Ο Πούτιν «επιστρατεύει» θρησκευτικά κειμήλια αδιαφορώντας για το αν θα καταστραφούν

Για σχεδόν έναν αιώνα, πιστοί και φιλότεχνοι επισκέπτονταν την Πινακοθήκη Τρετιακόφ της Μόσχας για να θαυμάσουν την τέλεια αρμονία της πιο διάσημης εικόνας της Ρωσίας: την «Τριάδα», που ζωγράφισε ο Αντρέι Ρούμπλεφ τον Μεσαίωνα.

Το σχεδόν 600 ετών έργο τέχνης που απεικονίζει τρεις αγγέλους είναι ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα ρωσικά αριστουργήματα στον κόσμο.

Τον περασμένο μήνα, ωστόσο, ο πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν παρέδωσε την ιστορική εικόνα στη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία, το πιο πρόσφατο σημάδι της σύσφιξης της συμμαχίας μεταξύ του Κρεμλίνου και του ρωσικού ορθόδοξου ιερατείου.

Η παράδοση της εικόνας στην Εκκλησία έχει προκαλέσει κατακραυγή από αναστηλωτές και ιστορικούς τέχνης, οι οποίοι προειδοποιούν ότι η εξαιρετικά εύθραυστη μεσαιωνική εικόνα μπορεί να μην «επιβιώσει» έξω από τους τοίχους της Πινακοθήκης Τρετιακόφ.

Ωστόσο, καθόλου τυχαία, η κίνηση αυτή έρχεται καθώς η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία έχει μπει στο δεύτερο έτος της, με τον Πατριάρχη Κύριλλο να υποστηρίζει την επίθεση και να διακηρύττει, ως άλλος θεομπαίχτης τζιχαντιστής, ότι ο θάνατος στην Ουκρανία «ξεπλένει όλες τις αμαρτίες».

Ο Λεβ Λίφσιτς, ένας από τους κορυφαίους ιστορικούς τέχνης της χώρας, προειδοποίησε ότι η «Τριάδα» θα μπορούσε να καταστραφεί και είπε ότι πιστεύει ότι η απόφαση να παραχωρηθεί στην Εκκλησία ήταν πολιτική.

Συνέκρινε την επιστροφή της στην Εκκλησία και σε λαϊκό προσκύνημα με ένα άρρωστο άτομο.

«Αν βγάλετε ξαφνικά ένα βαρέως άρρωστο άτομο από μονάδα εντατικής θεραπείας, τι πιστεύετε ότι θα συμβεί;».

Ορισμένοι πολιτικοί παρατηρητές λένε ότι η κίνηση του Πούτιν είναι μια «πνευματική» απόφαση που υπαγορεύεται από τη δύσκολη κατάσταση στην πρώτη γραμμή στην Ουκρανία.

«Ακόμα καμία νίκη», δήλωσε ο πολιτικός αναλυτής Γκεόργκι Μποβτ. «Το μόνο που μένει είναι να ζητήσει ο Πούτιν βοήθεια από τον Θεό».

Καθώς η στρατιωτική εκστρατεία της Μόσχας στην Ουκρανία έχει σταματήσει, οι ρωσικές Αρχές είναι όλο και πιο πρόθυμες να δώσουν στην εισβολή θρησκευτικούς όρους.

Το αριστούργημα ζωγραφίστηκε για τη σημερινή Λαύρα της Τριάδας του Αγίου Σεργίου που βρίσκεται στην πόλη Σεργκίεφ Πόσαντ έξω από τη Μόσχα.

Μετά την επανάσταση των Μπολσεβίκων του 1917, οι σοβιετικές Αρχές μετέφεραν το έργο τέχνης στην Πινακοθήκη Τρετιακόφ το 1929.

Η Εκκλησία είπε ότι η εικόνα θα εκτεθεί για πρώτη φορά στον καθεδρικό ναό του Χριστού Σωτήρος στη Μόσχα πριν επιστρέψει στο ιστορικό μοναστήρι στο Σεργκίεφ Πόσαντ.

Οι θρησκευτικοί ηγέτες επιμένουν ότι έχουν κάθε μέσο στη διάθεσή τους για να προστατέψουν και να διατηρήσουν την πολύτιμη εικόνα.

Αυτή είναι η δεύτερη μεταφορά εθνικού θησαυρού στην Εκκλησία τις τελευταίες εβδομάδες.

Το Μουσείο Ερμιτάζ με έδρα την Αγία Πετρούπολη ανέφερε ότι ένα άλλο ρωσικό μοναστήρι θα λάβει την ασημένια σαρκοφάγο του Αλέξανδρου Νιέφσκι, ενός μεσαιωνικού πρίγκιπα και εθνικού ήρωα.

Ο διευθυντής του Ερμιτάζ, Μιχαήλ Πιοτρόφσκι, ο οποίος επαίνεσε την επίθεση στην Ουκρανία, είπε ότι ήταν η σωστή κίνηση «σε αυτή τη γεωπολιτική στιγμή».

«Σήμερα, η ιερή σημασία του μνημείου είναι πιο σημαντική από την καλλιτεχνική του αξία», είπε στους δημοσιογράφους.

«Βοήθησαν Ρώσους πρίγκιπες»

Σε ένδειξη ότι η Εκκλησία δεν θα ανεχθεί διαφωνίες, ο Πατριάρχης Κύριλλος καθαίρεσε από την ιεροσύνη έναν κληρικό-επικεφαλής του συμβουλίου εμπειρογνωμόνων του Πατριαρχείου Μόσχας για την εκκλησιαστική τέχνη, ο οποίος είπε ότι η ασφάλεια της εικόνας είναι πρωταρχικής σημασίας.

Ο Πούτιν προσπάθησε να παρουσιάσει την επίθεση στην Ουκρανία ως μάχη ενάντια στην παρηκμασμένη Δύση και χρησιμοποιεί θρησκευτικά σύμβολα για να κερδίσει υποστήριξη.

Το Κρεμλίνο είπε ότι κατά τη διάρκεια μιας σπάνιας επίσκεψης στην κατεχόμενη νότια Ουκρανία τον Απρίλιο, ο Ρώσος πρόεδρος έδωσε στα στρατεύματα ένα αντίγραφο μιας ιστορικής εικόνας.

Ο ιστορικός τέχνης Λίφσιτς είπε ότι η «Τριάδα» είχε βοηθήσει τους Ρώσους ηγεμόνες σε δύσκολες στιγμές.

«Ο συλλογισμός της “Τριάδας” του Ρούμπλεφ βοήθησε τους Ρώσους πρίγκιπες να ξεπεράσουν τις διαμάχες», είπε.

Ένας δημοφιλής μύθος λέει ότι ο Ιωσήφ Στάλιν, ο αδίστακτος δικτάτορας της άθεης Σοβιετικής Ένωσης, αναζήτησε επίσης θεϊκή βοήθεια στην επική μάχη της χώρας ενάντια στη ναζιστική Γερμανία.

Σύμφωνα με τον δημοφιλή μύθο, σε μια προσπάθεια να σώσει τη Μόσχα από τα γερμανικά στρατεύματα το 1941 που πλησίαζαν, ένα αεροπλάνο που μετέφερε την εικόνα πέταξε πάνω από τη ρωσική πρωτεύουσα.

Δύο χρόνια αργότερα ο Στάλιν συνάντησε θρησκευτικούς ηγέτες και ευλόγησε τη συνεργασία μεταξύ της Εκκλησίας και της σοβιετικής κυβέρνησης.

Το πιο διάσημο έργο του Ρούμπλεφ έχει εγκαταλείψει την Πινακοθήκη Τρετιακόφ μόνο λίγες φορές, συμπεριλαμβανομένου του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν μεταφέρθηκε σε ασφαλές μέρος.

Το 2022, η εικόνα ταξίδεψε πίσω στη Λαύρα της Τριάδας του Αγίου Σεργίου για θρησκευτικούς εορτασμούς.

Οι ειδικοί της τέχνης είπαν ότι το έργο υπέστη σημαντική ζημιά όταν μεταφέρθηκε προσωρινά.

Η Λίλια Γιεβσέγιεβα, ιστορικός τέχνης στο Μουσείο Ρωσικών Εικόνων στη Μόσχα, είπε ότι, εάν η εικόνα φύγει οριστικά από την Πινακοθήκη Τρετιακόφ, «οι μελλοντικές γενιές δεν θα τη δουν στην τρέχουσα κατάστασή της».

Μετά τη δημόσια κατακραυγή, ο εκπρόσωπος του Πούτιν Ντμίτρι Πεσκόφ είπε ότι η εικόνα θα εκτεθεί στον καθεδρικό ναό του Χριστού Σωτήρος, όπου οι ειδικοί θα αποφασίσουν για τη μελλοντική αναστήλωσή της.

Οι ειδικοί της τέχνης είναι ανένδοτοι ότι το έργο δεν πρέπει να φύγει από το μουσείο Ακόμη και μέλη της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών έσπασαν τη σιωπή τους, λέγοντας ότι η εικόνα δεν μπορεί να μετακινηθεί, «έστω και για σύντομο χρονικό διάστημα».

Σε μια ανοιχτή επιστολή προς τον υπουργό Πολιτισμού είπαν ότι μόνο ένα μουσείο θα μπορούσε να διασφαλίσει τη διατήρηση της «Τριάδας» του Ρούμπλεφ.

«Τα αριστουργήματα της ρωσικής αγιογραφίας και οι εθνικοί θησαυροί δεν πρέπει να εκτίθενται σε αδικαιολόγητους κινδύνους», προειδοποιούσε η επιστολή.