Η Κυρηναϊκή (Ανατ. Λιβύη) σέβεται την ελληνική ΑΟΖ κάτω από την Κρήτη

Η Εθνική Εταιρεία Πετρελαίου της Λιβύης (NOC) ανακοίνωσε την έναρξη ενός γύρου προσφορών για το 2025, με στόχο την προσέλκυση διεθνών εταιρειών ενέργειας για την εξερεύνηση και ανάπτυξη 22 χερσαίων και θαλάσσιων οικοπέδων.

Αυτά τα οικόπεδα καλύπτουν έκταση 235.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων και περιέχουν εκτιμώμενα αποθέματα 1,6 δισεκατομμυρίων βαρελιών ισοδύναμου πετρελαίου.

Ο γύρος επικεντρώνεται σε χερσαία πεδία καθώς και σε υπεράκτιες περιοχές στην Κυρηναϊκή, με σκοπό την ενίσχυση της πετρελαιακής παραγωγής της Λιβύης, η οποία σήμερα ανέρχεται σε 1,4 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως, με φιλοδοξία να αυξηθεί σε 2-3 εκατομμύρια βαρέλια τα επόμενα χρόνια.

Σύμφωνα με το Middle East Economic Survey (MEES), ένα ξεχωριστό στοιχείο αυτού του γύρου είναι ότι τα νέα λιβυκά οικόπεδα που δημοπρατούνται σέβονται τα όρια της δυνητικής ελληνικής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) σε σχέση με τη λιβυκή, ακολουθώντας την αρχή της μέσης γραμμής κατά την οριοθέτηση.

Ειδικότερα, τα οικόπεδα με αριθμούς 014, 015 και 010, όπως φαίνονται στον χάρτη δημοπράτησης, λαμβάνουν υπόψη τα δικαιώματα των νησιωτικών ακτογραμμών της Κρήτης και της Γαύδου.

Ο πετρελαϊκός κλάδος της Λιβύης έχει υποστεί σημαντικές αναταράξεις μετά την εξέγερση του 2011, που ανέτρεψε τον Μουαμάρ Καντάφι, με την παραγωγή να πέφτει από 1,6 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως σε μόλις 200.000, εξαιτίας της πολιτικής αστάθειας, των ένοπλων συγκρούσεων και της αποχώρησης διεθνών εταιρειών.

Οι πρόσφατες προσπάθειες σταθεροποίησης, όπως η συμφωνία εκεχειρίας του 2020 υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, έχουν δώσει ώθηση στην NOC να προχωρήσει σε μαζική διάθεση οικοπέδων για έρευνα και εκμετάλλευση, στέλνοντας σήμα εμπιστοσύνης στους επενδυτές, παρά τις συνεχιζόμενες εντάσεις μεταξύ της κυβέρνησης της Τρίπολης και της ανατολικής Λιβύης στο Τομπρούκ.

Από το 2022, εταιρείες όπως η Eni, η OMV, η BP και η Repsol έχουν επαναδραστηριοποιηθεί στη Λιβύη, υπογράφοντας συμφωνίες δισεκατομμυρίων, προσελκυσμένες από τα αποθέματα της χώρας, που ανέρχονται σε 48 δισεκατομμύρια βαρέλια – τα μεγαλύτερα στην Αφρική.

Η οριοθέτηση των οικοπέδων με σεβασμό στην ελληνική ΑΟΖ έρχεται σε αντίθεση με το εξωφρενικά ανυπόστατο τουρκο-λιβυκό μνημόνιο του 2019, το οποίο παραβιάζει το διεθνές δίκαιο, όπως ορίζεται από τη Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS), αγνοώντας τα δικαιώματα των ελληνικών νησιών και αποδίδοντας στη Λιβύη περιοχές νότια της Κρήτης.

Αυτή η κίνηση μπορεί να θεωρηθεί ήττα της τουρκικής θέσης που απορρίπτει τα νησιωτικά δικαιώματα της Ελλάδας σε ΑΟΖ, τόσο στο Αιγαίο όσο και στην Ανατολική Μεσόγειο.

Η επιτυχία του γύρου προσφορών του 2025 θα εξαρτηθεί από την ικανότητα της Λιβύης να εξασφαλίσει ένα σταθερό πολιτικό και νομικό πλαίσιο για τους επενδυτές, καθώς η χώρα παραμένει διχασμένη πολιτικά.

Παράλληλα, η αναγνώριση της δυνητικής ελληνικής ΑΟΖ ανοίγει προοπτικές για ελληνο-λιβυκό διάλογο, παρά τις υφιστάμενες εντάσεις.

Η Λιβύη θα δυσκολευόταν να προσελκύσει επενδυτές για οικόπεδα που παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο, καθώς τέτοιες περιοχές θα προκαλούσαν αντιδράσεις από την Ελλάδα, την Αίγυπτο και τη διεθνή κοινότητα, ενδεχομένως με κυρώσεις.

Ο γύρος προσφορών του 2025 δεν αποτελεί μόνο οικονομική πρωτοβουλία, αλλά και γεωπολιτική τοποθέτηση.

Η Λιβύη επιδιώκει να εδραιωθεί ως βασικός παίκτης στη Μεσόγειο, ενισχύοντας την παραγωγή πετρελαίου και προσελκύοντας επενδύσεις, παρά τις περιφερειακές εντάσεις.

Η συνεργασία με διεθνείς εταιρείες και η αύξηση της παραγωγής θα μπορούσαν να ενισχύσουν την πολιτική σταθερότητα και την ασφάλεια, ενώ παράλληλα να διαδραματίσουν κρίσιμο ρόλο στην ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης, εν μέσω των αναταράξεων στην παγκόσμια ενεργειακή αγορά.

Ο στρατάρχης Χάφταρ σύμμαχος της Ελλάδας

Ο στρατάρχης Χάφταρ, στρατιωτικός διοικητής στη Λιβύη, φαίνεται να υποστηρίζει τη μέση γραμμή της ΑΟΖ με την Ελλάδα, καθώς έχει απορρίψει τη συμφωνία Τουρκίας-Λιβύης για την ΑΟΖ, η οποία αγνοούσε τα ελληνικά νησιά, και έχει εκφράσει υποστήριξη για συμφωνίες όπως αυτή μεταξύ Ελλάδας και Ιταλίας.

Ο Νίκος Δένδιας με τον Χαλίφα Χάφταρ

Αυτές οι συμφωνίες βασίζονται στις αρχές του διεθνούς δικαίου, όπως η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS), που περιλαμβάνει τη μέθοδο της μέσης γραμμής για την οριοθέτηση της ΑΟΖ.

Παρά την έλλειψη άμεσης δήλωσης από τον Χάφταρ, η στάση του υποδηλώνει ευθυγράμμιση με την ελληνική θέση.

Η μέση γραμμή είναι μια κοινή μέθοδος για την οριοθέτηση της ΑΟΖ μεταξύ δύο κρατών, ειδικά όταν υπάρχουν νησιά, και χρησιμοποιείται για να καθορίσει την ισοδύναμη απόσταση από τις ακτές των δύο χωρών.

Η αντίθεση του Χάφταρ στη συμφωνία Τουρκίας-Λιβύης, η οποία θεωρήθηκε ότι παραβίασε το διεθνές δίκαιο, υποδηλώνει ότι υποστηρίζει την οριοθέτηση που λαμβάνει υπόψη τα ελληνικά νησιά, όπως προβλέπεται από το διεθνές δίκαιο.

Η ανάλυση αυτή βασίζεται σε πληροφορίες από διάφορες πηγές που καλύπτουν τις γεωπολιτικές εντάσεις στην Ανατολική Μεσόγειο, ιδιαίτερα σχετικά με την οριοθέτηση της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) μεταξύ Ελλάδας, Τουρκίας, Λιβύης και Αιγύπτου.

Η έρευνα επικεντρώθηκε στη στάση του Χάφταρ, στρατιωτικού διοικητή στη Λιβύη, σχετικά με τη μέση γραμμή της ΑΟΖ με την Ελλάδα, και εξετάστηκαν δηλώσεις, συμφωνίες και επισκέψεις που σχετίζονται με το θέμα.

Φόντο και Περιβάλλον

Η ΑΟΖ είναι μια θαλάσσια ζώνη που εκτείνεται έως 200 ναυτικά μίλια από την ακτή ενός κράτους, όπου το κράτος έχει ειδικά δικαιώματα για την εξερεύνηση και χρήση πόρων.

Στην Ανατολική Μεσόγειο, η οριοθέτηση της ΑΟΖ έχει προκαλέσει εντάσεις, ιδιαίτερα λόγω της παρουσίας νησιών και των ανταγωνιστικών αξιώσεων.

Η Ελλάδα έχει υποστηρίξει την οριοθέτηση της ΑΟΖ της σύμφωνα με τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS) του 1982, η οποία περιλαμβάνει τη μέθοδο της μέσης γραμμής για την επίλυση υπερλαμβανομένων αξιώσεων.

Η Τουρκία, από την άλλη, έχει υπογράψει μια συμφωνία με την Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας (GNA) της Λιβύης το 2019, η οποία οριοθετεί την ΑΟΖ με τρόπο που αγνοεί τα ελληνικά νησιά, προκαλώντας την αντίδραση της Ελλάδας.

Αυτή η συμφωνία θεωρήθηκε παράνομη από την Ελλάδα και άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ και της Γαλλίας.

Στάση του Χάφταρ

Ο Χάφταρ, που ηγείται του Λιβυκού Εθνικού Στρατού (LNA) και ελέγχει την ανατολική Λιβύη, έχει εκφράσει σαφώς την αντίθεσή του στη συμφωνία Τουρκίας-Λιβύης για την ΑΟΖ.

Σύμφωνα με πηγές, τόσο ο Χάφταρ όσο και ο Πρόεδρος της Λιβυκής Βουλής, που συνδέεται μαζί του, έχουν δηλώσει ότι η συμφωνία αυτή είναι παράνομη, επηρεάζοντας αρνητικά την ΑΟΖ της Ελλάδας.

Αυτή η δήλωση έγινε κατά την επίσκεψή του στην Αθήνα τον Ιανουάριο του 2020, όπου συναντήθηκε με τον Έλληνα Υπουργό Εξωτερικών Νίκο Δένδια και τον Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη.

Επιπλέον, η Λιβυκή Βουλή, που συνδέεται με τον Χάφταρ, υποστήριξε τη συμφωνία ΑΟΖ μεταξύ Ελλάδας και Ιταλίας και κάλεσε για παρόμοια συμφωνία με την Ελλάδα, απορρίπτοντας τη συμφωνία Τουρκίας-Λιβύης.

Αυτή η στάση υποδηλώνει ευθυγράμμιση με την ελληνική θέση, η οποία βασίζεται στις αρχές του UNCLOS, συμπεριλαμβανομένης της μεθόδου της μέσης γραμμής.

Ανάλυση της Μέσης Γραμμής

Η μέση γραμμή είναι μια μέθοδος οριοθέτησης της ΑΟΖ που καθορίζει την ισοδύναμη απόσταση από τις ακτές δύο κρατών, λαμβάνοντας υπόψη γεωγραφικά χαρακτηριστικά όπως τα νησιά.

Στην περίπτωση της Ελλάδας, η παρουσία νησιών όπως η Κρήτη και η Ρόδος παίζει κρίσιμο ρόλο στην οριοθέτηση της ΑΟΖ της.

Η υποστήριξη του Χάφταρ για συμφωνίες όπως αυτή μεταξύ Ελλάδας και Ιταλίας υποδηλώνει ότι αποδέχεται την οριοθέτηση που λαμβάνει υπόψη τη μέση γραμμή, καθώς αυτές οι συμφωνίες βασίζονται σε παρόμοιες αρχές.

Περί προκήρυξης οικοπέδων από Λιβύη 2025

Εν αναμονή δημοσίευσης των συντεταγμένων, με μια πρώτη εξέταση των εικόνων (εικ.1) και με όση ακρίβεια επιτρέπει η επικόλληση (gif) πάνω σε χάρτη φαίνεται ότι η Λιβύη:

• επιλέγει να χαράξει τα οικόπεδα περιορίζοντας τα όρια τους εντός… pic.twitter.com/aO84gxhjHf

— Moderatus (@dvn_pro) March 16, 2025

ΕΞΕΛΙΞΗ: Η Λιβύη δημοπρατεί θαλάσσια οικόπεδα σεβόμενη την ελληνική ΑΟΖ! – https://t.co/Gn4DB20m2p pic.twitter.com/q4XDx71i7P

— Flight (ΠΤΗΣΗ) (@PtisiMagazine) March 16, 2025