Τι προβλέπει το Σύνταγμα για τον ορισμό των δικαστών στην ηγεσία της Δικαιοσύνης

Στις δύο κορυφαίες θέσεις της Δικαιοσύνης, με ομόφωνη απόφαση του υπουργικού συμβουλίου, εξελέγησαν δύο γυναίκες, η Ειρήνη Καλού και η Δήμητρα Κοκοτίνη.

Ωστόσο, ακόμη και μετά την εκλογή τους, η Νέα Δημοκρατία συνεχίζει να αντιδρά και να καταγγέλλει ως αντισυνταγματική την απόφαση αυτή.

Τι προβλέπει λοιπόν το Σύνταγμα για τον ορισμό των δικαστών στην ηγεσία της δικαιοσύνης;

Το Σύνταγμα λέει, στο άρθρο 90, ότι οι δικαστές που θα προαχθούν στις ηγετικές θέσεις των ανώτατων δικαστηρίων επιλέγονται από το υπουργικό συμβούλιο και η προαγωγή τους γίνεται με προεδρικό διάταγμα. Η διάταξη δεν λέει τίποτε άλλο για τη διαδικασία που πρέπει να ακολουθηθεί.

Κλείνει όμως με μια σημαντική φράση: πως όλα αυτά γίνονται «όπως νόμος ορίζει».

Με άλλα λόγια, το Σύνταγμα ορίζει τα όργανα που συμπράττουν (υπουργικό συμβούλιο και Πρόεδρος της Δημοκρατίας) και για τη διαδικασία παραπέμπει στο νόμο.

Ο νόμος που ρυθμίζει τη διαδικασία είναι ο Κώδικας Οργάνωσης Δικαστηρίων και Κατάστασης Δικαστικών Λειτουργών, και συγκεκριμένα το άρθρο 49 όπως ισχύει από το 2010 με το νόμο Καστανίδη (ν. 3841/2010).

Ο νόμος προβλέπει μια σύνθετη διαδικασία: εισήγηση του Υπουργού Δικαιοσύνης και απόφαση Υπουργικού Συμβουλίου για την προεπιλογή ορισμένου αριθμού δικαστικών για κάθε θέση, στη συνέχεια γνώμη της Διάσκεψης των Προέδρων της Βουλής και, τέλος, νέα εισήγηση και νέα απόφαση Υπουργικού Συμβουλίου για την οριστική επιλογή στην κάθε θέση.

Ο νόμος λέει επίσης ότι ο Υπουργός κινεί τις διαδικασίες «το αργότερο ως το τέλος Απριλίου» και ότι η Διάσκεψη των Προέδρων δίνει τη γνώμη της «μέσα σε δύο μήνες».

Ο νομοθέτης θέλει, επομένως, να έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία πριν τις 30 Ιουνίου που κενώνονται οι θέσεις.

Εν προκειμένω, ο Υπουργός κίνησε τη διαδικασία στις 3 Μαΐου, με ελάχιστη καθυστέρηση λόγω των αργιών του Πάσχα.

Μέσα στο Μάιο, εμπροθέσμως, η Διάσκεψη των Προέδρων έδωσε τη γνώμη της.

Για την ολοκλήρωση της διαδικασίας μένει μόνο η τελική απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου μετά από εισήγηση του Υπουργού.

Μπορεί να ληφθεί τώρα αυτή η απόφαση; Επηρεάζει τη διαδικασία η προαναγγελία των επικείμενων εκλογών;

Στις προθεσμίες που θέτει ο νόμος, αποτυπώνεται η βούληση του νομοθέτη να ολοκληρωθούν έγκαιρα οι διαδικασίες, ώστε να μη μείνει ακέφαλη η ηγεσία της Δικαιοσύνης μετά τις 30 Ιουνίου.

Επίσης, ρήτρα που περιέχεται στο νόμο λέει επί λέξει:

«Η γνώμη της Διάσκεψης των Προέδρων μπορεί να παραλειφθεί, αν δεν είναι δυνατή η σύγκλησή της λόγω διάλυσης της Βουλής ή για οποιονδήποτε άλλο νόμιμο λόγο».

Ο νομοθέτης αποδέχεται, επομένως, το ενδεχόμενο να κινηθεί ή να συνεχιστεί η διαδικασία ακόμα και μετά τη διάλυση της Βουλής και, άρα, κατά μείζονα λόγο, μετά την απλή προαναγγελία εκλογών –πόσω μάλλον όταν έχει ήδη δοθεί γνώμη της Διάσκεψης των Προέδρων.

Όταν ψηφίστηκε ο νόμος Καστανίδη αρκετοί εξέφρασαν αμφιβολίες για το αν είναι επιτρεπτή η παρεμβολή της Διάσκεψης των Προέδρων στη συνταγματική διαδικασία. Κανείς όμως δεν αμφισβήτησε τη συνταγματικότητα της ρήτρας ότι η επιλογή μπορεί να γίνει ακόμα και μετά τη διάλυση της Βουλής.

Και ούτε διατυπώθηκε οποιαδήποτε τέτοια αμφισβήτηση στα εννιά χρόνια εφαρμογής του νόμου.

Σύμφωνα με το νόμο, επομένως, η διαδικασία επιλογής της ηγεσίας της Δικαιοσύνης δεν διακόπτεται με την προκήρυξη εκλογών ούτε, κατά μείζονα λόγο, με την απλή προαναγγελία τους.