Ανακαλύφθηκαν αποσπάσματα από δύο χαμένες τραγωδίες του Ευριπίδη

Σε μια σημαντική εξέλιξη για τη μελέτη της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, δύο μελετητές από το Πανεπιστήμιο του Κολοράντο Μπόλντερ εντόπισαν μέχρι πρότινος άγνωστα θραύσματα έργων του διάσημου τραγωδού Ευριπίδη, γράφει η ιστοσελίδα Ancient Origins.

Αυτά τα θραύσματα, που ανακαλύφθηκαν σε έναν πάπυρο που βρέθηκε σε αρχαία αιγυπτιακή τοποθεσία, αντιπροσωπεύουν τη σημαντικότερη ανακάλυψη ευριπίδειων κειμένων εδώ και πάνω από μισό αιώνα.

Οι μελετητές, η επίκουρη καθηγήτρια Yvona Trnka-Amrhein και ο καθηγητής John Gibert, πιστεύουν ότι αυτά τα θραύσματα προέρχονται από δύο από τα σε μεγάλο βαθμό χαμένα θεατρικά έργα του Ευριπίδη, τον «Πολύιδο» και την «Ινώ».

Ένα σπάνιο εύρημα στις κλασικές σπουδές

Η ιστορία ξεκίνησε τον Νοέμβριο του 2022 όταν ο Basem Gehad, αρχαιολόγος του Αιγυπτιακού Υπουργείου Τουρισμού και Αρχαιοτήτων, έστειλε μια φωτογραφία ενός θραύσματος παπύρου στην Trnka-Amrhein.

Ο πάπυρος, που ανασκάφηκε από την αρχαία τοποθεσία της Φιλαδέλφειας στην Αίγυπτο, περιείχε 98 γραμμές ελληνικού κειμένου.

Η Trnka-Amrhein, με την τεχνογνωσία της στις κλασικές σπουδές, αναγνώρισε γρήγορα το κείμενο ότι ανήκει στο είδος της τραγωδίας.

Αφού συμβουλεύτηκε το Thesaurus Linguae Graecae, μια ψηφιακή βάση δεδομένων αρχαίων ελληνικών κειμένων, επιβεβαίωσε ότι οι γραμμές ήταν άγνωστα αποσπάσματα του έργου του Ευριπίδη.

Συνειδητοποιώντας την πιθανή σημασία του ευρήματος, η Trnka-Amrhein ζήτησε τη βοήθεια του συναδέλφου της, καθηγητή John Gibert, ειδικού στα θραύσματα του Ευριπίδη.

Μαζί, πέρασαν μήνες μελετώντας σχολαστικά το θραύσμα παπύρου των 10,5 τετραγωνικών ιντσών, αποκρυπτογραφώντας και επαληθεύοντας το κείμενο για να εξασφαλίσουν την αυθεντικότητα και την ευθυγράμμισή του με το γνωστό τραγικό ύφος και μέτρο.

Οι προσπάθειές τους απέδωσαν, αποκαλύπτοντας ότι το απόσπασμα περιείχε υλικό από δύο χαμένα έργα του Ευριπίδη: τον «Πολύιδο» και την «Ινώ».

«Πολύιδος»: Μια μυθική ιστορία με αίσιο τέλος

Το «Πολύιδος» αφηγείται την ιστορία του βασιλιά Μίνωα και της βασίλισσας Πασιφάης της Κρήτης, που απαιτούν από τον μάντη Πολύιδο να αναστήσει τον γιο τους Γλαύκο που είχε πνιγεί σε μια δεξαμενή με μέλι.

Σε αντίθεση με πολλές ελληνικές τραγωδίες που καταλήγουν σε θάνατο και απόγνωση, ο Πολύιδος προσφέρει ένα σχετικά χαρούμενο συμπέρασμα.

Το θραύσμα παπύρου περιλαμβάνει μια σκηνή στην οποία ο βασιλιάς Μίνωας και ο Πολύιδος συζητούν για την ηθική της ανάστασης των νεκρών.

Το έργο κορυφώνεται όταν ο Πολύιδος αναβίωσε με επιτυχία τον Γλαύκο χρησιμοποιώντας ένα βότανο που παρατήρησε ότι ένα φίδι χρησιμοποιούσε για να αναβιώσει ένα άλλο.

Αυτή η ανακάλυψη ρίχνει νέο φως στην προσέγγιση του Ευριπίδη στην αφήγηση, δείχνοντας μια σπάνια περίπτωση όπου ο τραγικός εξερεύνησε θέματα της ζωής, του θανάτου και της ανάστασης με μια πιο αισιόδοξη ανάλυση.

Η ταύτιση αυτού του θραύσματος από την Trnka-Amrhein είναι ιδιαίτερα σημαντική, καθώς προσθέτει στην κατανόησή μας για το πώς ο Ευριπίδης θα μπορούσε να είχε εμπλακεί και να ερμηνεύσει μυθολογικά θέματα με τρόπους που διαφέρουν από τα πιο διάσημα έργα του.

«Ινώ»: Μια πιο σκοτεινή, πιο παραδοσιακή τραγωδία

Το δεύτερο έργο, η «Ινώ», βασίζεται στη ζωή της Ινούς, της θείας του θεού Διόνυσου και μέλους της βασιλικής οικογένειας της Θήβας.

Προηγούμενα αποσπάσματα από την «Ινώ» την απεικονίζουν ως μια κακιά θετή μητέρα που σκοπεύει να σκοτώσει τα παιδιά του συζύγου της από προηγούμενο γάμο.

Ωστόσο, το νέο απόσπασμα αποκαλύπτει μια διαφορετική πλοκή, όπου η ίδια η Ινώ είναι το θύμα.

Σε αυτή την εκδοχή, τα παιδιά της Ινούς γίνονται στόχος της τρίτης συζύγου του βασιλιά, η οποία τελικά έχει ένα τραγικό τέλος αφού η Ινώ ανατρέπει τα πράγματα εναντίον της.

Αυτό το απόσπασμα εμπλουτίζει την κατανόησή μας για τη δυναμική των χαρακτήρων και τη θεματική πολυπλοκότητα στο έργο του Ευριπίδη.

Η ανακάλυψη ότι η Ινώ μπορεί να περιλάμβανε εναλλακτικές πλοκές υπογραμμίζει την τάση του Ευριπίδη να ξαναδουλεύει και να ερμηνεύει ξανά μύθους, προσφέροντας διαφορετικές οπτικές γωνίες και ηθικές ασάφειες στα έργα του.

Η τεχνογνωσία του Gibert στα θραύσματα του Ευριπίδη επέτρεψε μια διεξοδική ανάλυση αυτών των γραμμών που ανακαλύφθηκαν πρόσφατα, επιβεβαιώνοντας τη θέση τους στο ευρύτερο πλαίσιο των έργων του τραγικού.

Η σημασία της ανακάλυψης

Οι Trnka-Amrhein και Gibert πιστεύουν ότι αυτά τα θραύσματα αντιπροσωπεύουν το πιο σημαντικό εύρημα των Ευριπίδειων κειμένων από τη δεκαετία του 1960.

Ο πάπυρος, ασυνήθιστα μεγάλος για ανακάλυψη στη σύγχρονη εποχή, παρέχει πολύτιμο νέο υλικό που συμβάλλει στις συνεχιζόμενες επιστημονικές προσπάθειες για την ανοικοδόμηση χαμένων έργων της αρχαίας ελληνικής γραμματείας.

Η ανακάλυψη υπογραμμίζει επίσης την πιθανότητα να βρεθούν περισσότερα άγνωστα έργα, ιδιαίτερα σε περιοχές όπως η Αίγυπτος, όπου το ξηρό κλίμα έχει διατηρήσει αρχαία κείμενα.

Η συνεργασία μεταξύ αρχαιολόγων και κλασικιστών, που χαρακτηρίζεται από το έργο των Trnka-Amrhein και Gibert, συνεχίζει να είναι καθοριστική για την αποκάλυψη και την ερμηνεία αυτών των υπολειμμάτων του παρελθόντος.

Έχοντας ολοκληρώσει την αρχική τους ανάλυση, οι Trnka-Amrhein και Gibert παρουσίασαν τα ευρήματά τους σε μια ομάδα 13 ειδικών στην Ουάσιγκτον, DC, τον Ιούνιο του 2024.

Η πρώτη τους έκδοση των τμημάτων έγινε δεκτή για δημοσίευση και ετοιμάζονται να συζητήσουν την έρευνά τους στο διάφορα ακαδημαϊκά ιδρύματα, συμπεριλαμβανομένων των Dartmouth και Harvard.

Το Ένατο Συμπόσιο Fountain, που θα πραγματοποιηθεί στις 14 Σεπτεμβρίου 2024, στην πανεπιστημιούπολη CU Boulder, θα περιλαμβάνει εξέχοντες μελετητές όπως ο Paul Schubert, η Laura Swift και η Sarah Iles Johnston, οι οποίοι θα συμμετάσχουν με την Trnka-Amrhein και τον Gibert για να συζητήσουν τις επιπτώσεις του αυτά τα νέα θραύσματα.

Αυτό το συμπόσιο θα δώσει την ευκαιρία στην ακαδημαϊκή κοινότητα να ασχοληθεί με τα ευρήματα και να διερευνήσει τον αντίκτυπό τους στη μελέτη της αρχαίας ελληνικής γραμματείας.