Πώς ο Πούτιν σχεδιάζει τον τριπλό «στραγγαλισμό» Τουρκίας και Ερντογάν

Έντονες ανησυχίες εκφράζονται από τουρκικές πηγές για τα αντίποινα της Ρωσίας στην Τουρκία, μετά την κατάρριψη του ρωσικού SU-24 στα σύνορα με τη Συρία.

Οι αντιδράσεις όπως διαφαίνεται από τις μέχρι στιγμής κινήσεις της Μόσχας είναι πολυεπίπεδες.

Η Ρωσία λειτουργώντας βάσει του δόγματος της υπερδύναμης δεν προσανατολίζεται σε αιφνιδιαστικές και σπασμωδικές κινήσεις, παρά τις περί του αντιθέτου πιέσεις από τη Ρωσική Βουλή και τον πρόεδρό της, ο οποίος ζήτησε εμφατικά την παραδειγματική τιμωρία των υπευθύνων για την κατάρριψη του Sukhoi και το θάνατο του ενός Ρώσου πιλότου.

Αντίθετα, ο Πούτιν φαίνεται να «μετρά» τις αντιδράσεις σε διεθνές διπλωματικό επίπεδο, χαράσσοντας μεθοδικά τις επόμενες κινήσεις της Μόσχας τόσο απέναντι στην Τουρκία, όσο και στη σκακιέρα της συριακής κρίσης.

Από τις μέχρι στιγμής δηλώσεις και διαρροές δαιφαίνεται ότι ο Πούτιν σχεδιάζει να κινηθεί σε τρία μέτωπα, προκαλώντας τον οικονομικό, γεωπολιτικό και στρατιωτικό «στραγγαλισμό» της Άγκυρας και του αρχιτζιχαντιστή Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

Γεωπολιτική απομόνωση

Λίγες ώρες μετά τις δηλώσεις του Ρώσου πρωθυπουργού, Ντιμίτρι Μεντβέντεφ ότι η Τουρκία προστατεύει το Ισλαμικό Κράτος και τους τζιχαντιστές για να προασπίσει τα συμφέροντα πολλών Τούρκων ανώτατων αξιωματούχων και πολιτικών που εμπορεύονται λαθραία το πετρέλαιο από τις πηγές που ελέγχει το Ισλαμικό Κράτος, ο Πούτιν «ξαναχτύπησε» βάλλοντας ευθέως κατά της τουρκικής ηγεσίας Ερντογάν – Νταβούτογλου.

«Το πρόβλημα δεν είναι η τραγωδία που ζήσαμε χθες», σημείωσε ο Πούτιν σύμφωνα με το πρακτορείο ειδήσεων TASS. «Το πρόβλημα είναι πολύ βαθύτερο. Παρατηρούμε… πως η νυν τουρκική ηγεσία εδώ και αρκετά χρόνια ακολουθεί σκόπιμα μια πολιτική υποστήριξης του εξισλαμισμού της χώρας της».

«Τι κάνει κανείς έπειτα από γεγονότα τόσο τραγικά, την καταστροφή του αεροσκάφους μας και τον θάνατο ενός πιλότου; Είναι ένα απαραίτητο μέτρο να αποτραπούν οι Ρώσοι από το να ταξιδεύουν στην Τουρκία, και το υπουργείο Εξωτερικών έκανε καλά που προειδοποίησε τους πολίτες μας για τον κίνδυνο παραμονής στην Τουρκία», ανέφερε ο Πούτιν σε δηλώσεις που αναμεταδόθηκαν από την τηλεόραση.

Με τις επανειλημμένες επιθέσεις και την ανοιχτή αποκάλυψη – σε κορυφαίο επίπεδο ηγετών για πρώτη φορά – του βρώμικου ρόλου του καθεστώτος Ερντογάν που συνέβαλε στη δημιουργία του ISIS και το συντηρεί μέσα από τις εμπορικές συνδιαλλαγές δισεκατομμυρίων δολαρίων η Μόσχα στοχεύει στην διπλωματική απομόνωση της Άγκυρας.

Σε αυτό συμβάλλει βέβαια και η παντελώς βλακώδης παραδοχή του Ερντογάν την Τρίτη ότι εξόπλισε τους Τουρκμένους αντικεθεστωτικούς, αποκαλούμενους και «μετριοπαθείς» τζιχαντιστές.

Ήδη τα πρώτα τροχιοδεικτικά πυρά είχε φροντίσει να τα ρίξει ο Πούτιν από την Σύνοδο των G20 μέσα στο ίδιο το σπίτι του Ερντογάν στην Αττάλεια, ισχυριζόμενος ότι στα 40 κράτη που χρηματοδοτούν τους τζιχαντιστές από το Ισλαμικό Κράτος βρίσκονται και ορισμένα μεταξύ των 20 ισχυρότερων, φωτογραφίζοντας χώρες του Κόλπου όπως η Σαουδική Αραβία αλλά και την Τουρκία.

Η κίνηση αυτή του Πούτιν έρχεται την ώρα που μετά τα τρομοκρατικά χτυπήματα στο Παρίσι, Ρωσία και Δύση, με προεξέχουσες τις ΗΠΑ, παρά τις υπάρχουσες διαφορές τους για την πολιτική μετάβαση στη Συρία, έχουν έρθει πιο κοντά και ο πάγος μεταξύ τους φαίνεται να έχει σπάσει.

Η πραγματική ανησυχία της Τουρκίας είναι το ενδεχόμενο να έχει πέσει σε παγίδα ο Ερντογάν από τη Μόσχα, με την Ουάσιγκτον να κάνει να στραβά μάτια ή ακόμη και να σιγοντάρει με δεδομένο ότι οι δύο υπερδυνάμεις έχουν βρει ένα κοινά αποδεκτό πλαίσιο για το συριακό,με τις διαφορές τους βέβαια να παραμένουν.

Μόνο τυχαία δεν πρέπει να θεωρηθεί η δήλωση του Ρώσου πρέσβη στην Άγκυρα, η οποία κινείται σε αυτήν ακριβώς την κατεύθυνση του διεθνούς διασυρμού και απομόνωσης της Τουρκίας. Σε δήλωσή του στο ραδιοφωνικό δίκτυο Europe 1 ο πρεσβευτής της Ρωσίας στη Γαλλία.

«Είμαστε έτοιμοι να σχεδιάσουμε από κοινού πλήγματα επί των θέσεων του Daech (Ισλαμικό Κράτος) και να συστήσουμε για τον σκοπό αυτόν ένα κοινό επιτελείο με τη Γαλλία, την Αμερική, όλες τις χώρες που θέλουν να συμμετάσχουν σε αυτόν τον συνασπισμό», δήλωσε χαρακτηριστικά ο Αλεξάντρ Ορλόφ. «Οι Τούρκοι εάν θέλουν και αυτοί, είναι ευπρόσδεκτοι».

Έτσι η Μόσχα επιχειρεί να αποκλιμακώσει την διεθνοποίηση της έντασης που επιχείρησε μέσα από το αίτημα για έκτακτη σύγκληση του ΝΑΤΟ μετά την κατάρριψη του ρωσικού αεροσκάφους, εμφανιζόμενη διατεθειμένη να ενταθούν ακόμα περισσότερο οι κοινές επιχειρήσεις ενάντια στην απειλή του τζιχαντισμού και παράλληλα να εκθέσει την Τουρκία, την οποία φέρνει με μία τέτοια κίνηση αντιμέτωπη με τους σύμφωνα με τα λεγόμενά της συνεργάτες της.

Οικονομικός στραγγαλισμός

Παράλληλα, η Μόσχα στρέφει το ενδιαφέρον της και στο μέτωπο των οικονομικών πληγμάτων που μπορεί να επιφέρει η Ρωσία στην τουρκική οικονομία.

Ο τομέας της ενέργειας που συνιστά το μεγαλύτερο μέρος του εμπορίου μεταξύ της Ρωσίας και της Τουρκίας, άλλες εμπορικές συναλλαγές, ο τουρισμός, το πολυδιάστατο ζήτημα των αγωγών μεταφοράς φυσικού αερίου και διάφορα πολιτικά ζητήματα όπως το ενδεχόμενο πιο ενεργητικής έκφρασης του ρωσικού ενδιαφέροντος προς τους Κούρδους της Συρίας είναι η ατζέντα του πιθανού κόστους για την Τουρκία, εξ’ αιτίας της χτεσινής κατάρριψης του ρωσικού αεροσκάφους.

Ο οικονομικός και πολιτικός «πόλεμος» που μπορεί να κηρύξει η Μόσχα στην ‘Αγκυρα είναι το περιεχόμενο των ανησυχιών που έχουν αρχίσει να εκφράζονται στην Τουρκία. Προς το παρόν υπάρχει μόνο η πληροφορία που μεταδίδουν τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης περί απόφασης της Μόσχας να σταματήσει τις εισαγωγές λευκού κρέατος από την Τουρκία, από την 1η Δεκεμβρίου.

Ωστόσο αυτό που υπογραμμίζεται στις περισσότερες αναλύσεις στην Τουρκία είναι η υπόθεση ότι οι «απαντήσεις» της Μόσχας δεν θα είναι βεβιασμένες, αλλά προϊόντα μελέτης και σχεδιασμού.

Ως προς την οικονομική διάσταση, ένα κεφάλαιο που δείχνει πολλά είναι οι εμπορικές συναλλαγές μεταξύ των δύο χωρών.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της τουρκικής στατιστικής υπηρεσίας ο όγκος των εμπορικών συναλλαγών για το έτος 2014 ανήλθε στα 31,2 δισ. δολάρια.

Το έτος 2014 η Ρωσία ήταν για την Τουρκία πρώτος στον κατάλογο εταίρος στις εισαγωγές με ποσοστό 10,4% και έβδομος εταίρος στις εξαγωγές με ποσοστό 3,8%. Πιο αναλυτικά οι εισαγωγές και εξαγωγές της Τουρκίας από και προς τη Ρωσία για την περίοδο 2010-2014 σε δισ. δολάρια έχουν ως εξής:

2014: εισαγωγές 25,3 εξαγωγές 5,9 – 2013: εισαγωγές 25,1 εξαγωγές 6,9 – 2012: εισαγωγές 26,6 εξαγωγές 6,7 – 2011: εισαγωγές 23,9 εξαγωγές 5,9 – 2010: εισαγωγές 21,6 εξαγωγές 4,6.

Το μεγαλύτερο μέρος των εισαγωγών της Τουρκίας από τη Ρωσία αφορά το φυσικό αέριο. Η Τουρκία εισάγει από τη Ρωσία το 54,7% του φυσικού αερίου. Πρόκειται για στοιχεία του έτους 2014. Το ποσοστό αυτό αυξάνεται κατά τους χειμερινούς μήνες και τη μείωση που συνήθως παρουσιάζεται στις εισαγωγές από το Ιράν, το οποίο είναι η δεύτερη στον κατάλογο χώρα από την οποία η Τουρκία εισάγει φυσικό αέριο.

Από χτες το απόγευμα τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης μετέδιδαν την πληροφορία ότι έχουν αρχίσει ήδη οι ακυρώσεις ταξιδιών Ρώσων τουριστών. Το 2014 επισκέφθηκαν την Τουρκία 4.479.049 Ρώσοι τουρίστες, αριθμός που ισοδυναμεί με το 12,2% των επισκέψεων ξένων τουριστών στην Τουρκία που ήταν συνολικά 36.837.900. Οι Ρώσοι κατατάσσονται δεύτεροι στον κατάλογο των ξένων επισκεπτών στην Τουρκία.

Ένα σημαντικό κεφάλαιο είναι οι αγωγοί μεταφοράς φυσικού αερίου. Κατά την επίσκεψή του την 1η Δεκεμβρίου 2014 στην Τουρκία, ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν είχε προτείνει τη δημιουργία του «Turkish Stream» που θα αντικαθιστούσε τον αγωγό «South Stream» και θα ένωνε τη Ρωσία με την Τουρκία μέσω Μαύρης Θάλασσας.

Έτσι η Τουρκία μέσω του αγωγού αυτού θα εισήγαγε φυσικό αέριο από τη Ρωσία. Με επέκταση του αγωγού αυτού, το αέριο θα μεταφερόταν και στην Ευρώπη. Η δήλωση του Ρώσου πρωθυπουργού Ντιμίτρι Μεντβέντεφ ότι ενδέχεται να δεχτούν πλήγμα κάποια κοινά σχέδια, λογικά, σχετίζονται μεταξύ άλλων και με τον αγωγό «Turkish Stream».

Το «καμπανάκι» του Μεντβέντεφ χτυπά ωστόσο τόσο για τον ρωσικό αγωγό φυσικού αερίου, ο οποίος περνά μέσα από την Τουρκία, όσο και για το μεγάλο πυρηνικό εργοστάσιο το οποίο είχε συμφωνηθεί να γίνει από τη ρωσική εταιρία Rosatom στην περιοχή της Μερσίνης στη Νότιο Τουρκία.

Πέραν αυτού, η ταξιδιωτική οδηγία που εξέδωσε μετά το χτύπημα η Μόσχα για την Τουρκία, που αποκομίζει κέρδη πολλών δισεκατομμυρίων ετησίως από τον ρωσικό τουρισμό, ήδη μέσα σε λιγότερο από 24 ώρες έχει οδηγήσει σε χιλιάδες ακυρώσεις.

Δεν είναι τυχαίο ότι ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν επανέλαβε σήμερα ότι δεν είναι ασφαλής προορισμός για τους Ρώσους η Τουρκία.

Στρατηγική υπεροπλία

Η Ρωσία θα αναπτύξει στην ρωσική αεροπορική βάση του Χμέιμιμ στη Συρία συστήματα αντιαεροπορικής άμυνας S-400 μετά την κατάρριψη του ρωσικού τζετ από την τουρκική πολεμική αεροπορία στην τουρκο-συριακή μεθόριο, ανακοίνωσε σήμερα ο ρώσος υπουργός Αμυνας Σεργκέι Σόιγκου.

Η ανάπτυξη αυτών των συστημάτων τελευταίας γενιάς θα ολοκληρώσει τα μέτρα που ανακοίνωσε χθες το γενικό επιτελείο των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων και περιλαμβάνουν την ανάπτυξη ανοικτά της επαρχίας της Λαττάκειας ρωσικού καταδρομικού πλοίου εξοπλισμένου με πυραύλους Moskva και αντιαεροπορικά συστήματα και την συνοδεία των ρωσικών βομβαρδιστικών που επιχειρούν στη Συρία από ρωσικά καταδιωκτικά αεροσκάφη.

Την ίδια ώρα διεθνείς παρατηρητές εκτιμούν ότι η κίνηση αυτή της Τουρκίας θα επιταχύνει την αποστολή και νέων ενισχυμένων χερσαίων δυνάμεων στη Συρία, η οποία ούτως ή άλλως ήταν στα πλάνα της Ρωσίας και ήδη έχει ξεκινήσει, όπως διαφάνηκε και από την ολονύχτια επιχείρηση Ρώσων κομάντος για τη διάσωση του δεύτερου πιλότου.

Πέραν αυτού, εξαιρετικά πιθανή θεωρείται η γειτνίαση με τους Κούρδους και ο εξοπλισμός τους. Οι «τρομοκράτες» του PYD και του PKK κατά τον Ερντογάν, αλλά επίσημοι σύμμαχοι πλέον των ΗΠΑ στη μάχη κατά του Ισλαμικού Κράτους αποτελούν, πέραν του αποδυναμωμένου στρατού του Άσαντ, την πλέον αξιόπιστη χερσαία δύναμη απέναντι στις ορδές των τζιχαντιστών, την οποία πιθανότατα θα επιχειρήσει να προσεταιριστεί και η Ρωσία.

Το ενδεχόμενο αυτό προκαλεί «νευρικό κλονισμό» στην Άγκυρα, η οποία έχει ως βασικό πυλώνα της γεωπολιτικής της στρατηγικής και της εμπλοκής της στο συριακό την ανακοπή της πορεία τους προς τη δημιουργία αυτόνομης κουρδικής περιοχής στη Συρία, καθώς εκτιμά ότι κάτι τέτοιο θα αποτελέσει την αρχή του τέλους για την εδαφική ακεραιότητα της Τουρκίας και θα ενεργοποιήσει τα 20 εκατ. Κούρδων που κατοικούν στα νοτιοανατολικά της χώρας.

Επιπρόσθετα ο Πούτιν αποκτά ένα νέο χαρτί, με δεδομένο το γεγονός ότι η περιοχή της Λαττάκειας την οποία βομβαρδίζουν τις τελευταίες μέρες οι Ρώσοι είναι αυτή στην οποία υπάρχουν δυνάμεις της «Αλ Νούσρα». Πρόκειται για το παρακλάδι της «Αλ Κάιντα» στη Συρία. Οι δυνάμεις όμως της «Αλ Νούσρα στη Λαττάκεια» αποτελούνται στην πλειοψηφία τους από Τσετσένους ισλαμιστές και λιγοστούς Τουρκομάνους.

Ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν δηλώνει πλέον δημοσίως, όπως έκανε χτες, «και τι έγινε αν στείλαμε όπλα στους Τουρκομάνους…». Αυτοί οι λιγοστοί Τουρκομάνοι (το μεγαλύτερο μέρος των Τουρκομάνων της Λαττάκειας έχουν ήδη καταφύγει στην Τουρκία, όπως επίσης ο ίδιος ο Ερντογάν δήλωσε σήμερα) είναι μαζί με τους Τσετσένους, η δύναμη της «Αλ Νούσρα».

Συνεπώς ο Πούτιν αποκτά ξαφνικά το εξής χαρτί: Αν η Τουρκία δηλώνει δημοσίως ότι στέλνει όπλα σε μια δύναμη, σε χώρα που βρίσκεται σε εμφύλιο και συγκεκριμένα σε μια ισλαμιστική οργάνωση, τότε πώς μπορεί να διαμαρτυρηθεί αν κάποιοι ενισχύσουν πολιτικά ή υλικά το ΡΚΚ το οποίο χαρακτηρίζει «τρομοκρατική οργάνωση», όπως τρομοκρατικές οργανώσεις είναι στη Συρία το «Ισλαμικό Κράτος» και η «Αλ Νούσρα».

Αυτό το χαρτί δεν αφορά ίσως το ενδεχόμενο να στηρίξει η Ρωσία το ΡΚΚ, αλλά την προοπτική να εκμεταλλευτεί η Ρωσία το επιχείρημα αυτό σε διεθνή φόρα. Όπως ενδεχομένως μπορεί να κάνει συμβάλλοντας στην αποκάλυψη και στοιχείων σχετικά με την εμπλοκή της Τουρκίας στο λαθρεμπόριο πετρελαίου του «Ισλαμικού Κράτους».