11/9/1973: Ο Σαλβαδόρ Αλιέντε πεθαίνει ως σοσιαλιστής και ελευθεροτέκτονας πολεμώντας τους φασίστες του Πινοσέτ

Σαν σήμερα, στις 11 Σεπτεμβρίου 1973, σκοτώνεται μαχόμενος, ταμπουρωμένος στο προεδρικό μέγαρο του Σαντιάγο αντιστεκόμενος στους πραξικοπηματίες του Αουγούστο Πινοσέτ, ο Σαλβαδόρ Αλιέντε, σοσιαλπατριώτης πρόεδρος της Χιλής.

Ο Σαλβαδόρ Αλιέντε (26 Ιουνίου 1908 – 11 Σεπτεμβρίου 1973), αντιθέτως με ό,τι ευρέως λέγεται, δεν ήταν μαρξιστής αλλά σοσιαλπατριώτης, θιασώτης της ροβεσπιερικής αριστεράς της Γαλλικής Επανάστασης. Βεβαίως η μαρξιστική αριστερά τον διεκδικεί ως δικό της, κάτι που δεν είναι ακριβές.

Δεν θα μπορούσε εξάλλου να είναι μαρξιστής για μια του ιδιότητα που δεν είναι ευρέως γνωστή.

Ο Σαλβαδόρ Αλιέντε ήταν υψηλόβαθμος ενεργός Ελευθεροτέκτονας του Σκωτικού Τύπου, ήταν δηλαδή ένας ακόμα κρίκος στην άλυσο των μεγάλων σοσιαλιστικών και πατριωτικών επαναστατικών μορφών που αφού μυήθηκαν στις αρχές του ριζοσπαστικού πλατωνισμού πρωτοστάτησαν στη συνέχεια στις μεγάλες δημοκρατικές επαναστάσεις του 18ου και του 19ου αιώνα, σε Ευρώπη και Αμερική, ξεπηδώντας όλοι αυτοί μέσα από τις Στοές του Σκωτικού Τύπου.

Καταγόταν από μεγαλοαστική οικογένεια και σπούδασε ιατρική στο Πανεπιστήμιο του Σαντιάγο, απ΄ όπου και έλαβε το δίπλωμά του το 1932.

Ασχολήθηκε έντονα με την πολιτική αναπτύσσοντας σοσιαλιστική δράση.

Ένα χρόνο μετά συνέβαλε στην ίδρυση του σοσιαλιστικού κόμματος της Χιλής.

Το 1937 συμμετείχε στη κυβέρνηση του Πέδρο Αγκίρρε Σέντρα, στην οποία και ανέλαβε για τέσσερα χρόνια υπουργός Υγιεινής. Το 1945 εκλέχθηκε για πρώτη φορά μέλος της Γερουσίας.

Το 1952, όταν έβαλε υποψηφιότητα για την Προεδρία, επειδή είχε δεχθεί την υποστήριξη του παράνομου τότε κομμουνιστικού κόμματος, διαγράφτηκε από το σοσιαλιστικό κόμμα με συνέπεια να καταταγεί τελευταίος των τεσσάρων υποψηφίων.

Επανήλθε όμως στις εκλογές του 1958 με την υποστήριξη των σοσιαλιστών και των κομμουνιστών, των οποίων το κόμμα τους είχε πλέον νομιμοποιηθεί. Παρά ταύτα κατατάχθηκε δεύτερος των υποψηφίων.

Στις 4 Σεπτεμβρίου του 1970 πραγματοποιήθηκαν στη Χιλή οι πιο κρίσιμες προεδρικές εκλογές της ιστορίας της, καθώς για πρώτη φορά διαγραφόταν πιθανότατο το ενδεχόμενο να εκλεγεί πρόεδρος ο 62χρονος Σαλβαδόρ Αλιέντε, επικεφαλής της Λαϊκής Ενότητας, όπου συστεγάζονταν σοσιαλιστές, κομμουνιστές και ριζοσπάστες καθολικοί.

Λίγες εβδομάδες πριν τις εκλογές, ο Αλιέντε υποσχέθηκε μια «αντιιμπεριαλιστική αντιολιγαρχική κυβέρνηση», η οποία θα αντικαθιστούσε τη Βουλή και τη Γερουσία με μια Λαϊκή Εθνοσυνέλευση.

Στην ομιλία του μετά την νίκη του ο Αλιέντε είπε: «Αξιώνουμε να δημιουργήσουμε έναν διαφορετικό κόσμο, να αποδείξουμε ότι μπορούν να γίνουν βαθιές αλλαγές που αποτελούν επανάσταση. Πρέπει να δημιουργήσουμε μια κυβέρνηση δημοκρατική, εθνική, επαναστατική και λαϊκή που θα οδηγήσει στον Σοσιαλισμό».

Στις 30 Οκτωβρίου 1970 ο Αλιέντε ανακοίνωσε την 15μελή κυβέρνηση της Λαϊκής Ενότητας, στην οποία συμμετείχαν και τρεις κομμουνιστές. Ισάριθμα μέλη της ήταν στο παρελθόν εργάτες.

Η ορκωμοσία του νέου προέδρου, ο οποίος, αν και ενεργός Ελευθεροτέκτονας είχε μεγάλες συμπάθειες στους καθολικούς κύκλους, έγινε στον καθεδρικό ναό του Σαντιάγο, στις 3 Νοεμβρίου.

Μετά τη λαμπρή τελετή, ο σοσιαλιστής ηγέτης περιόδευσε με ανοικτό αυτοκίνητο στο κέντρο της πόλης και δύο μέρες αργότερα, μιλώντας στην πρώτη, ύστερα από τη νίκη του, ανοιχτή λαϊκή συγκέντρωση, εξήγγειλε το μανιφέστο του για ένα «δημοκρατικό δρόμο προς τον σοσιαλισμό».

Λίγο αργότερα, στις 21 Δεκεμβρίου, έκανε πράξη μια από τις βασικότερες προεκλογικές εξαγγελίες του, ανακοινώνοντας από τον εξώστη του Προεδρικού Μεγάρου την εθνικοποίηση των ορυχείων χαλκού και των ξένων τραπεζών. Το χιλιανικό «πείραμα» της ειρηνικής σοσιαλιστκής αλλαγής είχε αρχίσει.

Ο Αλιέντε άρχισε να εφαρμόζει ένα ευρύτατο πρόγραμμα σοσιαλιστικών μεταρρυθμίσεων κρατικοποιώντας μεγάλες εκτάσεις γης, τον ορυκτό πλούτο της χώρας και τις τράπεζες.

Το πρόγραμμα του Αλιέντε περιελάμβανε αναβάθμιση των συμφερόντων των εργατών, εφαρμογή της αγροτικής μεταρρύθμισης, αναδιοργάνωση της εθνικής οικονομίας σε δημόσιο, μικτό και ιδιωτικό τομέα, εξωτερική πολιτική διεθνούς αλληλεγγύης και εθνικής ανεξαρτησίας, καθώς και νέα θεσμική οργάνωση του κράτους, ως λαϊκού πλέον κράτους, με την ίδρυση ενός ενιαίου σώματος αντιπροσώπων.

Το πρόγραμμα της Λαϊκής Ένωσης πρότεινε επίσης την εθνικοποίηση των κύριων ορυχείων χαλκού της Χιλής, που άνηκαν σε ξένα συμφέροντα, κυρίως των ΗΠΑ.

Ορισμένες χαρακτηριστικές μεταρρυθμίσεις κατά το πρώτο διάστημα της προεδρίας του Αλιέντε περιλάμβαναν την ανακατανομή εκατομμυρίων στρεμμάτων γης σε ακτήμονες ως μέρος της αγροτικής μεταρρύθμισης, αύξηση μισθών στις ένοπλες δυνάμεις και παροχή δωρεάν γάλατος στα παιδιά.

Επίσης, ιδρύθηκαν ο Αναπτυξιακός Συνεταιρισμός Ιθαγενών Πληθυσμών και το Ινστιτούτο Εκπαίδευσης των Μαπούτσε για να καλύψουν τις ανάγκες των αυτοχθόνων κατοίκων της Χιλής.

Παράλληλα ο Αλιέντε εφάρμοσε νέα εξωτερική πολιτική, ξεκινώντας τη συνεργασία πρώτα με τη Κίνα και στη συνέχεια με την Κούβα.

Η πολιτική του αυτή τον έφερε σε αντιπαράθεση με τα συμφέροντα των ΗΠΑ, με συνέπεια οι σχέσεις των δύο χωρών να ψυχραθούν.

Ο τότε ένοικος του λευκού οίκου Νίξον είπε χαρακτηριστικά:

«Τώρα με τον Κάστρο στην Κούβα και τον Αλιέντε στη Χιλή έχουμε στην Λατινική Αμερική ένα κόκκινο σάντουιτς και μοιραία όλη θα γίνει κόκκινη».

Δύο χρόνια αργότερα από την εκλογή του άρχισε να καλπάζει ο πληθωρισμός και να πλήττεται βεβαίως η μεσαία τάξη.

Επειδή ο Αλιέντε είχε στο πρόγραμμα του να κρατικοποιήσει τα μεταλλεία χαλκού, τα οποία ανήκαν σε Αμερικάνους ιδιώτες, έπρεπε να ανατραπεί.

Έτσι, ο Νίξον αποφάσισε να ανατρέψει τον Αλιέντε. Οι τότε αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες προσπάθησαν να δωροδοκήσουν τον στρατό της Χιλής, αλλά ο αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων Ρενέ Σνάιντερ ήταν πιστός στο σύνταγμα και η πρώτη απόπειρα πραξικοπήματος απέτυχε. Ο Σνάιντερ βρέθηκε δολοφονημένος λίγες μέρες μετά.

Έπειτα από αυτό ο Λευκός Οίκος διέταξε τον οικονομικό στραγγαλισμό της χώρας. Η δεύτερη απόπειρα δωροδοκίας στέφθηκε με επιτυχία.

Οι φορτηγατζήδες που μετέφεραν τα τρόφιμα σταμάτησαν να κάνουν την δουλειά τους.

Το κόστος αυτής της απεργίας ήταν 200 εκατομμύρια δολάρια για το κράτος της Χιλής, ενώ η CIA είχε ξοδέψει τα διπλάσια.

Παρ’ όλα τα δεινά που περνούσε η χώρα, η δημοτικότητα του Αλιέντε συνεχώς αυξανόταν. Κατόπιν αυτού οι Αμερικανοί οργάνωσαν το σχέδιο Ζ.

Τον Ιούνιο του 1973 οργανώνεται ένα δεύτερο πραξικόπημα, που κατεστάλη από τη νόμιμη ηγεσία του στρατού και τον στρατηγό Πρατς.

Μετά την καταστολή ο στρατηγός Πρατς συμβούλεψε τον Αλιέντε να δώσει όπλα στο λαό ανοίγοντας τα οπλοστάσια.

Ο Αλιέντε όμως, όντας πιστός στις σοσιαλιστικές και ελευθεροτεκτονικές αξίες του, του απάντησε:

«Όχι. Αυτή η επανάσταση θα γίνει χωρίς σταγόνα αίμα. Βασίζεται σε ειρηνικές αξίες και όχι στην βία».

Μετά από αυτά τα γεγονότα ο Αλιέντε αποφασίζει να αλλάξει την ηγεσία του στρατού και στην θέση του Πρατς τοποθετεί τον Αουγούστο Πινοσέτ.

Την Τρίτη, 11 Σεπτεμβρίου 1973, γίνεται συγχρονισμένη επίθεση από ξηρά και αέρα στο προεδρικό μέγαρο.

Ο Σαλβαδόρ Αλιέντε ταμπουρώνεται στο προεδρικό μέγαρο με τη φρουρά του, βομβαρδίζεται, δίνει μάχη κρατώντας ο ίδιος τουφέκι και στο τέλος αυτοκτονεί για να μην πέσει ζωντανός στα χέρια των πραξικοπηματιών.

Η δημοκρατία καταλύεται και στην εξουσία ανεβαίνει ο Πινοσέτ.

Ο Σαλβαδόρ Αλιέντε ήταν ενεργός Ελευθεροτέκτονας, ιδιότητα που δεν την έκρυψε ποτέ.

Μυήθηκε στη Στοά «Πρόοδος» νούμερο 4 στις 16/11/1935.

Έγινε Εταίρος στις 27/10/1937 και Διδάσκαλος στις 31/10/1945.

Εκλέχτηκε Σεβάσμιος Διδάσκαλος της Στοάς «Χιράμ» νούμερο 65 του Σαντιάγο από το 1946 έως και το 1953.

Στίχοι στα ελληνικά

Λαός ενωμένος ποτέ νικημένος, λαός ενωμένος ποτέ νικημένος

Σηκωθείτε, τραγουδήστε. Θα κερδίσουμε.

Ανεμίζουν τώρα σημαίες της ενότητας.

Και θα έρθεις βαδίζοντας μαζί μου,

και έτσι θα δείτε το τραγούδι και τα άνθη της σημαίας σας.

Το φως από μια κόκκινη αυγή ήδη αναγγέλλει τη ζωή που έρχεται.

Σηκωθείτε, πολεμήστε ο λαός θα κερδίσει.

Θα είναι καλύτερη η ζωή που θα έρθει

για να κατακτήσουμε την ευτυχία μας

και μια κραυγή των χιλιάδων αγωνιστών θα ακουστεί

λέγοντας το τραγούδι της ελευθερίας

με αποφασιστικότητα η πατρίδα μας θα νικήσει.

Και τώρα οι άνθρωποι, οι οποίοι αυξάνονται στον αγώνα

με μια γιγαντιαία φωνή φωνάζουν Εμπρός!

Η πατρίδα σφυρηλατεί την ενότητα.

Από βορρά προς νότο όλοι ξεσηκώνονται.

Από τα αλατωρυχεία, τα ορυχεία μεταλλεύματος και τα νότια δάση

ενωμένοι στον αγώνα και την εργασία καλύπτοντας όλη την πατρίδα.

Τα βήματα τους ήδη ανακοινώνουνε το μέλλον.

Σηκωθείτε, τραγουδήστε

ο λαός θα κερδίσει!

Εκατομμύρια άνθρωποι τώρα επιβάλουν την αλήθεια

με χαλύβδινα Τάγματα ολόφωτα στα χέρια τους

φέρνοντας τη Δικαιοσύνη και τη Λογική.

Γυναίκες με πυρ και κουράγιο

είναι ήδη εδώ μαζί με τους εργαζόμενους.

Και τώρα οι άνθρωποι, οι οποίοι αυξάνονται στον αγώνα

με μια γιγαντιαία φωνή φωνάζουν Εμπρός!