Γιάννης Μανιάτης: Με τον EastMed γεννιέται η μεσογειακή συμμαχία φυσικού αερίου

Ο Γιάννης Μανιάτης παραχώρησε συνέντευξη στο μεγάλο ιταλικό ειδησεογραφικό δίκτυο Formiche.net για τον EastMed και την ελληνοϊταλική ενεργειακή συνεργασία στη Μεσόγειο. Η συνέντευξη δημοσιεύτηκε υπό τον τίτλο «Με τον EastMed γεννιέται η μεσογειακή συμμαχία φυσικού αερίου. Μιλάει ο Έλληνας πρώην υπουργός» και την αναδημοσιεύουμε:

του Francesco De Palo | 25/09/2023

Συνέντευξη με τον πρώην υπουργό Ενέργειας: «Είναι ψευδές ότι ο νέος αγωγός φυσικού αερίου θα κοστίσει πάρα πολύ.

»Η Ελλάδα ακολουθεί μια σταθερή στρατηγική για να μετατραπεί σε ενεργειακό κόμβο εδώ και μια δεκαετία και αυτό φαίνεται να αποδίδει καρπούς.

»Ρώμη και Αθήνα πρέπει να ενισχύσουν τη συνεργασία τους αξιοποιώντας το EastMed Gas Forum».

O EastMed είναι το κλειδί για την εναρμόνιση των ευρωπαϊκών και μεσογειακών ενεργειακών πολιτικών, έχοντας επίγνωση ότι η Ιταλία και η Ελλάδα καλούνται τώρα σε μεγαλύτερη συνεργασία για να προσφέρουν τις σωστές απαντήσεις στις νέες ενεργειακές προκλήσεις, χάρη και σε ένα εξαιρετικό εργαλείο συζήτησης όπως τo Eastmed Gas Forum.

Αυτό δηλώνει στο Formiche.net ο Έλληνας πρώην υπουργός, ο σοσιαλιστής Γιάννης Μανιάτης, με τον οποίο επικοινωνήσαμε τηλεφωνικά επ’ευκαιρία του Φόρουμ των Δελφών στην Ουάσιγκτον.

Ο Μανιάτης διετέλεσε Υπουργός Ενέργειας στην κυβέρνηση συνασπισμού με επικεφαλής τον πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά, προηγουμένως υφυπουργός Ενέργειας και Περιβάλλοντος από το 2009 έως το 2012.

Πανεπιστημιακός δάσκαλος στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς, στο Πανεπιστήμιο της Βόννης στο Ινστιτούτο Οικονομικής Γεωγραφίας, και συγγραφέας μεταξύ άλλων του βιβλίου «Ενεργειακός και ορυκτός πλούτος».

Πώς έχει αλλάξει ο ρόλος της Ελλάδας τα τελευταία χρόνια λόγω της ενέργειας;

«Πρέπει να πω ότι αυτή η ενεργειακή βελτίωση είναι μια διαδικασία που ξεκίνησε πριν από 10 χρόνια, λόγω του μεγάλου σχεδιασμού των αγωγών φυσικού αερίου, του TAP, του IGB, του EastMed, των ηλεκτρικών διασυνδέσεων, του FSRU του λιμανιού της Αλεξανδρούπολης.

»Είναι έργα που σχεδιάστηκαν ήδη από το 2013 μαζί με την ΕΕ και σήμερα βλέπουμε ότι κάποια από αυτά έχουν υλοποιηθεί όπως ο TAP, o IGB και το FSRU Αλεξανδρούπολης που θα λειτουργήσει μέχρι το τέλος του χρόνου, ενώ άλλα δεν έχουν ακόμη υλοποιηθεί. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό».

Δηλαδή;

«Τα τελευταία χρόνια υπήρξαν νέες δραστηριότητες, όπως το υποβρύχιο καλώδιο Αιγύπτου-Ελλάδας και, ταυτόχρονα, υπήρξε μία συνεχής προσπάθεια από την Ελλάδα να ενισχύσει την πολιτική που αφορά τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπως τα φωτοβολταϊκά και η αιολική ενέργεια.

»Αυτός ο δρόμος συνεχίζεται τώρα με ακόμη πιο φιλόδοξους στόχους.

»Η Ελλάδα ακολουθεί μια σταθερή στρατηγική για να μετατραπεί σε ενεργειακό κόμβο εδώ και μια δεκαετία και αυτό φαίνεται να αποδίδει καρπούς.

»Προσωπικά, είμαι πολύ ευτυχής γι’ αυτό, γιατί αυτή η εθνική στρατηγική δείχνει ότι η Ελλάδα μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στα θέματα ενεργειακής ασφάλειας της Ευρώπης».

Δύο νέοι ενεργειακοί άξονες μεταξύ Μεσογείου και Ευρώπης ανακοινώθηκαν από την ελληνική κυβέρνηση: η ηλεκτρική διασύνδεση Green Aegean Interconnector, που σχεδιάζεται από την Ελλάδα στη Γερμανία, και ο διάδρομος φυσικού αερίου μήκους 1300 χλμ. Θα κάνουν την Ελλάδα τον κύριο διάδρομο εξαγωγής πράσινης ενέργειας στην Ευρώπη;

«Με βάση την ακαδημαϊκή και πολιτική μου εμπειρία, υπογραμμίζω ότι η πρώτη είναι μια πολύ σημαντική πρωτοβουλία, απαραίτητη όχι μόνο για την Ελλάδα, αλλά για όλη την Ευρώπη.

»Όλες οι ευρωπαϊκές χώρες πρέπει να καταλάβουν ότι η Νότια Ευρώπη, και ιδιαίτερα η Ελλάδα, μπορεί να ικανοποιήσει ένα μεγάλο μέρος των αναγκών της Ευρώπης σε πράσινη ενέργεια, κυρίως φωτοβολταϊκή ενέργεια.

»Γι’ αυτό το επαναλαμβάνω εδώ και το έχω το τονίσει από αρκετά χρόνια στα κείμενά μου.

»Η ιδέα της δημιουργίας ενός διαδρόμου είναι μια πολύ σοβαρή και αναγκαία πρωτοβουλία, την οποία σίγουρα ξεκίνησε η ελληνική κυβέρνηση, αλλά πιστεύω ότι πρέπει να υιοθετηθεί από όλες τις κυβερνήσεις στην Ευρώπη, τουλάχιστον στην Κεντρική και Νότια Ευρώπη.

»Αυτός ο νέος ηλεκτρικός δρόμος είναι ένα στρατηγικό εργαλείο, το οποίο προφανώς θα χρειαστεί αρκετά χρόνια για να ωριμάσει.

»Είναι όμως μια απολύτως αναγκαία πρωτοβουλία και είναι η πρώτη φορά που ξεκινά μια διαφορετική ροή, αυτή τη φορά από νότο προς βορρά. Αυτό είναι πολύ θετικό.

»Όσο για τον διάδρομο φυσικού αερίου από την Ανατολική Μεσόγειο, είναι ένα πρόγραμμα που ξεκίνησε το 2011, συμπεριλαμβανόμενο επίσης με την υπογραφή μου στα δώδεκα μεγάλα ενεργειακά έργα της Ελλάδας.

»Όλα ξεκίνησαν χάρη σε μια εξαιρετική συνεργασία με την τότε κυβέρνηση του Ισραήλ και με την τότε κυβέρνηση της Κύπρου, με την συμμετοχή ως Ευρωπαίου εταίρου της ιταλικής Edison και της ελληνικής εταιρείας ΔΕΠΑ.

»H Edison έχει εκπονήσει πολλές από τις μελέτες που είναι απαραίτητες για την επαλήθευση του έργου EastMed το οποίο, μέχρι σήμερα, έχει λάβει πάνω από 35 εκατομμύρια ευρώ χρηματοδότηση για τις προκαταρκτικές μελέτες.

»Αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε στην επόμενη φάση.

»Όλες οι τοπογραφικές, γεωλογικές, περιβαλλοντικές και τεχνικές έρευνες έχουν ολοκληρωθεί και υπάρχουν όλες οι απαραίτητες άδειες.

»Θα ήθελα να επισημάνω ότι αυτό είναι το μόνο ευρωπαϊκό έργο που μπορεί να φέρει φυσικό αέριο από μια πολύ σημαντική νέα πηγή όπως η Ανατολική Μεσόγειος, μέσω μιας νέας διαδρομής προς την Ευρώπη, μέσω Ιταλίας».

Ποια είναι τα επόμενα βήματα; Μιλάμε για πολύ υψηλά κόστη…

«Παρά τις διάφορες αβάσιμες απόψεις ότι δεν ήταν τεχνικά εφικτό, αντιθέτως έχει αποδειχθεί ότι o EastMed είναι τεχνικά εφικτός, επιπλέον υλοποιεί την προσφορά στην Ευρώπη από τα ευρωπαϊκά κράτη μέλη και το Ισραήλ, που είναι μια φιλελεύθερη δημοκρατία, όπως άλλωστε είναι όλα ευρωπαϊκά κράτη.

»Το επόμενο βήμα είναι το ζήτημα του κόστους, περίπου έξι δισεκατομμύρια ευρώ.

»Κάποιοι λένε ότι αυτό είναι πολύ υψηλό, αλλά αν λάβετε υπόψη ότι τον τελευταίο χρόνο της ενεργειακής κρίσης η Ευρώπη δαπάνησε 600 δισεκατομμύρια ευρώ για να στηρίξει οικογένειες και επιχειρήσεις, λόγω της αύξησης των τιμών του ηλεκτρικού ρεύματος και του φυσικού αερίου, τότε είμαστε εδώ.

»Με αυτόν τον αγωγό, μια ποσότητα φυσικού αερίου θα παρέχεται στην Ευρώπη σε σταθερή βάση για περίπου 25 χρόνια, ξεκινώντας από 10 δις κυβ μέτρα και φθάνοντας στα 15-20. Αυτό είναι κάτι διαφορετικό και εξαιρετικό.

»Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός, Μπέντζαμιν Νετανιάχου, πριν από λίγες εβδομάδες, κατά τη διάρκεια της τριμερούς συνάντησης με τον Κύπριο πρόεδρο και τον Έλληνα πρωθυπουργό, ζήτησε συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα για τη λήψη οριστικής απόφασης για τoν EastMed. Ποιες είναι οι επιλογές στο τραπέζι;

»Ζήτησε να αποφασιστεί μέσα σε έξι μήνες και βλέπω τρεις επιλογές.

»Πρώτα από όλα, το σύστημα αγωγών για έναν αγωγό φυσικού αερίου:

»Οι εταιρείες που θα τον κατασκευάσουν δεν θα ζητήσουν από κανέναν εκτός Ευρώπης χρηματοδότηση, θα βρουν τα χρήματα μέσω των τραπεζών και της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

»Επομένως, ο EastMed μπορεί να ολοκληρωθεί εντός τριών ετών, αυτό είναι το χρονοδιάγραμμα που γνωστοποιήθηκε στις ελληνικές Αρχές.

»Δεύτερον, το εργοστάσιο υγροποίησης φυσικού αερίου στην Κύπρο που συζητείται και τέλος η τρίτη επιλογή που περιλαμβάνει αγωγό φυσικού αερίου μέσω Τουρκίας.

»Να ξεκαθαρίσω εδώ ότι δεν αναφέρομαι στις ποσότητες ισραηλινού αερίου που χρησιμοποιούνται για τοπική κατανάλωση, ή στις δύο μονάδες υγροποίησης της Αιγύπτου, γιατί οι συμφωνίες έχουν ήδη υπογραφεί.

»Μιλάμε για τις επιπλέον ποσότητες που έχει το Ισραήλ για να εφοδιάσει απευθείας την Ευρώπη»

Είναι ο αγωγός φυσικού αερίου μέσω Τουρκίας μία λίγο πολύ εφικτή επιλογή;

«Είναι μια επιλογή που ο Πρόεδρος Ερντογάν σίγουρα επιθυμεί και υπογραμμίζει σε κάθε περίσταση.

»Αλλά εδώ παραμένουν δύο τεράστια προβλήματα.

»Το πρώτο: Αν περάσει ένας ακόμη αγωγός φυσικού αερίου από την Τουρκία, θα έχουμε βάλει ως Ευρώπη όλα τα αυγά στο ίδιο καλάθι, λέω ότι είναι ένα λάθος και ένα μεγάλο ρίσκο.

»Το δεύτερο, εξίσου σημαντικό που δεν έχει συζητηθεί, είναι πώς θα υπολογιστεί το κόστος του αγωγού φυσικού αερίου από τα ισραηλινά κοιτάσματα προς τις ακτές της Τουρκίας.

»Δεν μας ενδιαφέρει να φτάσει το φυσικό αέριο στην Τουρκία, μας ενδιαφέρει να φτάσει στην Ευρώπη.

»Ως εκ τούτου, δεδομένου ότι το σημερινό τουρκικό δίκτυο είναι ήδη κορεσμένο, θα χρειαστεί να κατασκευαστεί ένας νέος αγωγός φυσικού αερίου.

»Πρόκειται για την αναβάθμιση του δικτύου της Τουρκίας ώστε το φυσικό αέριο να φτάσει στα σύνορα με την Ελλάδα ή τη Βουλγαρία, που είναι οι δύο ευρωπαϊκές χώρες».

Ποια είναι λοιπόν η διέξοδος;

«Εδώ, λοιπόν, θα πρέπει να υπολογιστεί και το κόστος μεταφοράς του φυσικού αερίου από τις νότιες ακτές της Τουρκίας στα σύνορα με Ελλάδα και Βουλγαρία.

»Έτσι, συνοπτικά, πιστεύω ότι ο αγωγός EastMed μπορεί και πρέπει να υλοποιηθεί.

»Θα ήταν ασφαλώς χρήσιμο η ιταλική κυβέρνηση να τον στηρίξει με ακόμη μεγαλύτερη θέρμη.

»O EastMed είναι το κλειδί για την εναρμόνιση των ευρωπαϊκών και μεσογειακών ενεργειακών πολιτικών, έχοντας επίγνωση ότι η Ιταλία και η Ελλάδα καλούνται τώρα σε μεγαλύτερη συνεργασία για να προσφέρουν τις σωστές απαντήσεις στις νέες ενεργειακές προκλήσεις, χάρη και σε ένα εξαιρετικό εργαλείο συζήτησης όπως το EastMed Gas Forum».

Από τη μια, η τριμερής συνεργασία Ελλάδας, Ισραήλ και Κύπρου. Από την άλλη, η σχέση που πρέπει να οικοδομήσει η Ελλάδα με τη Λιβύη και τέλος το Σχέδιο Ματέι της κυβέρνησης Μελόνι: Πώς μπορούν αυτά τα τρία μακροπρόθεσμα στοιχεία να προχωρήσουν συντονισμένα από γεωπολιτική άποψη;

«Μου αρέσει αυτή η ερώτηση γιατί μας βάζει μπροστά σε έναν καθρέφτη, όπου κατοπτρίζεται η ευθύνη μας ως μεσογειακές και ευρωπαϊκές χώρες.

»Πρώτον, η τριμερής συνεργασία μεταξύ Αθήνας, Τελ Αβίβ και Λευκωσίας, με τη συμμετοχή των Ηνωμένων Πολιτειών, είναι μία μοναδική και πολύ σημαντική πρωτοβουλία, η οποία πρέπει να συνεχιστεί και να ενισχυθεί περαιτέρω.

»Δεύτερον, είναι γνωστό ότι η Ελλάδα προσπαθεί να συμβάλει θετικά και δημιουργικά στο μεγάλο πρόβλημα που αντιμετωπίζει εδώ και χρόνια η Λιβύη, προκειμένου να έρθει η ειρήνη και να σταματήσει ο εμφύλιος πόλεμος σε αυτή τη χώρα.

»Και εμείς ως Ελλάδα θα θέλαμε πολύ να βελτιώσουμε τις σχέσεις μας.

»Αυτές είναι σχέσεις που η Ιταλία καλλιεργεί εδώ και πολλές δεκαετίες, το γνωρίζουμε και η Ρώμη σίγουρα εξακολουθεί να έχει πολύ σημαντικό ενδιαφέρον σήμερα.

»Ως εκ τούτου, ελπίζω ότι η συνεργασία μεταξύ Ελλάδας και Ιταλίας στα θέματα της Δυτικής Μεσογείου να είναι στενότερη.

»Πιστεύω ότι η Ρώμη και η Αθήνα θα μπορούσαν να συμβάλουν ακόμη περισσότερο στην εκμετάλλευση του ενεργειακού πλούτου που υπάρχει στην ευρύτερη περιοχή, αλλά και να υπάρξουν θετικές εξελίξεις στα μεγάλα ζητήματα που απασχολούν ολόκληρη τη Μεσόγειο».