Bruegel: Γιατί ενισχύεται η ακροδεξιά στην Ευρώπη;

Η άνοδος της ακροδεξιάς στις γαλλικές εκλογές αλλά και γενικότερα στην Ευρώπη έχει ως επί το πλείστον αντιμετωπιστεί ως έκπληξη αναφέρει το Bruegel αλλά τα πράγματα είναι διαφορετικά.

Το Bruegel επικαλούμενο την διεθνή βιβλιογραφία προσπαθεί να εξηγήσει την άνοδο της ακροδεξιάς και το πώς συνδέεται με τις οικονομικές κρίσεις.

Οι Alan de Bromhead, Barry Eichengreen και Kevin O’Rourke γράφουν ότι ο κίνδυνος της ενίσχυσης της ακροδεξιάς και του εξτρεμισμού είναι μεγαλύτερος όταν οι οικονομικές συνθήκες επιδεινώνονται.

Χρησιμοποιώντας στοιχεία που καλύπτουν 171 εκλογές σε 28 χώρες μεταξύ των ετών 1919 και 1939, οι συγγραφείς δείχνουν ότι αυτό που έχει σημασία δεν είναι η τρέχουσα ανάπτυξη της οικονομίας αλλά σωρευτική αύξηση ή πιο εμφατικά το βάθος της σωρευτικής ύφεσης.

Ένας χρόνος αλλαγής κλίματος δεν ήταν αρκετός για να ενισχύσει σημαντικά την ακροδεξιά.

Η ακροδεξιά ενισχύεται όταν συσσωρεύεται η ύφεση.

Ο Kevin O’Rourke γράφει ότι τον Αύγουστο του 2015 συνέβη το αναπόφευκτο η τρέχουσα ανάκαμψη στην Ευρώπη έχει ξεπεραστεί από εκείνη του Μεσοπολέμου.

Οι ιστορικοί Manuel Funke, Moritz Schularick και Christoph Trebesch αναφέρουν ότι τα ακροδεξιά κόμματα αυξάνουν την δύναμη τους κατά 33% σε περιόδους παρατεταμένης τραπεζικής κρίσης.

Αυτό ως φαινόμενο καταγράφεται τόσο πριν όσο και μετά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο και παρουσιάζει κάποιες διαφοροποιήσεις με βάση την οικονομική κατάσταση και τα διαφορετικά εκλογικά συστήματα.

Η ισχυροποίηση των ακροδεξιών κομμάτων ήταν ιδιαίτερα έντονη μετά τις παγκόσμιες κρίσεις της δεκαετίας του 1920/1930 και μετά το 2008.

Όμως, παρόμοια παραδείγματα μπορούν επίσης να βρεθούν μετά από τις περιφερειακές οικονομικές κρίσεις, όπως οι σκανδιναβικές τραπεζικές κρίσεις της δεκαετίας του 1990.

Οι συγγραφείς αναφέρουν επίσης μια σημαντική πολιτική ασυμμετρία στις κρίσεις, η άκρα αριστερά δεν επωφελείται εξίσου με την ακροδεξιά στις περιόδους χρηματοπιστωτικής αστάθειας.

Οι συγγραφείς Francesco Trebbi, Atif Mian, Amir Sufi γράφουν ότι η πολιτική πόλωση αυξάνεται κατά την περίοδο των οικονομικών κρίσεων.

Οι πολίτες πολώνονται περισσότερο ιδεολογικά.

Οι κυβερνητικοί συνασπισμοί γίνονται πιο αδύναμοι με τάσεις να ενισχύεται η αντιπολίτευση.

Το 2003 μια στατιστική ανάλυση για την επιτυχία των ακραίων οκτώ κομμάτων στη Δυτική Ευρώπη μεταξύ του 1970 και του 2000, διαπίστωσε ότι η ανεργία δεν έχει καμία επίδραση στην άνοδο της ακροδεξιάς, όταν ο αριθμός των μεταναστών είναι χαμηλός.

Όμως η αλληλεπίδραση μεταξύ της οικονομικής κρίσης και της παρουσίας των μεταναστών ενισχύει τον εξτρεμισμό.

Χρησιμοποιώντας στοιχεία για τις χώρες του ΟΟΣΑ, την περίοδο 1970-2002, Hans Peter Grüner και Markus Brückner διαπίστωσαν ότι μια πτώση μιας ποσοστιαίας μονάδας στην ανάπτυξη οδηγεί σε μια αύξηση κατά 1% στα ποσοστά δεξιών ή εθνικιστικών κομμάτων.

Η μείωση των ρυθμών ανάπτυξης μειώνουν τα αντικίνητρα των φτωχότερων πολιτικών να αποποιηθούν πιο ακραίες πλατφόρμες πολιτικής.

Η κατάσταση στην Ευρώπη

Ο Paul Krugman γράφει ότι η οικονομία δεν είναι ο μόνος παράγοντας για την μετανάστευση, η τρομοκρατία παίζει σημαντικό ρόλο.

Στην Ευρώπη σιγά-σιγά διαβρώνονται οι αρχικές ιδέες της ολοκλήρωσης και της ανοικτής κοινωνίας.

Ο Kevin O’Rourke γράφει ότι το ευρώ δεν είναι μόνο κλειδωμένο σε ένα σύνολο διαστρεβλωμένων συναλλαγματικές ισοτιμιών, αλλά και μακροοικονομικών πολιτικών με έντονες αποπληθωριστικές τάσεις.
Εάν αυτές οι συνθήκες παραμείνουν για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα και οι πολιτικοί στην πραγματικότητα δεν κάνουν τίποτα γι ‘αυτό, οι ευρωπαίοι πολίτες θα στραφούν στην ακροδεξιά.

Ο Paul Krugman γράφει ότι είναι επίσης σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε τον τρόπο με τον οποίο οι παραδοσιακές αρχές
έχουν υποτιμήσει τον εαυτό τους μέσα από επανειλημμένη αποτυχία της ακολουθούμενης πολιτικής.

Η Ευρώπη, πολύ περισσότερο από ότι στις ΗΠΑ, διοικείται από πολύ σοβαρούς ανθρώπους, που λένε στο κοινό ότι πρέπει να δεχθούν την Σένγκεν, την λιτότητα και την κανονιστική εναρμόνιση.

Οι άνθρωποι αυτοί επειδή καταλαβαίνουν πως λειτουργεί ο κόσμος προτείνουν αυτή την πορεία.

Αλλά αν τα πράγματα συνεχίσουν πηγαίνουν άσχημα, τότε όλα ανατρέπονται.

Το θέμα για την Ευρώπη είναι ότι οι δογματικές πολιτικές που ακολουθούνται από το 2010 και η απροθυμία να επανεξεταστεί η στρατηγική είναι οικονομικά καταστροφική.

Υπονομεύουν τη νομιμότητα ολόκληρου του ευρωπαϊκού συστήματος και μπορεί στο τέλος να υπάρξει πολιτική καταστροφή.

Οι Manuel Funke, Moritz Schularick και Christoph Trebesch γράφουν ότι τα πρώτα 5 έτη είναι κρίσιμα στις δύσκολες περιόδους.

Μια δεκαετία μετά από κρίσεις, οι περισσότερες μεταβλητές του πολιτικού αποτελέσματος δεν είναι πλέον σημαντικά διαφοροποιημένες από τον ιστορικό μέσο όρο.

Αυτό ισχύει για την ακροδεξιά ψήφο, αλλά και για όλα τα κόμματα. Μόνο η αύξηση του αριθμού των κομμάτων στο κοινοβούλιο φαίνεται να είναι πιο ανθεκτική τάση.

Ως συμπέρασμα μπορεί να λεχθεί ότι η πολιτική αναταραχή στον απόηχο της χρηματοοικονομικής κρίσης είναι κυρίως προσωρινή.