Όλο το παρασκήνιο του τουρκικού εκβιασμού – Ποια είναι τα αγκάθια της συμφωνίας

Ο εκβιασμός της Άγκυρας κράτησε 15 ώρες και η τελική λύση στο προσφυγικό μετατέθηκε για την επόμενη Σύνοδο Κορυφής που θα έχει η Ευρωπαϊκή Ένωση με την Τουρκία, στις 17 – 18 Μαρτίου. Ανοιχτά παραμένουν αρκετά θέματα, ενώ η Άγκυρα και ομάδα του Βίζενγκραντ υπονόμευσαν το ενδεχόμενο συμφωνίας με τις αξιώσεις που προέβαλαν.

Η ολοήμερη διαπραγμάτευση στις Βρυξέλλες χαρακτηρίστηκε από αρκετές ανατροπές τόσο από τις αιφνιδιαστικές νέες προτάσεις που κατέθεσε η Τουρκία όσο και από την άρνηση αρκετών ηγετών, με πρωταγωνιστή του Ούγγρο Βίκτορ Όρμπαν, να συμφωνήσουν σε ένα τελικό κείμενο που θα προέβλεπε την επανεισδοχή μεταναστών απευθείας από τα τουρκικά εδάφη.

Κατά τη διάρκεια της κοινής συνέντευξης Τύπου ο Ντόναλντ Τουσκ σημείωσε ότι ΕΕ και Τουρκία συμφώνησαν πως η ροή των μεταναστών είναι υψηλή και πρέπει να μειωθεί, ενώ δήλωσε πως «τελειώνουν οι μέρες των παράτυπων μεταναστών προς την Ευρώπη».

Πρόσθεσε, ακόμη, ότι «Στόχος ΕΕ και Τουρκίας είναι να έχουμε fast track επιστροφές. Θα επιταχύνουμε την χρηματοδότηση της Τουρκίας».

Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου ανακοίνωσε ότι οι ηγέτες της ΕΕ συμφώνησαν πως ο βαλκανικός διάδρομος «τελειώνει».

«Για τον λόγο αυτό αποφασίσαμε να βοηθήσουμε την Ελλάδα και να θέσουμε σε ισχύ μεγάλη ανθρωπιστική βοήθεια και έκτακτη στήριξη. Θα προσφέρουμε, επίσης περαιτέρω βοήθεια στα εξωτερικά σύνορα της Ελλάδας με την ΠΓΔΜ και την Αλβανία. Αυτή είναι συλλογική ευθύνη, οπότε η Ελλάδα δεν θα αφεθεί μόνη» πρόσθεσε.

Ο Αχμέτ Νταβούτογλου υπογράμμισε ότι η Τουρκία δεν είναι επαίτης χρημάτων, αλλά χρειάζεται την πρόσθετη χρηματοδότηση.

«Η Τουρκία δεν απαιτεί περισσότερα χρήματα, ξοδεύει από τον εθνικό της προϋπολογισμό και έχει δώσει μέχρι στιγμής 10 δισ. δολάρια» είπε ο Τούρκος πρωθυπουργός για να αφήσει, στη συνέχεια, αιχμές προς τη Ρωσία.

«Η Τουρκία δεν ευθύνεται για την ανθρωπιστική τραγωδία ούτε και η ΕΕ. Αυτοί που ευθύνονται πρέπει να κάνουν περισσότερα για την κατάπαυση του πυρός» είπε χαρακτηριστικά.

Τέλος, ο πρόεδρος της Κομισιόν, Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, επανέλαβε ότι οι μονομερείς ενέργειες δεν αποτελούν λύση και δήλωσε αισιόδοξος ότι θα επανέλθει η σταθερότητα.

Αναλυτικά:

Μπορούμε να σπάσουμε την αλυσίδα των διακινητών. Δεν υπάρχει πλέον κίνητρο προς τους Σύρους πολίτες να πληρώνουν διακινητές στο Αιγαίο. Θα αρθεί η πίεση από την Ελλάδα, βοηθώντας την Ελλάδα στην ανθρωπιστική κρίση που βιώνει. Ήδη υπάρχει χρηματοδότηση στην Τουρκία. Τα 3 δισ. ευρώ θα ενισχυθούν με νέα χρηματοδότηση. Αποφασίσαμε να επιταχύνουμε το καθεστώς βίζας στην Τουρκία, χωρίς να αλλάζουμε όμως τα όρια που συμφωνήσαμε μεταξύ μας. Θέλουμε να διασφαλίσουμε ότι η ομαλότητα θα επανέλθει ως το τέλος του τρέχοντος έτους. Οι μονομερείς ενέργειες δεν αποτελούν λύση.

Προκλητική ήταν ωστόσο η στάση της Άγκυρας, η οποία εκδήλωσε εξωφρενικές αξιώσεις προκειμένου να συναινέσει στις ευρωπαϊκές επιθυμίες. Την ίδια στιγμή, η ομάδα των χωρών του Βίζενγκραντ (Τσεχία, Ουγγαρία, Σλοβακία και Πολωνία) υιοθέτησε σκληρή στάση, αρνούμενη να δεχθεί οποιοδήποτε μουσουλμάνο στα εδάφη της.

Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι ο ακροδεξιός πρωθυπουργός της Ουγγαρίας άσκησε βέτο στη συμφωνία Ε.Ε. – Τουρκίας, μπλοκάροντας την περαιτέρω πρόοδο των συζητήσεων. Οι «4» φέρεται να διαφώνησαν με την επιστροφή των Σύρων προσφύγων στην Τουρκία, με το αιτιολογικό ότι δεν είναι ασφαλής τρίτη χώρα.

Τον προβληματισμό του για την Άγκυρα έθεσε και ο Ιταλός πρωθυπουργός. Ο Ματέο Ρέντσι φέρεται να έθεσε όρο να υπάρχει αναφορά για την ελευθερία του Τύπο στη γειτονική χώρα, ειδάλλως δεν θα υπέγραφε το τελικό κείμενο.

Από την πλευρά της, η Άγκυρα έδωσε στην Ε.Ε. έναν… κατάλογο με ενέργειες, προτείνοντας μεταξύ άλλων την αποστολή Τούρκων αξιωματούχων σε ελληνικά νησιά (κυρίως τη Λέσβο, τη Χίο, τη Σάμο, τη Λέρο και την Κω), τον καθορισμό συγκεκριμένου χρονικού διαστήματος για την επιστροφή όλων των παράτυπων μεταναστών από τα ελληνικά νησιά στη Τουρκία, καθώς και την προετοιμασία για να ανοίξουν νέα κεφάλαια στην ενταξιακή πορεία της Άγκυρας. Παράλληλα, ζήτησε απελευθέρωση της βίζας, καθώς και επιπλέον 3 δισ. ευρώ από την Ε.Ε.

Στη σύνοδο τέθηκε το ζήτημα επιστροφής των μεταναστών στην Τουρκία, έπειτα όμως από μία συγκεκριμένη ημερομηνία που αναμένεται να καθοριστεί. Πριν από αυτήν την ημερομηνία οι Τούρκοι θέλουν να αδειάσουν τελείως τα ελληνικά νησιά από τους πρόσφυγες, προκειμένου να μην πάρουν όσους ήδη βρίσκονται εκεί.

Σύμφωνα πάντως με τους Financial Times, εγείρονται νομικά προβλήματα με τη μαζική επιστροφή προσφύγων, διότι η Τουρκία δεν έχει αποδεχθεί πλήρως τη συνθήκη της Γενεύης για τους πρόσφυγες. Παράλληλα, η 1 προς 1 ανταλλαγή Σύρων προσφύγων (δηλαδή, ένας Σύρος επιστρέφεται από την Ελλάδα και 1 Σύρος φεύγει από την Τουρκία για να πάει στην Ευρώπη) είναι δύσκολη, καθώς δεν υπάρχουν χώρες στην Ευρώπη να δεχθούν τους πρόσφυγες.

Όσον αφορά στην απελευθέρωση της βίζας που ζητά η Άγκυρα, θα πρέπει να αρθούν τα κριτήρια που θέτει η Κομισιόν, μεταξύ των οποίων είναι και η αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Θέματα εγείρονται και με το άνοιγμα των ενταξιακών κεφαλαίων για την Τουρκία, ενώ ένα πρακτικό πρόβλημα είναι το πώς θα πειστούν όλοι αυτοί οι μετανάστες να γυρίσουν πίσω στην Τουρκία (και μάλιστα οικειοθελώς).