Οι αφέντες της πληροφόρησης

Ποιοι είναι οι αφέντες της πληροφόρησης και ποιοι είναι οι πραγματικοί «αφέντες» σε μία σύγχρονη δημοκρατία; Ποιος είναι και ποιος πρέπει να είναι ο ρόλος του Τύπου στην πολιτική ζωή ενός τόπου; Κρίνει και ελέγχει ή συναγελάζεται και διαπλέκεται; Τα ερωτήματα είναι αμείλικτα.

Ο Πασκουάλ Σεράνο στο βιβλίο του «Δημοσιογραφική Συμμορία» αναρωτιόταν ποιος επιλέγει τους προέδρους, οι πολίτες ή τα μέσα ενημέρωσης.

Στην Ιταλία, ο μεγιστάνας των μέσων Σίλβιο Μπερλουσκόνι, που αναπτύχθηκε χάρη στη στήριξη του Κράξι -ενός από τους περισσότερο διεφθαρμένους άνδρες της ιταλικής πολιτικής ιστορίας, έναν τίτλο που δύσκολα αποκτά κανείς- σχημάτισε το δικό του κόμμα και κατάφερε να γίνει πρόεδρος, φέροντας εις πέρας όλες τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις για να αποφύγει τη φυλάκιση.

Στις ΗΠΑ, ο Ρούπερτ Μέρντοκ χάρη στην αλυσίδα FOX ανέδειξε κάποιες πολιτικές φυσιογνωμίες των ρερπουμπλικάνων, όπως τη Σάρα Πέιλιν ή τον Ρικ Σαντόρουμ.

Στην περίπτωση της Ισπανίας είδαμε πώς οι διοικήσεις του PP μετέτρεψαν τα δημόσια τηλεοπτικά κανάλια των αυτονομιών (το Telemadrid, το Canal 9 κ.ά.), ακόμα και την Εθνική Κρατική Τηλεόραση (TVE) σε πραγματικούς μηχανισμούς κομματικής προπαγάνδας, ενώ ταυτόχρονα η υπερσυγκέντρωση στην ιδιοκτησία των μέσων ενημέρωσης συνεχίζει να αναγκάζει τους δημοσιογράφους να εργάζονται υπό τη δαμόκλειο σπάθη αφενός των αβέβαιων οικονομικών συνθηκών και αφετέρου του πάντα ορατού κινδύνου την τελευταία λέξη να την έχουν οι ιδιοκτήτες του μέσου.

Στις ΗΠΑ μπορεί να γράψει κανείς εναντίον του δημοκράτη ή του ρεπουμπλικάνου προέδρου, αλλά ποτέ δε θα δημοσιευθεί η είδηση ότι ανακαλύφθηκε μια μύγα μέσα σε ένα ποτήρι κόκα κόλας.

Έτσι γράφει ο Πασκουάλ Σεράνο στο σημαντικό βιβλίο του Διακινητές της Πληροφορίας, μια έρευνα σχετικά με την ιδιοκτησία και τον έλεγχο των μέσων μαζικής ενημέρωσης στην Ισπανία που μόνο οι Εκδόσεις Akal τόλμησαν να εκδώσουν. […]

Δεν υπάρχει σχεδόν κανένα σημαντικό ιδιωτικό μέσο ενημέρωσης που να λειτουργεί στην Ισπανία χωρίς να σχετίζεται με ισχυρά οικονομικά συμφέροντα και/ή εύπορες οικογένειες με δικές τους πολιτικές και επιχειρηματικές διασυνδέσεις.

Το αναγνώριζε ακόμα και η εφημερίδα El Pais που έφτασε να αποδεχθεί σε ένα σημείωμα του εκδότη ότι η εφημερίδα οφείλεται στους μετόχους της.

Τι σημαίνει αυτό; Ότι η ελευθερία της έκφρασης στα ιδιωτικά μέσα βρίσκεται στους ιδιοκτήτες, οι οποίοι, με την πρώτη ευκαιρία, μπορούν να επιβεβαιώσουν την εξουσία τους.

Σε όλα τα μέσα υπάρχουν ιδιαίτερα σοβαροί επαγγελματίες και υπάρχουν επίσης και ενδιαφέρονται προγράμματα όπου ακούγονται διάφορες φωνές και ενδιαφέρουσες κριτικές απόψεις.

Παρ’ όλ’ αυτά δεν υπάρχει κανένα ανεξάρτητο μέσο ή πρόγραμμα και κανένας δημοσιογράφος που θα μπορούσε να αντισταθεί στην επίθεση ενός μεγάλου αφεντικού των μέσων χωρίς την προστασία κάποιου άλλου μεγάλου αφεντικού.

Υπό αυτές τις συνθήκες η ελευθερία της έκφρασης διατρέχει το διαρκή κίνδυνο να δέχεται επίθεση από εκατομμυριούχους τους οποίους δεν ελέγχει κανείς.

Η χειραγώγηση των πληροφοριών, μία ακόμα από τις μάστιγες που απαξιώνουν τη δημοκρατία μας, είχε κατά καιρούς στην Ισπανία παραδείγματα που προκαλούν αισχύνη, όχι μόνο στα ιδιωτικά μέσα, αλλά ακόμα και σε εκείνα που υποχρεώνονται από το νόμο να παράσχουν δημόσιες υπηρεσίες.

Το μοντέλο διοίκησης του δημοσιογράφου Αλφρέδο Ουρντάθι στην κρατική τηλεόραση, είναι ενδεικτικό, της φίμωσης των μέσων, δημόσιων και ιδιωτικών, από το Λαϊκό Κόμμα.

Ας δούμε το παράδειγμα της Intereconomia, μιας τηλεόρασης που αυτοπροσδιορίζεται ως δεξιά και καθολική, που απευθύνεται σε άτομα με αυξημένη αγοραστική δύναμη και στην οποία βρέθηκα αρκετές φορές για να συζητήσω –ώσπου έπαψαν να με καλούν, γιατί έδειξα την αλληλεγγύη μου στη διαμαρτυρία των εργαζομένων τους.

Όπως αναφέρει λεπτομερώς ο Πασκουάλ Σεράνο, ο πρόεδρος του Ομίλου Intereconomia Οργάνωσε το 2003 την προστασία των αποστατών βουλευτών Ταμάγιο και Σάεθ, χάρη στους οποίους η Εσπεράνθα Ακγκίρε κατάφερε να γίνει πρόεδρος της κυβέρνησης της Αυτόνομης Περιφέρειας της Μαδρίτης.

Αυτό τουλάχιστον διηγήθηκε ο σωματοφύλακας του προέδρους του καναλιού, επίσης στο μισθολόγιο του Ομίλου Intereconomia, μετά τη σύλληψή του από την Πολιτοφυλακή, γιατί φαίνεται ότι επιχείρησε να προσποιηθεί τον πράκτορα των μυστικών υπηρεσιών.

Ξέρετε ποιος ανέλαβε να δώσει στην Intereconomia άδεια για επίγεια ψηφιακή τηλεόραση; Η κυβέρνηση της Περιφέρειας της Μαδρίτης υπό την προεδρία της Εσπεράνθα Αγκίρε.

Μπροστά σε μια τέτοια κατάσταση, η δέσμευση απέναντι στη δημοκρατία των μέσων ενημέρωσης πρέπει να διασφαλίζει τη μέγιστη ελευθερία των δημοσιογράφους όταν ασκούν τα καθήκοντά τους, να εγγυάται μια πολυφωνία που δε θα μαστίζεται από την υπερσυγκέντωση της ιδιοκτησίας, αλλά και ένα σύνολο από δημόσια μέσα που θα λειτουργούν στο πλαίσιο του δικαιώματος των πολιτών στην πληροφόρηση και στον πολιτισμό και όχι ως μηχανισμοί κομματικής προπαγάνδας.

Απόσπασμα από το βιβλίο Διεκδικώντας τη δημοκρατία του Πάμπλο Ιγκλέσιας Τουριόν, Εκδόσεις Λιβάνη. Κεφάλαιο: IV – ΚΑΘΕΣΤΩΣ – Η εξουσία και η κάστα, σελ. 224-227, tvxs.gr.