Η ώρα της αλήθειας στις Βρυξέλλες για προσφυγικό και Τουρκία – Όλα τα δεδομένα

Με τις αποστάσεις των Ευρωπαίων με την Τουρκία, αλλά και χάσματος μεταξύ τους ο Αλέξης Τσίπρας ρίχνεται στη μάχη στις Βρυξέλλες για τη Σύνοδο Κορυφής που θα επιχειρήσει εκ νέου να βρει λύση στο προφυγικό.

Τα δεδομένα που έχουν διαμορφωθεί από τις παράλογες απαιτήσεις της Άγκυρας και τις αντιδράσεις πολλών χωρών καθιστούν εξαιρετικά δύσκολη και αυτή τη Σύνοδο που αναμένεται να εξελιχθεί σε έναν νέο μαραθώνιο διαβουλεύσεων. Ουδείς ακόμα και παρά την συγκρατημένη αισιοδοξία του κυβερνητικού επιτελείου, μπορεί να αποκλείσει νέα αναβολή των αποφάσεων σε επόμενη – πιθανότατα έκτακτη – Σύνοδο.

Στη βάση της «κατ’ αρχήν συμφωνίας» που υιοθετήθηκε από τους 28 ηγέτες στις 7 Μαρτίου, στόχος είναι η επίτευξη μιας «νομικά ισχυρής και εφαρμόσιμης» συμφωνίας μεταξύ της ΕΕ και της Τουρκίας, επισημαίνουν ανώτεροι αξιωματούχοι στις Βρυξέλλες. «Ο στόχος είναι σαφής: μια συμφωνία αποδεκτή από όλα τα 28 κράτη-μέλη, καθώς και από τους Τούρκους εταίρους μας. Οι εργασίες προχωρούν, αλλά μένουν ακόμα πολλά να γίνουν» αναφέρει ο πρόεδρος της ΕΕ Ντόναλντ Τουσκ, στην πρόσκληση που απέστειλε στους «28» για τη Σύνοδο Κορυφής.

Τα θέματα που μένει να αποσαφηνιστούν από τους Ευρωπαίους ηγέτες είναι πολλά και ακανθώδη. Το πλέον αμφιλεγόμενο είναι το θέμα της επανεγκατάστασης των προσφύγων και της αρχής του «ένας προς ένας» (μία επανεγκατάσταση στις χώρες της ΕΕ για κάθε επιστροφή πρόσφυγα στην Τουρκία).

Ανοιχτό, επίσης, παραμένει το ζήτημα της επιστροφής των προσφύγων και τα νομικά ζητήματα που συνδέονται με αυτό. Άλλο ζήτημα είναι πως θα αποτραπεί η εμφάνιση νέων μεταναστευτικών διαδρομών, χερσαίων και θαλάσσιων από την Τουρκία στην Ευρώπη.

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα πρέπει, επίσης, να εξετάσουν τα οικονομικά και πολιτικά ανταλλάγματα που ζητά η Άγκυρα. Οι «28» αναμένεται να επιταχύνουν την εκταμίευση των αρχικών 3 δισ. ευρώ για τους Σύρους, υπό καθεστώς προσωρινής προστασίας στην Τουρκία, ενώ θα συζητήσουν υπό ποιες προϋποθέσεις και κατά πόσο είναι διατεθειμένοι να διαθέσουν στην Άγκυρα επιπλέον 3 δισ. ευρώ.

Οι στόχοι στις αποσκευές Τσίπρα

– Μία αξιόπιστη συμφωνία ανάμεσα σε ΕΕ και Τουρκία που θα εξασφαλίζει τη δραστική μείωση των προσφυγικών ροών από τα τουρκικά παράλια στην Ελλάδα

– Εξουδετέρωση των κυκλωμάτων διακίνησης στο Αιγαίο μέσα από την υλοποίηση της επανεγκατάστασης από την Τουρκία

– Αύξηση των ρυθμών μετεγκατάστασης προσφύγων προς τις χώρες της ΕΕ

– Κατοχύρωση έκτακτης χρηματοδότησης προς την Ελλάδα για τις ανάγκες διαχείρισης της προσφυγικής κρίσης

– Ενίσχυση των υπηρεσιών ασύλου με τη συνδρομή και προσωπικού των ευρωπαϊκών οργανισμών όπως η Frontex και η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Υποστήριξης για το Άσυλο

– Άμεση εφαρμογή της συμφωνίας επανεισδοχής που υπογράφηκε στη Σμύρνη για επείγουσα επιστροφή παράτυπων μεταναστών καθώς και η εφαρμογή της αντίστοιχης συμφωνίας ΕΕ – Τουρκίας από τις 1/6/2016

Για την επίτευξη των στόχων αυτών η κυβέρνηση βρίσκεται σε διαρκή επικοινωνία και σύγκλιση με την Κύπρο, τη Γερμανία αλλά και την Ολλανδική Προεδρία της ΕΕ.

Ενδεικτικό είναι ότι σε χθεσινή της παρέμβαση η Άνγκελα Μέρκελ τάχθηκε υπέρ πανευρωπαϊκών προσεγγίσεων που δεν θα εγκαταλείπουν μόνη την Ελλάδα, αλλά θα μειώνουν τον αριθμό των προσφύγων σε όλες τις χώρες, προειδοποιώντας για συνέπειες που θα αφορούν όλους. Η Γερμανίδα καγκελάριος ζήτησε μάλιστα από τους ανθρώπους που βρίσκονται στην Ειδομένη να εμπιστευθούν την ελληνική κυβέρνηση και να μετακινηθούν στα ειδικά καταλύματα. Αναφερόμενη στην σημερινή Σύνοδο Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η κυρία Μέρκελ δεν θέλησε να προκαταλάβει την έκβασή της, καθώς, όπως είπε, υπάρχει ακόμη πολλή δουλειά, κυρίως σε ό,τι αφορά το άνοιγμα Κεφαλαίων της ενταξιακής διαπραγμάτευσης της Τουρκίας με την Ε.Ε.

Σήμερα ο Αλέξης Τσίπρας θα έχει τριμερή συνάντηση με την Άνγκελα Μέρκελ και τον Φρανσουά Ολάντ, ενώ την Παρασκευή δεν αποκλείεται να υπάρχει και νέα με τον Αχμέτ Νταβούτογλου.

Σε δυο σκέλη η συζήτηση για το προσφυγικό

Σύμφωνα με το πρόγραμμα του Συμβουλίου της ΕΕ, το προσφυγικό ζήτημα θα συζητηθεί σήμερα σε δύο σκέλη. Το πρώτο σκέλος θα αφορά την ευρωπαϊκή στρατηγική για την αντιμετώπισή του. Οι «28» αναμένεται στα συμπεράσματά τους να αναφέρονται, μεταξύ άλλων, στην ανάγκη αποκατάστασης της Ζώνης Σένγκεν, στην επιτάχυνση του προγράμματος μετεγκατάστασης, στην αντιμετώπιση των ανθρωπιστικών συνεπειών και τη βοήθεια σε προς την Ελλάδα και στη δημιουργία μιας ευρωπαϊκής συνοριοφυλακής και ακτοφυλακής.

Το δεύτερο σκέλος θα αφορά τη συνεργασία της ΕΕ με την Τουρκία για την αντιμετώπιση του προσφυγικού και θα συζητηθεί κατά τη διάρκεια του δείπνου εργασίας των «28». Παράλληλα, οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα προβούν σε απολογισμό της κατάστασης που επικρατεί κατά μήκος της διαδρομής των δυτικών Βαλκανίων, μετά την «κοινή απόφαση» για τον τερματισμό των παράτυπων ροών, ενώ θα εξετάσουν τρόπους ενίσχυσης της ανθρωπιστικής στήριξης προς την Ελλάδα και όχι μόνο.

Στις 11 το πρωί της Παρασκευής, οι Ευρωπαίοι ηγέγες θα έχουν πρόγευμα εργασίας με τον Τούρκο πρωθυπουργό Αχμέτ Νταβούτογλου, με στόχο να συμφωνήσουν σε ένα κοινό σχέδιο μεταξύ της ΕΕ και της Τουρκίας για τη διαχείριση της προσφυγικής κρίσης.

Τα 8 σημεία του προσχεδίου συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας

Tο προσχέδιο συμφωνίας μεταξύ ΕΕ και Τουρκίας για το μεταναστευτικό θα συζητήσουν σήμερα Πέμπτη οι ηγέτες των χωρών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη Σύνοδο Κορυφής. Το προσχέδιο δόθηκε αργά τη νύχτα, από τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ στους ηγέτες των μελών της ΕΕ και θα οριστικοποιηθεί μαζί με τον Τούρκο Πρωθυπουργό Αχμέτ Νταβούτογλου, ο οποίος αναμένεται στις Βρυξέλλες. Πιο αναλυτικά τα 8 σημεία:

1. Όλοι οι νέοι παράνομοι μετανάστες που έρχονται από την Τουρκία στα ελληνικά νησιά θα επιστρέφονται στην Τουρκία. Όλοι οι μετανάστες που έρχονται στα νησιά θα καταγράφονται και όσοι δεν κάνουν αίτηση ασύλου ή εκείνοι των οποίων η αίτηση ασύλου απορρίπτεται θα επιστρέφονται στην Τουρκία.

Τουρκία και Ελλάδα, με την συνδρομή των θεσμών και οργάνων της ΕΕ, θα λάβουν τα απαραίτητα μέτρα και θα συμφωνήσουν διμερώς σε κάθε αναγκαία ρύθμιση, συμπεριλαμβανόμενης και της παρουσίας Τούρκων αξιωματούχων στα ελληνικά νησιά, για να διασφαλιστεί η συνεργασία και η ομαλή λειτουργία των ρυθμίσεων αυτών. Τα έξοδα θα καλυφθούν από την ΕΕ. Οι μετανάστες που βρίσκονται ήδη στα ελληνικά νησιά θα μεταφερθούν σε κέντρα υποδοχής στην ηπειρωτική Ελλάδα.

2. Για κάθε Σύρο που θα επιστρέφεται από τα ελληνικά νησιά στην Τουρκία, άλλος Σύρος θα επανεγκαθίσταται από την Τουρκία στην ΕΕ. Προτεραιότητα θα δίνεται σε μετανάστες που δεν έχουν προσπαθήσει να μπουν παράνομα ή δεν έχουν μπει στο παρελθόν παράνομα στην ΕΕ. Σε περίπτωση που καλυφθούν οι θέσεις προσφύγων που έχουν προβλεφθεί, θα αναθεωρηθεί ο μηχανισμός.

3. Η Τουρκία θα λάβει όλα τα αναγκαία μέτρα να εμποδίσει τη δημιουργία νέων θαλάσσιων ή χερσαίων μεταναστευτικών οδών από την Τουρκία στην ΕΕ και θα συνεργαστεί με γειτονικές χώρες και την ΕΕ για το σκοπό αυτό.

4. Όταν έχουν σταματήσει ή τουλάχιστον μειωθεί σημαντικά οι παράνομοι είσοδοι μεταξύ της Τουρκίας και της ΕΕ, θα ενεργοποιηθεί το Εθελοντικό Σχέδιο Ανθρωπιστικής Εισόδου και τα μέλη της ΕΕ θα συνδράμουν σε εθελοντική βάση στο σχέδιο αυτό.

5. Θα επιταχυνθεί η διαδικασία κατάργησης της βίζας για Τούρκους υπηκόους που ταξιδεύουν στην ΕΕ το αργότερο μέχρι το τέλος του Ιουνίου του 2016.

6. Η ΕΕ, σε συνεργασία με την Τουρκία, θα επιταχύνει την καταβολή της αρχικής χορήγησης των 3 δισεκατομμυρίων ευρώ για τους πρόσφυγες στην Τουρκία και θα διασφαλίσει χρηματοδότηση για άτομα που βρίσκονται υπό προσωρινή προστασία στην Τουρκία, πριν το τέλος Μαρτίου. Το ανώτατο όριο που μπορεί να δοθεί στην Τουρκία από την ΕΕ για τους πρόσφυγες είναι άλλα 3 δις ευρώ, μέχρι το τέλος του 2018.

7. Η ΕΕ, σε συνεργασία με την Τουρκία, θα προετοιμαστεί για την απόφαση του ανοίγματος νέων κεφαλαίων στις διαπραγματεύσεις για ένταξη στην ΕΕ το συντομότερο δυνατόν, βάσει των συμπερασμάτων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του περασμένου Οκτωβρίου. (Το Κεφάλαιο 17 άνοιξε τον περασμένο Δεκέμβριο.)

8. Η ΕΕ και τα μέλη της θα συνεργαστούν με την Τουρκία σε κάθε κοινή προσπάθεια για την βελτίωση των ανθρωπιστικών συνθηκών μέσα στη Συρία η οποία θα επιτρέψει στον πληθυσμό της χώρας και τους πρόσφυγες να ζήσουν σε περιοχές που είναι περισσότερο ασφαλείς.

Πολλά τα «αγκάθια»

Οι Κύπριοι αξιωματούχοι θεωρούν ότι βασικό πρόβλημα θα προκύψει με το τουρκικό αίτημα για άνοιγμα ενταξιακών κεφαλαίων. Η Κύπρος έχει παγώσει 5 ενταξιακά κεφάλαια από το 2009 και αυτά τα συγκεκριμένα κεφάλαια είναι που ζητεί και η Τουρκία να ανοίξουν. Για τη Λευκωσία η Αγκυρα πρέπει να τηρήσει τις δεσμεύσεις της που δεν είναι άλλες από την τήρηση του πρωτοκόλλου της Αγκυρας, δηλαδή άνοιγμα των τουρκικών λιμανιών και αεροδρομίων για τα κυπριακά πλοία και αεροσκάφη άρα και de facto αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας από την Άνγκυρα.

Ο κ. Τουσκ στην επιστολή του συνδέει τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Τουρκίας με την επίλυση του Κυπριακού, ενώ ο Ζαν Κλοντ Γιούνκερ υπογραμμίζει ότι η Τουρκία απέχει πολύ από το να γίνει μέλος στην ΕΕ, κάνοντας λόγο ανοιχτά και για μία δεκαετία! Ο Τουσκ πάντως τονίζει ότι πρέπει να βρεθεί ξανά ένας τρόπος να ενεργοποιηθούν οι σχέσεις Ε.Ε.-Τουρκίας, και όχι μόνο μέσα από τη μετανάστευση, αλλά υποστηρίζοντας τις διαπραγματεύσεις για επίλυση του Κυπριακού.

Εν τω μεταξύ, ισχυρές αντιδράσεις στις τουρκικές απαιτήσεις έχουν σημειωθεί και από την πλευρά της Γαλλίας, της Αυστρίας και της Ιταλίας, οι οποίες εκφράζουν αντιρρήσεις στο αίτημα για απελευθέρωση της βίζας για 80 εκατ. Τούρκους, το οποίο έχει ρίξει ως εκ των ουκ άνευ ο Νταβούτογλου στο τραπέζι.

Την ίδια ώρα οι χώρες του Βίζενγκραντ εμφανίζονται έτοιμες να μπλοκάρουν ακόμα και αυτή τη συμφωνία, εφόσον επιτευχθεί, προκειμένου να μην πάρουν κανέναν πρόσφυγα στα εδάφη τους.