Χρυσουλάκης για διαλεκτική σχέση Ελληνισμού με Ισλάμ: «Οι σπουδαίοι πολιτισμοί αναπτύσσονται σε συνθήκες αλληλοκατανόησης»

Στη σπουδαία διαλεκτική σχέση του Ελληνισμού με το Ισλάμ αναφέρθηκε ο Γενικός Γραμματέας Απόδημου Ελληνισμού και Δημόσιας Διπλωματίας, Ιωάννης Χρυσουλάκης, στον χαιρετισμό του στο «2ο Διεθνές Συνέδριο Πολιτισμικής Κληρονομιάς» που διοργάνωσε την Τετάρτη και την Πέμπτη το Ινστιτούτο Εξωτερικών Υποθέσεων σε συνεργασία με το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ), με θέμα «Ελληνισμός και Ισλαμικός Πολιτισμός. Οι θετικές πτυχές της αλληλεπίδρασης και οι προοπτικές της».

Ο κ. Χρυσουλάκης αναφέρθηκε σε ένα «τόσο επίκαιρο» για την εποχή και την περιοχή μας συνέδριο, επισημαίνοντας ότι, «οι σπουδαίοι πολιτισμοί, για να παραμείνουν σπουδαίοι, δεν γεννιούνται και αναπτύσσονται σε συνθήκες απομόνωσης, αλλά σε συνθήκες αλληλοκατανόησης, αμοιβαίου εμπλουτισμού και συνεχούς διαλόγου».

«Οι διεργασίες αυτές», συνέχισε, «σε πλήρη διαλεκτική σχέση μεταξύ τους, κάνουν τους πολιτισμούς διαχρονικούς και σημαντικούς παράγοντες για τη δημιουργία και ανάπτυξη του κοινωνικού κεφαλαίου της κάθε χώρας».

«Ο ελληνικός πολιτισμός», επισήμανε ο κ. Χρυσούλάκης, «προϋπάρχων του ισλαμικού, με τον ισορροπημένο ανθρωποκεντρικό του χαρακτήρα, δόμησε ένα μοναδικό σύστημα αξιών με κύριο άξονα την αναζήτηση της αλήθειας και την ανωτερότητα της λογικής, πάνω στον οποίο βασίζεται ο αποκαλούμενος σήμερα Δυτικός πολιτισμός», για να αναφερθεί στη συνέχεια ιδιαιτέρως στον αραβικό κόσμο:

«Ο ισλαμικός πολιτισμός, μέσω της ακμής του αραβικού στοιχείου, έρχεται να αναπτυχθεί δίπλα στον ελληνικό, με τον οποίο εισέρχεται σε μια διαδικασία αναγκαστικής αλληλεπίδρασης.

»Όπως ανέφερε ο Υπουργός Εξωτερικών κ. Νίκος Δένδιας, ήδη από τον 7ο αι. μ.Χ., οι οπαδοί της νέας θρησκείας, ξεκινούν από τις άγονες περιοχές της Αραβίας και καταφέρνουν σταδιακά να αποσπάσουν και να κατακτήσουν τμήματα όχι μόνο της Εγγύς και της Μέσης Ανατολής, αλλά και της Βόρειας Αφρικής, της Σικελίας και της Ιβηρικής.

»Όμως η αραβική “ορμή”, πέρα από τις πολεμικές κατακτήσεις, λειτουργεί και ως κιβωτός που μεταφέρει, μελετά, επεξεργάζεται και μεταδίδει πολύτιμα στοιχεία από τον προϋπάρχοντα πολιτισμό, με τρόπο επιλεκτικό είναι αλήθεια, αλλά απόλυτα ουσιαστικό και πολύτιμο.

»Η “συνεργασία”, λοιπόν, των οπαδών του νέου πολιτισμικού φορέα με τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία, καθώς και με χριστιανικά στοιχεία από τις κατακτημένες περιοχές, καθίσταται αναπόφευκτη προκειμένου η νέα αυτή δύναμη να παγιωθεί στις κατακτημένες περιοχές, οι περισσότερες των οποίων χαρακτηρίζονταν από υψηλό πολιτιστικό υπόβαθρο.

»Ο αραβικός πολιτισμός αναπτύχθηκε, κυρίως, μετά την ολοκλήρωση των αραβικών κατακτήσεων και τη διάσπαση του ενιαίου χαλιφάτου σε τρία ανεξάρτητα χαλιφάτα.

»Πεφωτισμένοι μουσουλμάνοι ηγεμόνες, κυρίως από το χαλιφάτο των Αβασσιδών υπό τον Αλ-Μαμούν, με πρωτεύουσα τη Βαγδάτη, στις αρχές του 9ου αι., πρωτοστατούν στην μετάφραση των αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων. Θα μπορούσε κανείς να πει ότι, ενώ η Δυτική Ευρώπη βρίσκεται σε πολιτιστική υστέρηση, η Βαγδάτη, η Δαμασκός και η Κόρδοβα μεγαλουργούν.

»Ο Αλ-Μαμούν ίδρυσε στη Βαγδάτη τον Οίκο της Σοφίας, επιστημονικό κέντρο όπου εργάσθηκαν οι σημαντικότεροι μουσουλμάνοι διανοούμενοι και επιστήμονες.

»Οι Αβασσίδες δημιούργησαν σχέσεις με τους Βυζαντινούς αυτοκράτορες, οι οποίοι του δώρισαν έργα του Πλάτωνα, του Αριστοτέλη, του Ιπποκράτη, του Γαληνού, του Ευκλείδη, του Πτολεμαίου και άλλων.

»Τα έργα αυτά μεταφράσθηκαν με τη βοήθεια Χριστιανών της Ανατολικής Εκκλησίας, αλλά και μονοφυσιτών (Νεστοριανών), Ασσυρίων Χριστιανών και Εβραίων από τις κατακτημένες περιοχών.

»Έτσι, στο Ισλάμ, χάρη κυρίως στους Αβασσίδες, αλλά και στους Ουμαγίδες, σε μία διάρκεια τριών περίπου αιώνων, εμφανίζεται ένα ρεύμα διαφωτισμού και φιλοσοφικής εκλέπτυνσης, το οποίο πολύ αργότερα, με την πτώση της Κωνσταντινούπολης και την υποχρεωτική μετανάστευση Ελλήνων λογίων, γίνεται γνωστό και στη Δυτική Ευρώπη.

»Ο Αβικέννας, ο σημαντικότερος γιατρός του Ισλάμ, ανέπτυξε τις απόψεις του Αριστοτέλη για το φως και διόρθωσε το Γαληνό σε πολλά σημεία.

»Ο Αβερρόης από την Κόρδοβα, ο μεγαλύτερος, ίσως, φιλόσοφος του Ισλάμ, οπαδός και μελετητής του Αριστοτέλη, ο Αλκένδι και άλλοι μελετητές λόγιοι του Αριστοτέλη και επιστήμονες όπως ο Ραζές, κατάφεραν να εξελίξουν την αρχαία ελληνική και ελληνιστική φιλοσοφία, τα μαθηματικά, την ιατρική και τις λοιπές επιστήμες και μέσω μεταφράσεων στα λατινικά να συνεισφέρουν στον μετασχηματισμό των φιλοσοφικών αρχών στο μεσαιωνικό λατινογενή κόσμο.

»Δυστυχώς, για λόγους κοινωνικο-ιστορικού χαρακτήρα (όπως η κάθοδος των Μογγόλων και η καταστροφή της Βαγδάτης και του Οίκου της Σοφίας στα μέσα του 13ου αι.), η πολιτισμική διεύρυνση ανακόπηκε στο Ισλάμ μετά τον 13ο αι., οι θρησκευτικές δομές σκληρύνθηκαν και η φιλοσοφία υποτάχθηκε στη θεολογία και στη φορμαλιστική νομολογία.

»Και αυτό το τελευταίο τείνει να γίνεται επίκαιρο, δυστυχώς, και στις μέρες μας.

»Μουσουλμανικά κράτη, που μέχρι πρόσφατα, εντός των ορίων που θέτει η θρησκεία, προωθούσαν την κριτική επιστημονική σκέψη, τα ανθρώπινα δικαιώματα, την ειρηνική συνύπαρξη, την ανεξιθρησκία, διολισθαίνουν, με έργα και με λόγια σε εποχές που οδήγησαν σε συρρίκνωση και εσωστρέφεια το Ισλάμ, στερώντας τις χώρες τους από κάθε δυνατότητα επιστημονικής, πολιτικής, κοινωνικής και, εντέλει, οικονομικής εξέλιξης. Ας ελπίσουμε ότι τέτοιες πρακτικές δεν θα έχουν συνέχεια».

Καταλήγοντας ο κ. Χρυσουλάκης υπογράμμισε ότι, «η Γενική Γραμματεία Απόδημου Ελληνισμού και Δημόσιας Διπλωματίας στηρίζει ανάλογες πρωτοβουλίες και ανάλογες συνεργασίες για την προώθηση και ανάδειξη υγιών προσεγγίσεων διαπολιτισμικού διαλόγου στην περιοχή της ευρύτερης Μέσης Ανατολής θεωρώντας τον πολιτισμό ως βασικό πυλώνα σταθερότητας και ευημερίας.

»Ως Έλληνες είμαστε ευτυχείς διότι η διαδραστικότητα του πολιτισμού μας επιτρέπει την επαφή με τον διπλανό μας και μας ωθεί προς τον διάλογο.

»Γεγονός που αβίαστα μας υπενθυμίζει μια βασική προϋπόθεση που δεν είναι άλλη από το σεβασμό στην πολιτισμική διαφορετικότητα», κατέληξε ο Γενικός Γραμματέας Απόδημου Ελληνισμού και Δημόσιας Διπλωματίας.

Δείτε στο 8:20 του βίντεο τον χαιρετισμό του κ. Χρυσουλάκη: