Ασφάλεια στο διαδίκτυο: Οι μορφές κακοποίησης και παρενόχλησης για παιδιά και έφηβους

Στην εποχή μας το διαδίκτυο έχει εισβάλλει δυναμικά στις ζωές μας και επηρεάζει σε σημαντικό βαθμό πολλές πτυχές της καθημερινότητάς μας.

Εάν σκεφτεί κανείς ότι μέσα από τον κυβερνοχώρο μπορούμε από το να αναζητήσουμε μια απλή πληροφορία μέχρι να συνομιλήσουμε με φίλους και αγνώστους από κάθε μέρος του πλανήτη καθώς και να διεκπεραιώσουμε οικονομικές συναλλαγές, θα καταλάβει ότι πέρα από τις διευκολύνσεις και την ψυχαγωγία που μας προσφέρει, το διαδίκτυο ενέχει και πολλούς κινδύνους.

Για τον λόγο αυτό είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζουμε το πως πρέπει να το χρησιμοποιούμε ώστε να είμαστε ασφαλείς.

Το άρθρο αυτό επικεντρώνεται στην διαδικτυακή ασφάλεια των παιδιών και των εφήβων και τους βασικούς κανόνες που πρέπει να τηρούνται μέσα στο διαδίκτυο.

Τα παιδιά και οι έφηβοι είναι από τη φύση τους πιο ευάλωτοι όσον αφορά την ασφάλειά τους στο διαδίκτυο καθώς δεν είναι εύκολο να αντιληφθούν τις επιπτώσεις που μπορούν να υπάρξουν από ένα λάθος «κλικ». Για τον λόγο αυτό η ασφαλής πλοήγηση των παιδιών και των εφήβων στον κυβερνοχώρο έχει απασχολήσει αρκετά την επιστημονική κοινότητα και έχουν γίνει πολλές έρευνες με σκοπό την αφύπνιση του κοινού πάνω σε αυτό το θέμα.

Οι μορφές κακοποίησης και παρενόχλησης που τα παιδιά και οι έφηβοι μπορούν να δεχτούν μέσω του διαδικτύου ποικίλλουν.

Σύμφωνα με την έρευνα της Sonia Livingstone και Lesli Haddon (2009) οι κίνδυνοι του διαδικτύου χωρίζονται στις εξής κατηγορίες:

α) βλάβη που προκύπτει από το περιεχόμενο. Στην περίπτωση αυτή το παιδί μπορεί να γίνει δέκτης πορνογραφικού ή άλλου είδους ακατάλληλου περιεχομένου,

β) βλάβη που προέρχεται από την επικοινωνία δράστη-θύματος. Το παιδί στοχοποιείται από τον δράστη, και αναγκάζεται να συμμετάσχει σε ακατάλληλες πράξεις οι οποίες αργότερα προβάλλονται στο διαδίκτυο,

γ) βλάβες που προκύπτουν από συμπεριφορά. Η περίπτωση αυτή αφορά την μύηση του παιδιού σε κάποια επικίνδυνη συμπεριφορά όπως για παράδειγμα το να αναρτήσει το παιδί κάποια ακατάλληλη φωτογραφία ή να συναντηθεί με κάποιον άγνωστο ενήλικα που γνώρισε μέσω του διαδικτύου. Η τελευταία περίπτωση συνδέεται με το φαινόμενο του λεγόμενου grooming ή αλλιώς διαδικτυακή αποπλάνηση με βασικό στόχο την συνάντηση του εφήβου με τον άγνωστο ενήλικα (EU NET ADB, 2012).

Για να αποφευχθούν οι παραπάνω κίνδυνοι θα πρέπει γονείς και παιδιά να είναι πλήρως ενημερωμένοι για τους βασικούς κανόνες ασφαλείας.

Αρχικά θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι η δημοσίευση προσωπικών στοιχείων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι πολύ επικίνδυνη καθώς μπορεί να πέσουν σε λάθος χέρια και να χρησιμοποιηθούν για εγκληματικές ενέργειες.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι κάθε πληροφορία που δημοσιεύεται στον κυβερνοχώρο δεν διαγράφεται ποτέ, ακόμα και όταν εμείς αφαιρέσουμε τη συγκεκριμένη δημοσίευση από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Είναι πολύ σημαντικό τα παιδιά να ενημερώνονται από μικρή ηλικία για το πως μπορούν να προστατεύσουν τον εαυτό τους από τους κινδύνους του διαδικτύου, όπως για παράδειγμα να αναφέρουν σε κάποιον ενήλικα κάτι που ίσως τους φανεί περίεργο ή τα κάνει να νιώθουν άβολα μέσα στα κοινωνικά δίκτυα.

Επιπλέον οι γονείς θα πρέπει να καλλιεργούν διαρκώς μια σχέση εμπιστοσύνης με τα παιδιά τους ώστε εκείνα να νιώθουν άνετα να συζητήσουν μαζί τους οτιδήποτε τα απασχολεί.

Επιπροσθέτως, οι γονείς θα πρέπει να ενημερώνονται για την ύπαρξη εξειδικευμένων προγραμμάτων που στοχεύουν στην προστασία των ανηλίκων στο διαδίκτυο μέσα από την χρήση ειδικών φίλτρων. Με τον τρόπο αυτό οι γονείς ελέγχουν τις διαδικτυακές δραστηριότητες των παιδιών.

Συμπερασματικά, το διαδίκτυο είναι ένα πολύ σημαντικό εργαλείο για την καθημερινότητά μας, όμως πρέπει να γνωρίζουμε ότι περιλαμβάνει αρκετούς κινδύνους και πρέπει να γνωρίζουμε τον τρόπο με τον οποίο μπορούμε να είμαστε ασφαλείς τόσο εμείς ως ενήλικες και πολύ περισσότερο τα παιδιά που λόγω του νεαρού της ηλικίας τους πολλές φορές δεν μπορούν να συνειδητοποιήσουν τις επιπτώσεις μιας απρόσεκτης συμπεριφοράς.

Γράφει η Μυρτώ Ντούγια – Κοινωνιολόγος – MSc Criminal Investigation