόρφωση μίας νέας αρχιτεκτονικής ασφαλείας στη «γηραιά ήπειρο». Οι ζυμώσεις αυτές, όπως συμβαίνει σε ανάλογες περιπτώσεις, είναι αργές. Καθώς όμως εμπλέκουν όλους τους «μεγάλους παίκτες» (Ηνωμένες Πολιτείες, Ρωσία, Γερμανία, ΝΑΤΟ και ΟΑΣΕ) δεν πρέπει να περάσουν απαρατήρητες.

Υπάρχουν δύο σημαντικά γεγονότα και διαδικασίες που θα διαδραματίσουν ρόλο στη διαμόρφωση νέων συσχετισμών, επικεντρωνόμενα στην αναζήτηση ενός νέου modus vivendi στις σχέσεις της Δύσης με τη Ρωσία — διότι σε αυτές κρύβεται το μυστικό μίας σταθερής αρχιτεκτονικής ασφαλείας στην ευρωπαϊκή ήπειρο και πέρα από αυτή. Το πρώτο είναι ότι η Γερμανία έχει κατά τη διάρκεια του 2016 την προεδρία του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ). Το δεύτερο στοιχείο είναι η Σύνοδος Κορυφής του ΝΑΤΟ που θα πραγματοποιηθεί στη Βαρσοβία τον προσεχή Ιούλιο.

Στους κόλπους της Ατλαντικής Συμμαχίας, η κατάσταση είναι πιο περίπλοκη. Η αιτία είναι η διαφορά απόψεων μεταξύ των παλαιών και των νέων κρατών μελών για τη μακροπρόθεση στρατηγική έναντι της Μόσχας. Αναμφίβολα, η κατάσταση στην Ουκρανία και την Κριμαία ενίσχυσαν τις αντιρωσικές φωνές, έδωσαν νέο λόγο ύπαρξης στη Συμμαχία μετά από την περιπέτεια του Αφγανιστάν και «ξύπνησαν» τον μηχανισμό της συλλογικής άμυνας. Ωστόσο, όσο περνάει ο καιρός είναι σαφές ότι τα παλαιά κράτη — μέλη, ιδιαίτερα η Γερμανία αλλά διακριτικά και οι Ηνωμένες Πολιτείες, θέλουν να αποφύγουν την υπερβολική απομόνωση της Ρωσίας που θα ήθελαν οι ανατολικές χώρες.

Ο ρόλος του Βερολίνου είναι καθοριστικός. Υπό την εποπτεία του υπουργού Εξωτερικών Φρανκ — Βάλτερ Σταϊνμάγερ, η γερμανική διπλωματία επιδιώκει να αναζωογονήσει στο Συμβούλιο ΝΑΤΟ — Ρωσίας, αλλά και να τονώσει την οικονομική/εμπορική συνεργασία ΕΕ — Ρωσίας, ουσιαστικά μέσα από την αναγνώριση της Ευρασιατικής Ένωσης. Το Βερολίνο αναζητεί τρόπους διευθέτησης των προβλημάτων, εφόσον φυσικά εφαρμοστεί και η Συμφωνία Μινσκ ΙΙ και στο πλαίσιο του ΟΑΣΕ όπου υπό την προεδρία του βετεράνου διπλωμάτη Βόλφγκανγκ Ίσινγκερ αναζητείται κοινός τόπος σε ζητήματα ευρωπαϊκής ασφάλειας.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες παρακολουθούν διακριτικά τις εξελίξεις αυτές. Είναι όμως κάτι παραπάνω από σαφές ότι τα τεκταινόμενα στη Συρία και η αντιμετώπιση του ISIS έχουν μεταβάλει τα δεδομένα, στρέφοντας ακόμη και το ίδιο το ΝΑΤΟ πέραν της ανατολικής του πτέρυγας και προς τον Νότο, όπου οι προκλήσεις είναι αυξημένες και πιο περίπλοκες. Η Μόσχα έχει ρόλο να διαδραματίσει και οι Αμερικανοί, κυρίως, το αντιλαμβάνονται πλήρως. Αυτό δεν σημαίνει ότι κινήσεις όπως αυτή στην Κριμαία θα μένουν αναπάντητες, ισχυρίζονται οι Αμερικανοι. Όπου όμως υπάρχει περιθώριο συνεργασίας, αυτή θα επιδιώκεται.