Οι υπολογιστές “διαβάζουν” την προσωπικότητα καλύτερα κι από τους ανθρώπους

Η εξέλιξη των ηλεκτρονικών υπολογιστών στο πεδίο της τεχνητής νοημοσύνης είναι τέτοια που μπορούν πλέον να κρίνουν την προσωπικότητα και τον χαρακτήρα ενός ανθρώπου καλύτερα από ό,τι οι άνθρωποι, ακόμη κι αν πρόκειται για συγγενείς και φίλους.

Αμερικανοί επιστήμονες, για πρώτη φορά, συνέκριναν άμεσα την ικανότητα των υπολογιστών και των ανθρώπων, όσον αφορά την ακρίβεια των κρίσεων για την προσωπικότητα και συμπέραναν ότι τα μηχανήματα μπορούν πλέον να «διαβάσουν» πιο σωστά έναν άνθρωπο.

Η κρίση των υπολογιστών βασίζεται σε λογισμικό που χρησιμοποιεί ένα μόνο κριτήριο: τα “likes” (μου αρέσει) ενός ανθρώπου στο facebook σχετικά με διάφορα πράγματα, όπως ταινίες, μουσική, βιβλία, σπορ, προϊόντα, διασημότητες, πολιτικούς κ.α. Προηγούμενες μελέτες είχαν δείξει ότι τα “likes” ενός χρήστη, που θεωρούνται το «ψηφιακό αποτύπωμά» του, μπορούν να αποκαλύψουν τις πολιτικές και σεξουαλικές τάσεις του.

Ερευνητές των πανεπιστημίων Κέμπριτζ της Βρετανίας και Στάνφορντ των ΗΠΑ, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Πρακτικά της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ» (PNAS), σύμφωνα με το BBC, το “Science” και το “New Scientist”, ανέπτυξαν ένα λογισμικό που, μελετώντας το facebook, μπορεί να αξιολογήσει μια προσωπικότητα με μεγαλύτερη ακρίβεια από ό,τι οι φίλοι και τα μέλη της οικογένειας, παρ’ όλο που οι τελευταίοι έχουν οικειότητα με έναν άνθρωπο. Μόνο ο ή η σύζυγος τα καταφέρνει (οριακά) καλύτερα από τον υπολογιστή.

Το μοντέλο των ερευνητών, όπως επεσήμαναν, αποτελεί μια εντυπωσιακή απόδειξη της ικανότητας των υπολογιστών να αναλύουν τα ψυχολογικά χαρακτηριστικά ενός ανθρώπου μέσω ανάλυσης ψηφιακών δεδομένων (data) και τίποτε άλλο. Το γεγονός ότι οι μηχανές μπορούν να μάθουν έναν άνθρωπο καλύτερα και από τους συνανθρώπους του, όπως είπαν οι επιστήμονες, αποτελεί ένα σημαντικό ορόσημο στον μακρύ δρόμο για μια πιο στενή σχέση μεταξύ ανθρώπων και μηχανών.

«Στο μέλλον οι υπολογιστές θα μπορούν να ″διαβάζουν″ τα ψυχολογικά γνωρίσματά μας και να αντιδρούν ανάλογα, οδηγώντας έτσι στην ανάδυση μηχανών με συναισθηματική νοημοσύνη και κοινωνική επιδεξιότητα», δήλωσε η υπεύθυνη της μελέτης Γου Γιουγιού του Κέντρου Ψυχομετρικής του Κέμπριτζ. «Υπό αυτή την έννοια, οι διαδράσεις ανθρώπων – υπολογιστών που αποτυπώνονται σε ταινίες επιστημονικής φαντασίας όπως το φιλμ «Δικός της», φαίνεται να βρίσκονται πλέον στη σφαίρα του εφικτού», πρόσθεσε.

Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν ένα δείγμα 86.220 εθελοντών στο facebook, που συμπλήρωσαν ένα εκτενές ερωτηματολόγιο σχετικά με την προσωπικότητά τους, ενώ επέτρεψαν και την πρόσβαση στα “likes” τους. Με αυτό τον τρόπο, οι ερευνητές μπόρεσαν να δημιουργήσουν αλγόριθμους που συσχετίζουν τα “likes” με βασικά ψυχολογικά γνωρίσματα, όπως η εξωστρέφεια, η φιλικότητα, η ανοικτότητα, η αίσθηση καθήκοντος, η ύπαρξη νευρωτικών χαρακτηριστικών κ.α.

Στη συνέχεια, όσοι εθελοντές ήθελαν, κάλεσαν τους φίλους και συγγενείς τους να κρίνουν την προσωπικότητά τους μέσω ενός μικρότερου ερωτηματολογίου. Έτσι, 17.622 εθελοντές κρίθηκαν από ένα άτομο (συγγενή ή φίλο) και 14.410 από δύο.

Τελικά, ο υπολογιστής έκανε τις δικές του ψυχολογικές αξιολογήσεις. Το συμπέρασμα ήταν ότι οι μηχανές και οι αλγόριθμοί τους, αναλύοντας έναν επαρκή αριθμό από “likes”, πλησίαζαν περισσότερο από ό,τι οι συγγενείς και οι φίλοι στη «σκιαγράφηση» του ψυχολογικού «πορτρέτου» ενός ανθρώπου.

Μόλις δέκα “likes” αρκούσαν για να ξεπεράσει ο υπολογιστής την κρίση ενός συναδέλφου, με 70 το μηχάνημα ήταν καλύτερος ψυχολόγος από έναν φίλο ή συγκάτοικο, με 150 από ένα μέλος της οικογένειας, ενώ με 300 συναγωνιζόταν τον/την σύζυγο. Ο μέσος χρήστης του facebook έχει 227 «likes» στο προφίλ του και ο αριθμός αυτός διαχρονικά αυξάνει, άρα στο μέλλον οι υπολογιστές θα έχουν την ευκαιρία να γίνουν ακόμη καλύτεροι ″ψυχολόγοι″.

Ο ερευνητής δρ. Ντέηβιντ Στίλγουελ τόνισε ότι «η ικανότητα να κρίνει κανείς μια προσωπικότητα, συνιστά ουσιώδες συστατικό της κοινωνικής ζωής, από τις καθημερινές αποφάσεις έως τα μακροπρόθεσμα σχέδια ποιόν θα παντρευτείς, θα εμπιστευτείς, θα προσλάβεις ή θα εκλέξεις για πρόεδρο. Τα ευρήματα μια τέτοιας ανάλυσης δεδομένων μπορεί μελλοντικά να φανούν πολύ χρήσιμα στο να βοηθήσουν τους ανθρώπους, όταν παίρνουν αποφάσεις».

Η διαισθητική κρίση ποτέ δεν θα καταργηθεί, σύμφωνα με τη Γου Γιουγιού, αλλά γιατί να μην βρει έναν αξιόπιστο συμπαραστάτη στο «πρόσωπο» ενός υπολογιστή; Από την άλλη όμως, πολλοί θα θεωρήσουν ως δυστοπικό ένα μέλλον, όπου οι μηχανές «διαβάζουν» σε μαζική κλίμακα τους ανθρώπους ως ανοικτά βιβλία.

Οι ερευνητές παραδέχτηκαν ότι οι νέες «ψυχαναλυτικές» δυνατότητες των υπολογιστών θέτουν ηθικά ζητήματα προστασίας των δεδομένων της ιδιωτικής ζωής, γι’ αυτό, όπως είπαν, οι χρήστες πρέπει να έχουν πάντα τον έλεγχο του «ψηφιακού αποτυπώματός» τους.

«Υπάρχει μια πολύ μεγάλη σκοτεινή πλευρά σε αυτή την τεχνολογία. Με το πάτημα ενός κουμπιού, θα μπορούσε να εφαρμοστεί σε όλο τον πληθυσμό της Γης. Πρέπει να σιγουρευτούμε ότι θα λύσουμε σωστά αυτά τα ζητήματα», δήλωσε ο ερευνητής Μιχάλ Κοζίνσκι.