Ομιλία της Ντόρας Μπακογιάννη στο συνέδριο του Economist

H βουλευτής της ΝΔ Ντόρα Μπακογιάννη, μίλησε σήμερα σε εκδήλωση του Economist με θέμα: « Η σημασία της Μεσογειακής ζώνης στη διασύνδεση Ευρώπης και Αραβικού κόσμου».

Ακολουθεί η ομιλία της Ντόρας Μπακογιάννη:

«Η Μεσόγειος είναι μια θάλασσα που ενώνει. Οι παράκτιες μεσογειακές χώρες αποτελούν ιστορικά έναν ενιαίο χώρο.

Μόνο που αυτός ο χώρος σήμερα καλείται να αντιμετωπίσει σημαντικές προκλήσεις. Στη Νότια και Ανατολική Μεσόγειο, μετά τη λεγόμενη Αραβική Άνοιξη, διαμορφώνεται ένα νέο γεωπολιτικό σκηνικό με αβέβαιο αποτέλεσμα. Οι πολίτες των χωρών της περιοχής εκφράζουν με κάθε μέσο την επιθυμία τους να απεγκλωβιστούν από τα καθεστώτα του παρελθόντος. Την ίδια στιγμή, στη βόρεια ακτή της Μεσογείου, η Ευρώπη παλεύει με τη μεγαλύτερη οικονομική κρίση των τελευταίων 100 ετών και με τη διαρκή επικριτική στάση των πολιτών της απέναντι στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα.

Από την προηγούμενη δεκαετία, έχουν αναληφθεί σημαντικές πρωτοβουλίες για την εδαφική συνοχή και την αειφόρο ανάπτυξη του ευρωμεσογειακού χώρου. Στις πρωτοβουλίες αυτές πρωτοπόρησαν κυρίως η Γαλλία, η Ελλάδα, η Ιταλία και η Ισπανία – μαζί με ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση φυσικά, καθώς και τις χώρες της Νότιας και Ανατολικής Μεσογείου, με κύρια την παρουσία του Αραβικού κόσμου.

Η «Διαδικασία της Βαρκελώνης» αποτέλεσε το πρώτο θεσμοθετημένο πλαίσιο για τη διασύνδεση Ευρώπης και αραβικών χωρών. Το μεγάλο βήμα – αν και ανολοκλήρωτο – έγινε με τη δημιουργία της «Ένωσης για την Μεσόγειο», η οποία δυστυχώς λειτουργεί υποτυπωδώς. Η χώρα μας υποστήριζε εξαρχής με θέρμη αυτό το εγχείρημα. Μάλιστα, ορισμένοι εταίροι μας στην Κεντρική και Βόρεια Ευρώπη είχαν σοβαρές επιφυλάξεις και διαφωνούσαν με τη δημιουργία Ένωσης στην οποία θα συμμετείχαν μόνον οι μεσογειακές χώρες της Ευρώπης. Ίσως αυτή η διαφωνία, σε ένα κρίσιμο momentum για τη διασύνδεση Ευρώπης και αραβικού κόσμου, να ήταν καθοριστική. Αν είχαμε προχωρήσει πιο γρήγορα από το 2007, ίσως σήμερα τα πράγματα να ήταν διαφορετικά στην περιοχή. Και το λέω αυτό γιατί σε ευρωπαϊκό επίπεδο κάποια στιγμή χάθηκε η επαφή μεταξύ της Ευρώπης, πολιτικά εννοώ, και του Αραβικού κόσμου. Μια επαφή την οποία είχαμε προσπαθήσει με πολλές εργατοώρες να την κρατήσουμε ζωντανή.

Αλλά με τα «ίσως» δεν γράφεται η ιστορία. Τελικώς, η Ένωση για τη Μεσόγειο ιδρύθηκε και συμπεριέλαβε όλα τα μέλη της Ε.Ε.

Από την εποχή εκείνη μέχρι σήμερα, ήρθαν τα πάνω κάτω. Ολόκληρη η Νότια πλευρά της Μεσογείου σχεδόν, με ελάχιστες εξαιρέσεις, έχει αλλάξει τον πολιτικό της χάρτη. Κανείς δεν πρέπει να υποτιμά το μεγάλο λαϊκό κίνημα της νεώτερης γενιάς των Αράβων. Η «Αραβική Άνοιξη» σε αυτήν την φάση, μπορεί να κατέληξε σε μια διλημματική κατάσταση ανάμεσα στο δίπολο Αυταρχισμός-Φονταμενταλισμός. Αλλά και η δυναμική της πάλι είναι διττή: είτε το ένα είτε το άλλο θα κυριαρχήσει. Γι αυτό και ο αγώνας κατά του φονταμενταλισμού πρέπει να είναι αγώνας παγκόσμιος, και όχι μόνον ενδο-ισλαμικός. Να είναι αγώνας μέσω της δημοκρατίας, όχι μέσω άλλων μορφών αυταρχισμού.

Καθώς οι ευρωπαϊκές Μεσογειακές χώρες σταδιακά ανακάμπτουν και αρκετές της Νότιας πλευράς έχουν βρει μιαν ανήσυχη έστω πολιτική ισορροπία, ήρθε η ώρα να αξιοποιήσουμε το θετικότατο κεκτημένο που δημιουργήσαμε προ κρίσης.

Ήρθε η ώρα να τραβήξουμε και πάλι μπροστά αξιοποιώντας την «Ένωση για τη Μεσόγειο», στην ίδρυση της οποίας η Ελλάδα πρωτοστάτησε. Η Ένωση αυτή βασίζεται στην υλοποίηση συγκεκριμένων προγραμμάτων, θέλοντας να αποφύγει τυχόν πολιτική αρτηριοσκλήρωση, με στόχο να τονώσει την εξασθενημένη ευρω-μεσογειακή συνεργασία.

Η πρόσφατη κρίση μας θύμισε όμως όχι μόνον το εύθραυστο κλίμα, αλλά και τις αντιξοότητες της περιφερειακής συνεργασίας στην περιοχή της Μεσογείου. Ωστόσο, ένα είναι σίγουρο: ότι δεν πρέπει για κανένα λόγο να επιτρέψουμε τα πολιτικά προβλήματα της περιοχής να αποτελέσουν τροχοπέδη στη διαμόρφωση προγραμμάτων μεταξύ των μεσογειακών εταίρων. Η «Ένωση για τη Μεσόγειο» αποτελεί, συνεπώς, μιαν ευκαιρία συνεργασίας, την οποία με κανέναν τρόπο δεν θα έπρεπε να αγνοήσουμε.

Η Ελλάδα ζήτησε εξαρχής – και πέτυχε – την ενσωμάτωση βασικών πολιτικο-οικονομικών αρχών στην «Ένωση για τη Μεσόγειο». Για εμάς, η αρχή της συμπληρωματικότητας και η αρχή της ισορροπίας, αποτελούν προϋποθέσεις sine qua non για την ορθή και την επιτυχή λειτουργία της μεσογειακής περιφερειακής συνεργασίας.

Πρώτον, η συμπληρωματικότητα. Πιστεύω ότι οι ήδη υπάρχουσες υποδομές στην ευρωπαϊκή πλευρά θα πρέπει να επεκταθούν προς τη νότια πλευρά, δημιουργώντας έτσι ένα δίκτυο πραγματικής συνεργασίας μεταξύ των δύο ακτών της Μεσογείου.

Δεύτερη αρχή μας ήταν η ισορροπία: η αρχή αυτή αφορά στην ισάριθμη κατανομή προσπαθειών συνεργασίας τόσο στη Δυτική όσο και στην Ανατολική Μεσόγειο. Στο παρελθόν, λόγω του ότι οι μεγάλες ευρωπαϊκές μεσογειακές χώρες βρίσκονται δυτικά, όλη σχεδόν η έμφαση έπεφτε στη Δυτική Μεσόγειο. Η Ελλάδα φρόντισε αυτό να μην επαναληφθεί.

Η «Ένωση για τη Μεσόγειο» αποτελεί, όπως ανέφερα ήδη, μια νέα ευκαιρία ώθησης της περιφερειακής ανάπτυξης. Καμία κρίση και καμία πολιτική εξέλιξη δεν επιτρέπεται να παραλύει επ’ αόριστον μια τέτοια ευκαιρία διασύνδεσης ολόκληρης της Μεσογείου.

Από την στιγμή που θέσαμε τις βάσεις για τη λειτουργία της πρωτοβουλίας αυτής, οφείλουμε να εκμεταλλευτούμε κάθε δυνατότητα συνεργασίας. Είναι καιρός να αποδείξουμε ότι, πέρα από κρίσεις και αντιξοότητες, στην περιοχή της Μεσογείου η περιφερειακή συνεργασία είναι εφικτή μέσα από τη θεσμοθετημένη συνεργασία.

Όμως για να διασυνδέσουμε επιτυχώς την Ευρώπη με τον αραβικό κόσμο, χρειάζεται επιπλέον εμείς, οι Ευρωπαίοι, να αντιληφθούμε τις επιφυλάξεις των Αράβων απέναντι στις πολιτικές που ακολουθούμε κατά το τελευταίο διάστημα. Ναι, η Ευρώπη πρότεινε προηγμένο καθεστώς για τις συμφωνίες σύνδεσης, διευκόλυνση της κινητικότητας, ενίσχυση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, ενίσχυση του εμπορίου και της τομεακής συνεργασίας, καθώς και επιπλέον χρηματοδότηση. Αλλά όλα αυτά τα μέτρα αποτελούν προϊόν μιας «προσεκτικής ανακύκλωσης», υπό την έννοια ότι η Ε.Ε. διστάζει – ή μάλλον αδυνατεί – να προτείνει νέες συνταγές διαλόγου, εμμένοντας στα δοκιμασμένα εργαλεία του παρελθόντος. Οι Άραβες εταίροι δυσπιστούν απέναντί μας, καθώς καλούνται να δεχθούν μια πρόταση συνεργασίας, η οποία τους παρουσιάζεται δίχως τον πρότερο απαραίτητο διάλογο. Ας μην γελιόμαστε. Αυτή η εντύπωση επικρατεί στο μεσογειακό Νότο

Ταυτόχρονα, η έννοια της «διαφοροποίησης», που πρωταγωνιστεί στην αναθεωρημένη Ευρωπαϊκή Πολιτική Γειτονίας, αφήνει παράθυρο στην Ευρώπη να τηρήσει στάση αναμονής, αν κρίνει ότι οι αραβικές κυβερνήσεις δεν ανταποκρίνονται στις προϋποθέσεις συνεργασίας. Κυρίες και κύριοι, δεν μπορούμε να ζητούμε από τον αραβικό κόσμο να υιοθετήσει σε σύντομο διάστημα σουηδικά standards δημοκρατίας.

Πρέπει να του δώσουμε χρόνο και να αναγνωρίσουμε τις ιδιαιτερότητες των κοινωνιών που τον απαρτίζουν. Εξάλλου, αν εμμείνουμε σε αυστηρό πλαίσιο ελέγχου, η Ευρώπη σταδιακά θα πάψει να αποτελεί αξιόπιστο εταίρο και παράδειγμα προς μίμηση. Σε αυτήν την περίπτωση, οι φιλοευρωπαϊκές και μεταρρυθμιστικές δυνάμεις του αραβικού κόσμου θα ατονήσουν, με αποτέλεσμα τη δημιουργία μιας ακραίας ριζοσπαστικής ισλαμικής ζώνης στη Μεσόγειο.

Στο σημείο αυτό, θέλω να απευθύνω έκκληση στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ύστερα από τις δραματικές εξελίξεις στην Ουκρανία, σίγουρα πρέπει να ρίξουμε το βάρος στην ενίσχυση της Ανατολικής Εταιρικής Σχέσης. Όμως ας μην αποτελεί αυτό αφορμή για υποβάθμιση της Νότιας Διάστασης της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Γειτονίας. Τα ζητήματα της μεσογειακής λεκάνης και η διασύνδεση με τον αραβικό κόσμο πρέπει να συνεχίσουν να βρίσκονται ψηλά στην ευρωπαϊκή ατζέντα.

Ολοκληρώνοντας, επιτρέψτε μου να δανειστώ τα λόγια ενός από τους πατέρες της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, του Robert Schuman:

«L’Europe ne se fera pas d’un coup, ni dans une construction d’ensemble: elle se fera par des réalisations concrètes créant d’abord une solidarité de fait».

Όπως και η ενωμένη Ευρώπη, έτσι και η «Ένωση για τη Μεσόγειο», θα βασιστεί, όπως ήδη το εξήγησα, σε συγκεκριμένα προγράμματα, τα οποία θα θέσουν τις βάσεις για μια ολοκληρωμένη και επιτυχή συνεργασία μεταξύ των κρατών της μεσογειακής λεκάνης.

Πάνω από όλα κυρίες και κύριοι, αυτό το οποίο σήμερα χρειάζεται και χρειάζεται σε ολόκληρη την Ευρώπη είναι το όραμα, να μην κάνουμε μόνο μικρά βήματα που προτείνουν κάποιοι γραφειοκράτες αλλά να κάνουμε τα άλματα τα οποία μας ζητούν οι λαοί μας».