Στα πρόθυρα πολέμου Σαουδική Αραβία και Ιράν

Την διακοπή των διπλωματικών σχέσεων με το Ιράν ανακοίνωσε το βράδυ της Κυριακής η Σαουδική Αραβία, καθώς κλιμακώνεται η κρίση στις σχέσεις μεταξύ της μεγαλύτερης σουνιτικής και της μεγαλύτερης σιιτικής δύναμης στη Μέση Ανατολή, μετά την εκτέλεση του επιφανούς σιίτη ιεροκήρυκα Νιρμ Aλ Νιρμ από το Ριάντ αλλά και της επίθεσης που δέχτηκε η σαουδαραβική πρεσβεία στην Τεχεράνη.

Σε ανακοίνωσή του, ο υπουργός Εξωτερικών της Σαουδικής Αραβίας αναφέρει ότι δίνει προθεσμία 48 ωρών στους Ιρανούς διπλωμάτες προκειμένου να απομακρυνθούν από το σουνιτικό βασίλειο.

Οι Σαουδάραβες διπλωμάτες που υπηρετούσαν στο Ιράν ανακλήθηκαν.

Η απόφαση του Ριάντ να διακόψει τις διπλωματικές σχέσεις έρχεται στον απόηχο της δριμύτατης κριτικής που έχουν ασκήσει κατά τις τελευταίες 48 ώρες η Τεχεράνη και οι σιίτες εταίροι της σχετικά με την θανάτωση του Αλ Νιρμ, με αποκορύφωμα τη δήλωση του Ανώτατου Ηγέτη του Ιράν, Αγιατολάχ Αλί Χαμενέι, πως το σουνιτικό βασίλειο θα υποστεί «θεϊκή εκδίκηση» για την εκτέλεση του «μάρτυρα» ιερωμένου.

Είχε προηγηθεί η εισβολή οργισμένου πλήθους στη σαουδαραβική πρεσβεία στην Τεχεράνη, όπου οι διαδηλωτές πυρπόλησαν και λεηλάτησαν τη διπλωματική αποστολή.

Σύμφωνα με ιρανικά μέσα ενημέρωσης η Αστυνομία απομάκρυνε σχετικά γρήγορα τους διαδηλωτές και προχώρησε σε 40 συλλήψεις.

Ανάλογες εικόνες σημειώθηκαν στο προξενείο της Σαουδικής Αραβίας στην Μασχάντ, τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη του Ιράν, όπου ο όχλος άναψε φωτιές και κατέβασε την σημαία του σουνιτικού βασιλείου.

Νωρίτερα, το ιρανικό ΥΠΕΞ είχε καλέσει τον Σουδάραβα επιτετραμμένο ώστε να διαμαρτυρηθεί για την εκτέλεση του σιίτη σεΐχη, ενώ το Ριάντ είχε απαντήσει καλώντας τον Ιρανό πρέσβη ώστε να διαμαρτυρηθεί για την κριτική που δεχόταν, καταγγέλλοντας παρέμβαση στις εσωτερικές του επιθέσεις.

Οι ταραχές δεν περιορίστηκαν στο Ιράν.

Βίαιες συγκρούσεις μεταξύ αστυνομικών και σιιτών διαδηλωτών έλαβαν χώρα την Κυριακή στο Μπαχρέιν, το οποίο έχει υποστηρίξει τη Σαουδική Αραβία όσον αφορά την εκτέλεση του Αλ Νιμρ.

Κινητοποιήσεις έλαβαν χώρα και σε πολλές χώρες και περιοχές, από το Πακιστάν ως το Ινδικό Κασμίρ.

Τη θανάτωση του ιεροκήρυκα έχουν καταδικάσει επιθετικά η λιβανέζική οργάνωση Χεζμπολάχ – παραδοσιακός σύμμαχος του Ιράν – και οι σιίτες αντάρτες Χούτι στην εμπόλεμη Υεμένη.

Σε καταδίκη της εκτέλεσης προέβη και ο σιίτης Ιρακινός πρωθυπουργός του Ιράκ, ο οποίος βρίσκεται σε ιδιαίτερα ευαίσθητη θέση, καθώς παρά τη στενή συνεργασία με το Ιράν έχει επιδιώξει βελτίωση των διμερών σχέσεων και με τη Σαουδική Αραβία.

Ενδεικτικά, πριν από λίγες ημέρες το Ριάντ ξανάνοιξε την πρεσβεία του στη Βαγδάτη που είχε μείνει κλειστή επί 25 χρόνια, από την εισβολή του Ιράκ στο Κουβέιτ επί Σαντάμ Χουσεΐν.

Η αναζωπύρωση στη χρόνια αντιπαράθεση μεταξύ της Σαουδικής Αραβίας και του Ιράν στην ήδη ταραχώδη Μέση Ανατολή εγείρει σοβαρούς κινδύνους για εμβάθυνση του σεκταριστικού ρήγματος μεταξύ σουνιτών και σιιτών, το οποίο «θρέφει» τη βία και διακρατικούς ανταγωνισμούς από τη Συρία έως την Υεμένη.

Η κρίση μεταξύ του οίκου του Σαούντ και της Ιρανικής Ισλαμικής Δημοκρατίας έρχεται μάλιστα τη στιγμή που απαιτείται ενότητα για τον τερματισμό του συριακού εμφυλίου, ο οποίος έχει στοιχίσει τη ζωή σε περισσότερους από 250.000 ανθρώπους και «τροφοδοτεί» τη μεγαλύτερη προσφυγική κρίση από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Η κατάσταση έχει φυσικά προκαλέσει την έντονη ανησυχία της διεθνούς κοινότητας, με την Ευρωπαϊκή Ένωση, που δέχτηκε πάνω από ένα εκατομμύριο πρόσφυγες το 2015, να προσπαθεί να διαμεσολαβήσει για την αποκλιμάκωση της έντασης.

Ο Αλ Νιμρ ήταν ένας από τους 47 ανθρώπους που εκτελέστηκαν το Σάββατο στη Σαουδική Αραβία, στη μεγαλύτερη μαζική εκτέλεση από το 1980, όταν 63 ισλαμιστές θανατώθηκαν για την εμπλοκή τους στην κατάληψη του Μεγάλου Τεμένους της Μέκκα το προηγούμενο έτος.

Οι περισσότεροι από τους 47 θανατοποινίτες ήταν τζιχαντιστές τρομοκράτες που είχαν καταδικαστεί για συμμετοχή στην εκστρατεία τρόμου που εξαπέλυσε η Αλ Κάιντα στο σουνιτικό βασίλειο την τετραετία 2003-2006, σε μία προσπάθεια να αποσταθεροποιήσει το καθεστώς της χώρας. Οι περισσότεροι ήταν σουνίτες.

Ωστόσο, ανάμεσα στους καταδικασθέντες βρίσκονταν και τέσσερα άτομα που ανήκαν στη σιιτική μειονότητα της Σαουδικής Αραβίας.

Η σιιτική κοινότητα, που κατοικεί επί το πλείστον στο ανατολικό τμήμα του βασιλείου, είχε εξεγερθεί το 2011 με αφορμή την Αραβική Άνοιξη, ζητώντας ίσα δικαιώματα.

Ο Αλ Νιμρ ήταν μία από τις ηγετικές φυσιογνωμίες της εξέγερσης. Συνελήφθη το 2012 και χαρακτηρίστηκε από το Ριάντ ως υποκινητής αντικαθεστωτικών ενεργειών. Ο ιεροκήρυξας και οι υπόλοιποι σιίτες σύντροφοί του κατηγορήθηκαν για ενέργειες κατά των Αρχών, όπως επιθέσεις εναντίον αστυνομικών.