«Οι οργανώσεις αναπήρων αναγνωρίζουν πως ό,τι έγινε την τελευταία τετραετία δεν είχε γίνει τα τελευταία 40 χρόνια»

Τις δράσεις της κυβέρνησης, ώστε να δοθούν λύσεις στα προβλήματα των αναπήρων και να ξεπεραστούν τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν, περιγράφει ο υπουργός Επικρατείας Χριστόφορος Βερναρδάκης.

Στον απόηχο της υπόθεσης Πολάκη και των αντιπαραθέσεων που εκδηλώνονται, ο υπουργός υποστηρίζει ότι «τα τελευταία χρόνια έγινε μια πραγματική επανάσταση στον τομέα της αναπηρίας», επισημαίνοντας ότι «απομένουν ακόμη πολλά να γίνουν για μια αξιοπρεπή διαβίωση και καθολική προσβασιμότητα» των συγκεκριμένων συμπολιτών μας.

Στη συνέντευξη του ο κ. Βερναρδάκης εκφράζει την αντίθεσή του στην άποψη της «λειτουργικής αναπηρίας», θεωρώντας ότι αυτή αντιβαίνει στο ευρωπαϊκό κεκτημένο και υπακούει στις αντιλήψεις του ΔΝΤ, σχολιάζει τη συμμετοχή αναπήρων στα ψηφοδέλτια των κομμάτων και απαντά στο ερώτημα αν ο Παύλος Πολάκης πρέπει να ανασκευάσει όσα είπε.

Ακολουθεί ολόκληρη η συνέντευξη του υπουργού Επικρατείας:

Για το θέμα που προέκυψε με τις δηλώσεις του κ. Πολάκη, η κυβέρνηση έχει τα επιχειρήματά της, η αντιπολίτευση τα δικά της. Υπάρχουν, ωστόσο, και τα άτομα με αναπηρία, που νιώθουν ότι έχουν γίνει το «μήλον της έριδος» μιας πολιτικής και επικοινωνιακής διένεξης. Συμφωνείτε ότι αυτοί οι συμπολίτες μας βρίσκονται ακόμα στη σκοτεινή πλευρά του φεγγαριού;

Καταρχήν διαφωνώ με την εκτίμηση ότι τα άτομα με αναπηρία γίνονται «μήλον της έριδος», τουλάχιστον από τη μεριά μας. Τα ζητήματα αναπηρίας είναι πολιτικά ζητήματα και αφορούν μια πολύ μεγάλη μερίδα πληθυσμού. Η προάσπιση των δικαιωμάτων τους αποτελεί συνταγματική υποχρέωση του κράτους. Επειδή ακριβώς αφουγκραζόμαστε την κοινωνία των αναπήρων, το ενδιαφέρον μας και η προσήλωσή μας στρέφεται στην επίλυση των ζητημάτων αυτών και όχι σε επικοινωνιακού τύπου απαντήσεις προς τέρψιν μιας «κοινωνίας θεάματος».

Ακούμε τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ να λένε ότι η κυβέρνησή σας εγκατέλειψε την πεπατημένη της κούφιας ρητορείας και προχώρησε σε συγκεκριμένες δράσεις. Σε τι ακριβώς διαφοροποιηθήκατε από τους προκατόχους σας;

Για πρώτη φορά ασκήθηκε τόσο ευρεία και τόσο συστηματική πολιτική για την αναπηρία στην Ελλάδα. Η κυβέρνηση αυτά τα χρόνια προχώρησε στη θεσμοθέτηση και εφαρμογή σημαντικών πολιτικών για τα άτομα με αναπηρία, τους χρόνια πάσχοντες και τις οικογένειές τους, αντιμετωπίζοντας τις επιπτώσεις της κρίσης, αλλά, κυρίως, κατοχυρώνοντας καινούργια δικαιώματα στο πλαίσιο συγκρότησης του νέου κοινωνικού Κράτους.

Σε αυτές, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνεται η ψήφιση του νόμου 4488/2017 που ενσωματώνει στο ελληνικό Δίκαιο τη Διεθνή Σύμβαση του ΟΗΕ και το Προαιρετικό Πρωτόκολλο για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία. Οι διατάξεις του νέου νόμου αποτελούν τη νομοθετική μήτρα, πάνω στη οποία χτίζεται πλέον ένα νέο νομοθετικό πλαίσιο στη χώρα μας για τα δικαιώματα της αναπηρίας, περνώντας από το ιατρικό μοντέλο προσέγγισης στο κοινωνικό μοντέλο διαχείρισης, γεγονός που συνιστά μείζονα τομή για τη χώρα.

Στο πλαίσιο αυτό, ιδρύθηκε και λειτουργεί για πρώτη φορά ο Συντονιστικός Μηχανισμός της Αναπηρίας, μια δομή που επιβλέπει και οριοθετεί όλες τις πολιτικές όλων των υπουργείων και βαθμίδων του κράτους σε σχέση με τα δικαιώματα της αναπηρίας, τη νομοθέτησή τους, την επίβλεψη της εφαρμογής τους.

Ο νόμος αυτός καθιέρωσε -με ό,τι αυτό συνεπάγεται- την ελληνική νοηματική γλώσσα και τη γραφή Μπράιγ ως επίσημες γλώσσες του ελληνικού κράτους. Yποχρέωσε τόσο το κεντρικό κράτος και τις υπηρεσίες του, όσο και τους δήμους και τις περιφέρειες στην καθιέρωση σημείου επαφής για τη διασφάλιση των δικαιωμάτων των αναπήρων και την επίβλεψη της εφαρμογής νόμων και προβλέψεων σε όλη την κλίμακα του κράτους.

Προέβλεψε δε, ακόμα, για πρώτη φορά, την επίσημη παραγωγή στατιστικών δεδομένων για την αναπηρία, με ευθύνη της ΕΛΣΤΑΤ και της EUROSTAT, έτσι ώστε η χώρα να καλύψει ένα τεράστιο χάντικαπ σε σχέση με τις χώρες της ΕΕ.

Πέρα από τις θεσμικές παρεμβάσεις, ποιες δράσεις άμεσης ανακούφισης των ατόμων με αναπηρία θα ξεχωρίζατε;

Ξεδιπλώσαμε το πρόγραμμα αντιμετώπισης της ανθρωπιστικής κρίσης με σκοπό να προστατεύσει τους πιο αδύναμους συμπολίτες μας συμπεριλαμβανομένων των αναπήρων, με τη χορήγηση του ΚΕΑ (Κοινωνικό Εισόδημα Αλληλεγγύης), του κοινωνικού μερίσματος, του κοινωνικού οικιακού τιμολογίου ΔΕΗ, καθώς και με τη εφαρμογή εκτεταμένων κοινωνικών πολιτικών.

Στον τομέα της Υγείας διασφαλίστηκε η καθολική και ισότιμη πρόσβαση όλων των ανασφάλιστων και των αναπήρων στο δημόσιο σύστημα υγείας και στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, ενώ θεσμοθετήθηκε ο θεσμός του οικογενειακού γιατρού σε ΤΟΜΥ και Κέντρα Υγείας στο πλαίσιο της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας.

Αναβαθμίστηκε η Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση (ΕΑΕ) με στόχο τον ανασχεδιασμό και την ανασυγκρότηση της νομοθεσίας και του θεσμικού πλαισίου με ενταξιακό προσανατολισμό. Οι πρώτες μόνιμες προσλήψεις καθηγητών και δασκάλων που γίνονται αυτήν τη στιγμή και αφορούν 4.500 εκπαιδευτικούς γίνονται στα σχολεία Ειδικής Αγωγής.

Και με τα εργασιακά των αναπήρων; Η αίσθηση που επικρατεί είναι ότι οι συγκεκριμένοι συμπολίτες μας δύσκολα βρίσκουν πρόσβαση στην αγορά εργασίας…

Στον τομέα της εργασιακής απασχόλησης των αναπήρων, αλλά και των οικογενειών τους με τον νόμο 4440/2016 προβλέπεται ποσοστό προσλήψεων 15% μέσω ΑΣΕΠ στον δημόσιο και ευρύτερο δημόσιο τομέα, νόμος που εφαρμόζεται δύο χρόνια τώρα και έχει μειώσει την ανεργία στον κόσμο της αναπηρίας, αλλά έχει ταυτόχρονα και συμβάλει στη δημιουργία όρων πρόσβασης στο εργασιακό περιβάλλον.

Με τη δημιουργία των 325 Κέντρων Κοινότητας και την ίδρυση του ΟΠΕΚΑ (Οργανισμός Προνοιακών Επιδομάτων Κοινωνικής Αλληλεγγύης) οικοδομείται η ραχοκοκαλιά του νέου πανελλαδικού δικτύου κοινωνικής προστασίας.

Εφαρμόζονται προγράμματα αποϊδρυματοποίησης για Άτομα με Αναπηρία.

Αναθεωρήθηκε ο Ε.Π.Π.Π.Α. (Ενιαίος Πίνακας Προσδιορισμού Ποσοστού Αναπηρίας) και διευρύνθηκε το παράρτημα του πίνακα των μη αναστρέψιμων παθήσεων από τις 43 στις 144, για τις οποίες η διάρκεια αναπηρίας των ασφαλισμένων καθορίζεται επ’ αόριστον.

Διασφαλίστηκαν όλα τα αναπηρικά επιδόματα χωρίς καμιά περικοπή και χορηγούνται χωρίς εισοδηματικά ή περιουσιακά κριτήρια και είναι ακατάσχετα. Εξασφαλίστηκε οριστικά η μη περικοπή των συντάξεων.

Με δυο λόγια, στον τομέα της Αναπηρίας τα τελευταία χρόνια έγινε μια πραγματική επανάσταση. Βεβαίως, απομένουν ακόμη πολλά να γίνουν για να ξεπεραστούν τα εμπόδια της καθημερινότητας των αναπήρων, ώστε να έχουν μια αξιοπρεπή διαβίωση και καθολική προσβασιμότητα.

Αυτό ακριβώς λένε και οι οργανώσεις των αναπήρων. Υποστηρίζουν ότι έχουν πολλά να γίνουν ακόμα, ώστε να φτάσει η χώρα μας σε ένα ανεκτό επίπεδο, σε σχέση με όσα ισχύουν στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες…

Οι οργανώσεις και τα δίκτυα των αναπήρων αναγνωρίζουν καθολικά πως ό,τι έγινε τα τελευταία 4 χρόνια δεν είχε γίνει τα τελευταία 40 χρόνια, που μάλιστα τα λεφτά περίσσευαν και η χώρα βρισκόταν σε οικονομική πρόοδο.

Αληθεύει ότι είναι μακρύς ο δρόμος για να αντιμετωπίσουμε ένα πολιτικό ζήτημα που διαχρονικά αποκλείει μια μεγάλη κοινωνική ομάδα από την απορρόφηση πολιτικών και κοινωνικών δικαιωμάτων.

Ας μην ξεχνάμε όμως ότι σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες με την επέλαση του νεοφιλελευθερισμού και την άνοδο της ακροδεξιάς, τα ζητήματα κόστους – ωφέλειας για τους ανάπηρους μπήκαν στο στόχαστρο με αποτέλεσμα κεκτημένα χρόνων να μπαίνουν ξανά στην ατζέντα διεκδίκησης. Στην Ελλάδα, αντίθετα, κινηθήκαμε καλύτερα. Και η αναπηρία σήμερα συζητιέται ως δικαίωμα που πρέπει να διασφαλιστεί και είμαστε επίσης πολύ καλύτερα σε σχέση με την ορατότητα της αναπηρίας – που παλιότερα ήταν εντελώς «αόρατη» κοινωνικά, εργασιακά, πολιτισμικά.

Το ζήτημα που αναδείχτηκε επ’ αφορμή της συγκεκριμένης υπόθεσης είναι αν χρειαζόμαστε ειδικά μέτρα και νόμους που θα προστατεύουν τις ευάλωτες ομάδες ή κατοχύρωση πλήρους ισότητας μεταξύ των πολιτών. Ποια είναι η γνώμη σας;

Μέτρα χρειαζόμαστε για να αντιμετωπίσουμε τις γενικές ανάγκες του πληθυσμού και οι άνθρωποι με αναπηρία αναγνωρίζονται ως μέρος της ανθρώπινης ποικιλομορφίας. Τα μέτρα αυτά οφείλουν να διαπερνούν όλες τις κρατικές πολιτικές και σε κάθε δράση οφείλουμε να συμπεριλαμβάνουμε τα άτομα που βιώνουν την ζώσα κατάσταση της αναπηρίας.

Θα θέσω όμως υπόψη σας και κάτι που δεν καταγράφηκε στη συζήτηση που έγινε. Η κυβέρνηση, σε συνεργασία με τις οργανώσεις της αναπηρίας και στην Ελλάδα και στην Ευρώπη, απέκρουσε με αποφασιστικό τρόπο την πίεση που ασκούσε το ΔΝΤ κατά τη διάρκεια της επιτροπείας, ώστε να εφαρμοστεί στην Ελλάδα, κατά παράβαση και όλου του ευρωπαϊκού κεκτημένου, το μοντέλο της «λειτουργικής αναπηρίας», δηλαδή αν ο ανάπηρος μπορεί να εργαστεί, π.χ., να μην έχει πρόσβαση σε μέριμνες και θετικές απολαβές.

Θεωρώ ότι κατά κάποιον τρόπο – ίσως και άθελά του – ο υποψήφιος της ΝΔ αυτό να ήθελε να εκπέμψει ως πολιτική θέση. Άλλωστε, δεν είναι το μοναδικό ζήτημα που οι ακραίες θέσεις του ΔΝΤ επανεμφανίζονται με διάφορες μορφές ως θέσεις της ΝΔ.

Πολλοί θεωρούν ότι η ένταξη των ατόμων με αναπηρία στα ψηφοδέλτια των κομμάτων, όπως συμβαίνει και στις ευρωεκλογές, είναι υποκριτική και συσκοτίζει τα προβλήματα. Τι απαντάτε;

Το δικαίωμα στον αυτοπροσδιορισμό και η εκπροσώπηση αποτελούν κεκτημένα δικαιώματα στον δημοκρατικό κόσμο. Η επιλογή ατόμων με αναπηρία στο ευρωψηφοδέλτιό μας (και εμείς έχουμε 4 υποψηφίους, τον Αντώνη Ρέλλα, τον Γιώργο Χρηστάκη, τον Παναγιώτη Κουρουμπλή και την Κωνσταντίνα Κούνεβα) δεν έγινε με γνώμονα τη βλάβη και την εικόνα των υποψήφιων, αλλά με βάση την συνεισφορά τους στην κοινωνία των ανθρώπων. Η άποψη αυτή – αν διατυπώνεται σοβαρά – είναι απολύτως χυδαία: με αυτήν τη λογική η τοποθέτηση αθλητών και τηλεοπτικών περσόνων τι είναι;

Κύριε Βερναρδάκη, μια πολιτική ερώτηση: υπήρξαν στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ που καυτηρίασαν τη στάση του Παύλου Πολάκη και του ζήτησαν να ανασκευάσει. Θα του ζητούσατε το ίδιο;

Ο Παύλος Πολάκης βρίσκεται στην πρώτη γραμμή στοχοποίησης από μερίδα του διεφθαρμένου πολιτικού και επικοινωνιακού συστήματος. Κάθε λέξη και κάθε συλλαβή του γίνεται αφορμή προσωπικών και πολιτικών επιθέσεων και στο πρόσωπό του και στον ΣΥΡΙΖΑ, δηλαδή σε όλους και όλες μας.

Νομίζω ότι και στη συγκεκριμένη περίπτωση απάντησε, διευκρινίζοντας ότι τα δικαιώματα της ισότητας και της προσβασιμότητας είναι η πεμπτουσία της πολιτικής μας και αυτό δεν έχει να κάνει με πρόσωπα και απόψεις, αλλά με πολιτικές.

Αυτό που θα τον συμβούλευα πιθανόν είναι να είναι λιγότερο παρορμητικός στην έκθεσή του στα social media, γνωστού όντος ότι κάθε του κίνηση και λέξη στοχοποιείται.

Ναι, αλλά δεν θόλωσε το κλίμα και άλλαξε την ατζέντα, σε μία στιγμή θετικής δημοσιότητας για την κυβέρνηση; Δεν επισκίασε το θέμα Πολάκη τη θεαματική αύξηση του πρωτογενούς πλεονάσματος που ανακοινώθηκε;

Η ΝΔ κάνει ό,τι είναι δυνατόν για να θολώνει το κλίμα και να στρέφει την προσοχή αλλού. Μόνο το τελευταίο διάστημα έχει ανάγει τα fake news σε καθημερινή βιομηχανία. Αλλά, όπως συμβαίνει πάντα με τους κακούς επικοινωνιολόγους που διαθέτει, ακόμα μια φορά θα χάσει. Τα καλά νέα για την πραγματική οικονομία των πολιτών είναι μπροστά μας, η ανάκαμψη επιβεβαιώνεται συνεχώς και κανένα τέχνασμα δεν θα αποτρέψει την ήττα της.