Ο Ελευθεροτεκτονισμός στην Ισπανία καταγράφεται για πρώτη φορά το 1728, σε αγγλική στοά. Η Ισπανική Ιερά Εξέταση έκανε ό,τι περνούσε από το χέρι της για να κλείσει τις στοές και να δαιμονοποιήσει τους Ελευθεροτέκτονες.
Παρόλα αυτά, στοές ακόμη και Μεγάλες Στοές σχηματίστηκαν, και μάλιστα ευδοκίμησαν σε πιο φιλελεύθερες περιόδους.
Όταν ο φασίστας δικτάτορας Φρανθίσκο Φράνκο εδραίωσε την εξουσία του το 1939, ο Ελευθεροτεκτονισμός απαγορεύτηκε.
Το 1979, τέσσερα χρόνια μετά το θάνατο του Φράνκο, οι απαγορεύσεις στον Ελευθεροτεκτονισμό κηρύχθηκαν αντισυνταγματικές και αρκετές Μεγάλες Στοές και Μεγάλες Ανατολές ανθίζουν τώρα στην Ισπανία.
Δεύτερη Ισπανική Δημοκρατία και Εμφύλιος
Η ανακήρυξη της Δεύτερης Ισπανικής Δημοκρατίας (1931 – 1939) άνοιξε ένα νέο κεφάλαιο στην ιστορία του ισπανικού Ελευθεροτεκτονισμού.
Η μετέπειτα προπαγάνδα του φασιστικού καθεστώτος του Φράνκο θα αποκήρυσσε τη Δημοκρατία ως έργο Ελευθεροτέκτονων.
Είναι αλήθεια ότι υπήρχε σημαντικός αριθμός βουλευτών στη συντακτική συνέλευση της Δεύτερης Δημοκρατίας που ήταν μέλη μασονικών στοών, αλλά δεν αποτελούσαν την πλειοψηφία.
Ο Φερέρ Μπενιμέλι υπολογίζει ότι 183 από τους συνολικά 458 βουλευτές ήταν Mασόνοι, κυρίως σε αριστερά ρεπουμπλικανικά κόμματα.
Στη Ρεπουμπλικανική Αριστερά της Καταλονίας, 10 στους 26 βουλευτές ήταν Μασόνοι, στη Ρεπουμπλικανική Δράση 19 στους 28, στο Ριζοσπαστικό Σοσιαλιστικό Κόμμα 34 στους 54, σε διάφορες ομοσπονδιακές παρατάξεις, 48 στους 89 και από το Ισπανικό Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα 44 από τους 119.
Στην Προσωρινή Κυβέρνηση της Δεύτερης Ισπανικής Δημοκρατίας οι έξι από τους έντεκα δημοκρατικούς υπουργούς ήταν Μασόνοι.
Ωστόσο, αυτά τα δεδομένα, σύμφωνα με τον Περέ Σάντσεθ, «εν μπορούν να δείξουν ότι οι Μασόνοι σχημάτισαν ένα μπλοκ ομοιόμορφης πολιτικής ή πρακτικής.
»Ο ισπανικός Ελευθεροτεκτονισμός δεν μπορεί επομένως να θεωρηθεί ως ομάδα πίεσης στην οποία η ατομική συμπεριφορά υπόκειται σε ενοποιημένους στόχους.
»Είναι σαφές ότι υπήρχε ισχυρή πολιτική τάση, αλλά αυτή δεν ήταν ποτέ κομματική, αλλά ακολουθούσε γενικότερες αρχές, οι οποίες πλαισιώθηκαν στα δημοκρατικά ιδεώδη της κοινωνικής δικαιοσύνης».
Κατά τη διάρκεια του Ισπανικού Εμφυλίου Πολέμου, οι Ελευθεροτέκτονες διώχθηκαν στα εδάφη που ήλεγχαν οι φασίστες του Φράνκο και μετά τον πόλεμο όλες οι στοές έκλεισαν.
Το 1940 ο Φράνκο θέσπισε το Νόμο για την Καταστολή του Ελευθεροτεκτονισμού και του Κομμουνισμού, ο οποίος έγινε το νόμιμο μέσο της καταστολής.
Το Ειδικό Δικαστήριο για την Καταστολή του Ελευθεροτεκτονσιμού και του Κομμουνισμού λειτούργησε μέχρι το 1963, όταν αντικαταστάθηκε από το Δικαστήριο Δημόσιας Τάξης.
Κατά τη διάρκεια της άμεσης καταστολής μετά τον Εμφύλιο Πόλεμο, υπολογίζεται ότι 10.000 Ισπανοί εκτελέστηκαν επειδή απλώς ήταν Ελευθεροτέκτονες.
Στη Φρανκιστική Ισπανία ο Ισπανικός Ελευθεροτεκτονισμός επιβίωσε μόνο στην εξορία.
Ο μεγάλος δάσκαλος της Μεγάλης Ανατολής της Ισπανίας ήταν ο Αντόνιο Βιλάρ Μάσο, ο οποίος μαζί με άλλους Ισπανούς εξόριστους, όπως ο Joan Bertran Deu, εργάζονταν στη Μεγάλη Ανατολή της Γαλλίας.
Πολλά κέντρα και μέγαρα του Ελευθεροτεκτονισμού καταστράφηκαν σε όλη τη χώρα.
Το 1936, στο πρώτο διάταγμα κατά του Ελευθεροτεκτονισμού που υπαγορεύτηκε από τον Φράνκο, ο Τεκτονικός Ναός της Σάντα Κρουζ ντε Τενερίφη (το μεγαλύτερο μασονικό κέντρο της Ισπανίας μέχρι εκείνη τη στιγμή) έκλεισε, βεβηλώθηκε και καταλήφθηκε από τη φασιστική Ισπανική Φάλαγγα.