8 Μαρτίου Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας – Σαν σήμερα οι χριστιανοί δολοφόνησαν τη φιλόσοφο Υπατία

Η 8η Μαρτίου ορίστηκε το 1977 από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών ως Παγκόσμια Ημέρα για τα δικαιώματα της Γυναίκας και τη Διεθνή Ειρήνη.

Λένε ότι ήταν μια μέρα σαν σήμερα, 8 Μαρτίου του 415 μ.Χ. όταν όχλος φανατικών Χριστιανών δολοφόνησε άγρια την Ελληνίδα φιλόσοφο και μαθηματικό Υπατία την Αλεξανδρινή.

Η Υπατία η Αλεξανδρινή είναι, αιώνες τώρα, το όνειδος των Χριστιανών.

Ο επονείδιστος θάνατος της έχει στιγματίσει στο διηνεκές τον φανατισμό και την μισαλλοδοξία.

Η Υπατία γεννήθηκε το 370 μ.Χ. στην Αλεξάνδρεια· ήταν κόρη του Θέωνα, ενός σπουδαίου μαθηματικού και αστρονόμου, μελετητή του Πτολεμαίου και του Ευκλείδη, που καταγράφεται ως ο τελευταίος λόγιος που υπήρξε μέλος του Αλεξανδρινού Μουσείου.

Η Υπατία ταξίδεψε στην Αθήνα, όπου σπούδασε στη νεοπλατωνική σχολή του Πλούταρχου του Νεότερου και της κόρης του Ασκληπιγένειας· παρακολούθησε μαθήματα και στη σχολή του Πρόκλου, ενώ ολοκλήρωσε τις σπουδές της στη σχολή του Ιεροκλή.

Η ίδια φαίνεται πως επηρεάστηκε φιλοσοφικά από τους δύο νεοπλατωνικούς Πλωτίνο και Ιάμβλιχο.

Με την επιστροφή της στην Αλεξάνδρεια άρχισε να διδάσκει φιλοσοφία και μαθηματικά, ως επικεφαλής των πλατωνιστών της πόλης, ενώ μελετούσε διεξοδικά τα μαθηματικά έργα του Διόφαντου και του Απολλώνιου· η φήμη της ως σπουδαίας φιλοσόφου διαδόθηκε ταχύτατα και έγινε δημοφιλής για το αναλυτικό της πνεύμα και τη διαλεκτική της δύναμη και για τη μοναδική ομορφιά της.

Ήταν αγνή και άξια σεβασμού, καθηγήτρια μαθηματικών και της νεοπλατωνικής φιλοσοφίας στην Αλεξάνδρεια.

Φορώντας την κλασική χλαμύδα των φιλόσοφων, δίδασκε δημόσια σε κοινό αποτελούμενο από Έλληνες και χριστιανούς.

Αποδείξεις για τη ζωή και το έργο της Υπατίας μπορούν να βρεθούν σε διάφορα ιστορικά κείμενα, όπως για παράδειγμα στα έργα του Σωκράτη του Σχολαστικού.

Σύμφωνα με πηγές, εκτός από φιλόσοφος, μαθηματικός και αστρονόμος, κατείχε και την προεδρία της Νεοπλατωνικής Σχολής της Αλεξάνδρειας και ήταν ένα άτομο άξιο σεβασμού, που ασκούσε επιρροή στους σημαντικούς άρχοντες της Αλεξάνδρειας αλλά και της Μεσογείου.

Ένας από αυτούς ήταν και ο Ορέστης, ο Ρωμαίος έπαρχος.

Συναντιόντουσαν πολύ συχνά και μιλούσαν κυρίως για πολιτικά ζητήματα.

Η Υπατία ασκούσε επιρροή όχι μόνο στην Αλεξάνδρεια, αλλά και στη Κωνσταντινούπολη, στη Συρία και στην Κυρήνη.

Δυστυχώς, έργα της Υπατίας δεν έχουν διασωθεί. Μερικοί αναλυτές υποστηρίζουν ότι τη δουλειά της αποτελούσαν μαθηματικές σχέσεις που η ίδια είχε δημιουργήσει.

Η Υπατία είναι σημαντική για τον ρητορικό κανόνα, γιατί αποδεικνύει ότι και οι γυναίκες συμμετείχαν στις κοινωνικές και πνευματικές δραστηριότητες του αρχαίου κόσμου.

Η Υπατία δίδασκε δημόσια για τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη, αποδεικνύοντας την εκπαίδευσή της στη φιλοσοφία και στη ρητορική.

Όμως η Υπατία έζησε στην εποχή, που δεν ευνοούσε τα ελεύθερα πνεύματα. Για τους νεοπλατωνικούς και τους Έλληνες ήταν το αντίπαλο δέος του χριστιανισμού, τον οποίο οι αυτοκράτορες κατά τη διάρκεια του 4ου αιώνα (με εξαίρεση τον Ιουλιανό) προσπαθούσαν να επιβάλλουν.

Περί το 414-415 οι πολιτικο-θρησκευτικές διαμάχες μεταξύ διαφορετικών ομάδων της Αλεξάνδρειας είχαν λάβει ανησυχητικές διαστάσεις.

Στην ιδιαίτερα ταραχώδη αυτή περίοδο, η μεγάλη αντιπαλότητα μεταξύ του πατριάρχη Κύριλλου (αγιοποιήθηκε αργότερα…) και του έπαρχου Ορέστη, οξύνθηκε σε μέγιστο βαθμό.

Ο Ορέστης αντιδρούσε στις προσπάθειες του Πατριάρχη να σφετεριστεί εξουσίες της δημόσιας διοίκησης και παρέμεινε πιστός στις θέσεις του ακόμη και όταν ο Πατριάρχης προσπάθησε να συμφιλιωθεί μαζί του.

Έτσι, μεταξύ των οπαδών του Κύριλλου δημιουργήθηκαν υποψίες ότι η Υπατία ήταν αυτή που υποδαύλιζε και υποστήριζε την αντίδρασή του.

Σε συνάθροιση κατά του Ορέστη, ομάδα φανατικών μοναχών επιτέθηκε στον Ορέστη, με έναν εξ αυτών να τον χτυπά στο κεφάλι με πέτρα.

Ο Ορέστης αντέδρασε σκληρά και διέταξε τη σύλληψη, τον βασανισμό και την εκτέλεση του μοναχού.

Οι άνθρωποι του Κύριλλου, οι τζιχαντιστές της εποχής, διότι εκείνοι οι χριστιανοί δεν διέφεραν από τζιχαντιστές, διέδωσαν ότι η Υπατία, η Ελληνίδα φιλόσοφος και μαθηματικός, έκανε μάγια και σατανικές επικλήσεις σε βάρος του έπαρχου, «των ανθρώπων του Θεού» και ολόκληρης της πόλης.

Η διαμάχη μεταξύ Πατριάρχη και έπαρχου για την διεκδίκηση της πολιτικής ισχύος και της επιρροής της Εκκλησίας σε κοσμικά θέματα έληξε με τη βάναυση δολοφονία της Υπατίας.

Η πιο αξιόπιστη πηγή για τον θάνατό της Υπατίας μας έρχεται από τον Σωκράτη τον Σχολαστικό, που έγραψε γι’ αυτόν περίπου 25 χρόνια μετά:

«Περίπου 500 μοναχοί έφτασαν στην πόλη για να ταχθούν στο πλευρό του Αρχιεπισκόπου.

»Κατηγόρησαν τον Ορέστη (ο οποίος ήταν βαπτισμένος χριστιανός) ότι είναι Έλληνας και ότι έκανε θυσίες στους Έλληνες θεούς σε αντίθεση με τον νόμο του Θεοδοσίου που απαγόρευε κάθε είδος εθνικής λατρείας.

»Όταν ένας μοναχός ονόματι Αμμώνιος πέθανε, επειδή είχε πετάξει μία πέτρα στον έπαρχο, ο Κύριλλος και οι άλλοι χριστιανοί στράφηκαν ενάντια στην Υπατία, η οποία ήταν εκείνη την εποχή βοηθός του.

»Αποκαλώντας την Ελληνίδα μάγισσα και ιέρεια, την έγδυσαν και την έσυραν μέχρι τον Καθεδρικό ναό, όπου την σκότωσαν γδέρνοντάς και διαμελίζοντας την με κοφτερά όστρακα».

Ο Σωκράτης ο Σχολαστικός γράφει ακριβώς: «Την κατέβασαν με τη βία από την άμαξά της, την μετέφεραν στην Εκκλησία που ονομαζόταν Caesarium, την γύμνωσαν εντελώς, της έσκισαν το δέρμα και έκοψαν τις σάρκες του σώματός της με κοφτερά κοχύλια μέχρι που ξεψύχησε, διαμέλισαν το σώμα της, έφεραν τα μέλη της σε ένα μέρος που ονομαζόταν Κίναρον και τα έκαψαν».

Η κορυφαία μαθηματικός της Μεσογείου

Η φήμη της προσείλκυε μαθητές απ’ όλη τη Μεσόγειο.

Μάλιστα, πιστεύεται ότι την εποχή που λιντσαρίστηκε η Υπατία ήταν η καλύτερη μαθηματικός του Ελληνορωμαϊκού κόσμου, και πολύ πιθανόν και όλου του υπόλοιπου, επισκιάζοντας έτσι τον πατέρα της στη φήμη της ως δασκάλα.

Αν και δεν μπορούμε να αναγνωρίσουμε όλους τους μαθητές της, υπάρχουν ενδείξεις ότι ήταν γενικά πλούσιοι και ισχυροί.

Ο πιο γνωστός μαθητής της είναι ο Συνέσιος της Κυρήνης, ο οποίος προσπάθησε να συνδέσει τον πρόωρο χριστιανισμό με τον Νεοπλατωνισμό.

Κάποια από τα γράμματά του προς αυτή έχουν διασωθεί, όπως και κάποια άλλα απεσταλμένα σε συμμαθητές του, όπου εκφράζει τον θαυμασμό του και την επιρροή που του είχε ασκήσει.

Στα γράμματα του Συνέσιου μας δίνονται κάποια ονόματα μαθητών της Υπατίας που επικυρώνουν το ταλέντο και τη φήμη της.