Καρμπονάροι αγωνιστές της εθνεγερσίας: Μυστικές Εταιρείες στα χρόνια της Επαναστάσεως του 1821

Η ανέκδοτη έως τώρα εμπιστευτική αναφορά του γενικού προξένου του Παπικού Κράτους στην Κέρκυρα µαρκήσιου Cαrlo de Ribas-Pieri (Κέρκυρα 18/30 Ιουλίου 1825), που απευθύνεται προς τον Γραµµατέα του Κράτους του Βατικανού (Υπουργό των Εξωτερικών) καρδινάλιο Giulio Maria della Sοmaglia, αποτελεί πολύτιµο ιστορικό ντοκουµέντο για τον αξιόλογο εθνικοαπελευθερωτικό ρόλο των µυστικών εταιρειών κατά την διάρκεια της Ελληνικής Εθνεγερσίας. H αναφορά τούτη στάλθηκε στον αποδέκτη της µαζί µε άλλα σπουδαία έγγραφα1 γύρω από την απόκρυφη οργανωτική δραστηριότητα, καθώς και τις πολεµικές θυσίες του Ευρωπαϊκού Καρµποναρισµού στο βωµό της Ελληνικής Ανεξαρτησίας.

Η παρουσίαση της εµπιστευτικής αναφοράς και των άλλων εγγράφων ανοίγει την αυλαία σε µια εντελώς άγνωστη και ανεξερεύνητη έως τώρα περιοχή του Ιερού Αγώνα, δηλαδή της πολεµικής συµµετοχής του Ευρωπαϊκού Καρµποναρισµού στην επιτυχία της Eλληνικής Επαναστάσεως του 1821. Έτσι, από τα δηµοσιευόµενα τώρα εδώ έγγραφα, εξακριβώνεται η λειτουργία κανονικού Καρµποναρικού Εργαστηρίου, στην επαναστατηµένη Ελλάδα και στην περιοχή της Κορίνθου (1822).

Και πρώτα-πρώτα είναι χαρακτηριστική, αλλά και αξιοθαύµαστη, η ακούραστη προσπάθεια, όχι µόνο των ηγετών της Ελληνικής Επαναστάσεως, αλλά και κάθε µυηµένου µέλους, Ευρωπαίου ή Έλληνα, στον Καρµποναρισµό, για την επιµελέστατη απόκρυψη κάθε αχναριού της εταιριστικής αυτής κινήσεως στην ανταριασµένη χώρα. Ο λόγος είναι πασίγνωστος. Οι Καρµπoνάροι, µέλη της µυστικης πολιτικής οργανώσεως που ιδρύθηκε, όπως είναι γνωστό, στη Νεάπολη της Ιταλίας στα τέλη του 18ου αιώνα, µε σκοπούς εθνικοαπελευθερωτικούς και δηµοκρατικούς, καθιερώνοντας αλιγορικές ονοµασίες κλπ. από τη ζωή των καρβoυνιάρηδων και παραλλαγές από τα τυπικά του Ελευθέρου Τεκτονισµού, ήταν αληθινός εφιάλτης των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων της εποχής (Ιερή Συµµαχία). Είναι γνωστό επίσης ότι στο περίφηµο συνέδριο του Λάιµπαχ (Γενάρης – Μάης 1821) οι Καρµπονάροι κηρύχθηκαν ένοχοι εσχάτης προδοσίας, µε την ποινή του θανάτου. Eπόµενo ήταν λοιπόν η επαναστατηµένη Eλλάδα, που αγωνίστηκε από την πρώτη στιγµή στον τοµέα της διπλωµατίας, για την αναγνώριση των ιερών δικαίων της από τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, να πασχίζη κάθε φορά για να φαίνεται σ’ αυτές ως άσχετη και ξένη στις καρµποναρικές αρχές και ιδέες. Από την άλλη µεριά, ωστόσο, έρχονται στην επαναστατηµένη Ελλάδα ενθουσιώδεις Ευρωπαίοι εθελοντές καρµπονάροι, για να δώσουν ακόµα και τη ζωή τους στον Ιερό Αγώνα. Ξεχωριστές προσωπικότητες Ευρωπαίων Καρµπονάρων, όπως του Κόντε Σανταρόζα, του Λόρδου Μπάιρον, του Στρατηγού Ροζαρώλ, του Μεγάλου Διδασκάλου της Vendita Colleli, του ηρωικού Συνταγµατάρχη και Ιππότη Torella και τόσων άλλων, έρχονται στην Ελλάδα για να πολεµήσουν και να θυσιασθούν.

Στη γνωστή έως τώρα βιβλιογραφία γύρω στο Εικοσιένα πουθενά δεν αναφέρεται η οργανωτική και πολεµική δραστηριότητα των Καρµπονάρων στον ελλαδικό χώρο. Μνεία φηµών γίνεται µόνο για την παρουσία τους στην επαναστατηµένη Ελλάδα, χωρίς να επιβεβαιώνεται ποτέ το παραµικρό από την δηµοσίευση εγγράφων ή άλλων µαρτυρικών πηγών2. H σηµερινή λοιπόν ανακοίνωση, που αποτελεί µέρος ευρύτερης µελλοντικής εργασίας µας, πιστεύουµε πως ανοίγει νέους ορίζοντες για την έρευνα του ιστορικού αυτού θέµατος.

Τα δηµοσιευόµενα παρακάτω κείµενα είναι τα εξής:

Έγγραφο πρώτο: Eμπιστευτική έκθεση του γενικού προξένου του Παπικού Κράτους στην Κέρκυρα μαρκήσιου Carlo de Ribas-Pieri (Κέρκυρα 18/13 Ιουλίου 1825), που μνημονεύθηκε ήδη στην αρχή, αναφερόμενη κυρίως στα περιστατικά της συλλογής των πληροφοριών του και της αποστολής διαφόρων μυστικών καρμποναρικών εγγράφων. Όπως γράφει ο ίδιος, απευθυνόμενος προς τον Υποργό των Εξωτερικών του Βατικανού, ο συμπολίτης (από την Μπάστια της Κορσικής) και φίλoς του Βικέντιος ντ’ Οντιάρντι, Αρχηγός της Αστυνομίας Κερκύρας, από τις αρχές του ερχομού των Άγγλων εκεί, που είχε υπηρετήσει άλλοτε ως υπάλληλος στην Αστυνομία της Σικελίας, του εμπιστεύθηκε τα έξης: Όταν υπηρετούσε στη Σικελία έλαβε από τους ανωτέρους του την έντολη «να σχετισθή” με τους Καρμπονάρους αποβλέποντας στην αποκάλυψη των μυστικών ενεργειών και σχεδίων των. Ο ντ’ Οντιάρντι κατάφερε να εισδύση στις τάξεις των Ιταλών Καρμπονάρων και να μάθη τα μυστικά σημεία, χειραψίες, λέξεις, κλπ. Το φθινόπωρο του 1822 γνώρισε στην Κέρκυρα τον φιλέλληνα Καρμπονάρο, επίσης συμπολίτη του (από την Μπάστια της Κορσικής) Νικόλαο Γκριφφόνι, Ιππότη της Λεγεώνος της Τιμής, που είχε πολεμήσει τον Ιούλιο του ίδιου εκείνου χρόνου στη μάχη του Πέτα, κι αφού του φανέρωσε τις μυστικές λέξεις και τα σημεία της μυστικής επαναστατικής εταιρείας απόκτησε την εμπιστοσύνη του. Έτσι, ανάμεσα στα άλλα ο ντ’ Οντιάρντι αντέγραψε από τα χαρτιά του Γκριφφόνι, που είχε αφήσει στο σπίτι του Γενικού Αστυνόμου, προφανώς ως “φιλοξενούμενός” του, ορισμένα σημαντικά έγγραφα, όπως τις κατηχήσεις των Καρμπονάρων σε βαθμό Μαθητού, την ονοματολογία του Καρμποναρικού Συμποσίου, τις μυστικές λέξεις Μαθητού και Διδασκάλου, τους όρκους και τα σημεία αναγνωρίσεως των Καρμπονάρων που δρούσαν εκείνο τον καιρό στην Ελλάδα, την αρχή του Καρμποναρικού διπλώματος του Γκριφφόνι (Ανατολή Κορίνθου 1822), τον πίνακα των Ευρωπαίων και των Eλλήνων Καρμπονάρων στρατιωτικών, που έπεσαν ή επέζησαν κατά την πολύνεκρη μάχη του Πέτα, κλπ. Όλα εκείνα τ’ αντίγραφα ο Αρχηγός της Αστυνομίας παρέδωσε στο φίλο του γενικό πρόξενο του Π απικού Κράτους στην Κέρκυρα, κι ο τελευταίος τα έστειλε στον Yπoυργό των Εξωτερικών του Βατικανού. Αξιομνημόνευτο σημείο επίσης της αναφοράς αυτής του γενικού προξένου είναι η μνεία της παρουσίας πολλών και διακεκριμένων Ναπολιτάνων Καρμπονάρων προσφύγων στην Κέρκυρα3.

Συνημμένα έγγραφα αριθ. 2: α) Διδασκαλία του Α’ βαθμού (Μαθητού) των Καρμπονάρων, β) Ονοματολογία των σκευών του Καρμποναρικού Συμποσίου, γ) Λέξεις αναγνωρίσεως Μαθητού και Διδασκάλου Καρμπονάρων, δ) Περιγραφή της τελετής και εισδοχής εις τον, Α’ βαθμόν των Καρμπονάρων, κλπ. ε) Σημείωμα του Γενικού Αστυνόμου Κερκύρας για την έλευση και αναχώρηση του Νικολάου Γκριφφόνι από την επαναστατημένη Ελλάδα4.

Έγγραφο αριθ. 3: Απόσπασμα του Καρμποναρικού διπλώματος του Νικολάου Γκριφφόνι (Κόρινθος 1822). Έγγραφο αριθ. 4: Πίνακας ονομάτων των Ευρωπαίων και των Ελλήνων αγωνιστών της μάχης του Πέτα (Ιούλιος 1822).

Η σημερινή μας ανακοίνωση κλείνει με την παρουσίση δύο Ελληνικών Καρμποναρικών διπλωμάτων (Ναύπλιο 1827). (Τα διπλώματα, με προλεγόμενα και σχόλια δημοσιεύονται ιδιαίτερα στο τέλος της ανακοινώσεως).

Παπικόν Γενικόν Προξενείον

εις τα Ηνωμένα Κράτη των Ιονίων Νήσων

Αείποτε εμπιστευτικόν

Πανιερώτατε και Σεβασμιώτατε Πρίγκιψ

Μετά πάσης νομιμοφροσύνης και ειλικρινείας εξομολογούμαι εις τον Θεόν και εις την Υμετέραν Σεβασμιωτάτην Πανιερότητα, ότι επί δύο ημέρας και δύο νύκτας εβασανίσθην από την σκληροτέραν αβεβαιότητα πριν λάβω τον κάλαμον δια να διατυπώσω ταπεινώς την παρούσαν αναφοράν μου, καθόσον αφ’ ενός μεν έβλεπα το Ιερόν μου καθήκον όπως ανεγείρω τον πέπλον εις ένα μυστήριον, αληθώς υφιστάμενον σήμερον και δυνάμενον να επηρεάση όχι μόνον την ασφάλειαν και την γαλήνην της Σεπτής Παπικής Κυβερνήσεως, αλλά σχεδόν απάσης της Ευρώπης, αφ’ ετέρου δε αντελαμβανόμην ότι εκπληρών το καθήκον τούτο εξετιθέμην εις μέγα κίνδυνον να μαχαιρωθώ από τα άτομα περί ων οφείλω να ομιλήσω εις την Υ.Σ.Π. Υπέφερα ευρισκόμενος εις τοιαύτην εξαιρετικήν και θλιβεράν κατάστασιν, διότι έχω μίαν κόρην, ευρισκομένην εις την τρυφεράν ηλικίαν των τεσσάρων ετών, που την αγαπώ στοργικά και η οποία δεν έχει πλην εμού άλλα στηρίγματα. Εν τούτοις εξετάζων ωρίμως το περιελθόν εις εμέ στοιχείον και το ότι έχω ορκισθεί πίστιν εις την Παπικήν Κυβέρνησιν προτού να γίνω Πατέρας και ότι διά να την υπηρετήσω επωφελώς και επαξίως ώφειλα να θυσιάσω και αυτήν την ύπαρξίν μου, εξ άλλου δε ήμουν βεβαιότατος ότι η γενναιοφροσύνη της ρηθείσης Κυβερνήσεως εν ουδεμιά περιπτώσει ήθελε εγκαταλείψει ένα κοριτσάκι, το οποίον θα έμενεν ορφανό επειδή ο πατέρας του ηθέλησε να υπηρετήσει την Κυβέρνησιν μετά ζήλου και τιμής.

Εισέρχομαι εις το θέμα, επί του οποίου δεν θα ηδυνάμην επαρκώς να συστήσω την εχεμύθειαν της Υ.Σ.Π., ίνα ούτε εγώ, ούτε οι άλλοι τους οποίους θα κατονομάσω εκτεθώμεν εις οιονδήποτε χρόνον και παρακαλώ συγχωρήσατέ με.

Ο Κύριος Βικέντιος ντ’ Οντιάρντι, από την Μπάστια της Κορσικής, είχεν ακούσει να γίνεται λόγος διά ταραχάς τινάς, επισυμβάσας εις την περιοχήν αυτήν και εις τας πόλεις Πεζάρο και Φάνο, ων δε πραγματικός και καλός νομιμόφρων εν παντί χρόνω και τόπω, έμμισθος καπετάνιος του Βρεταννικού Ναυτικού, υπηρετήσας και εις την στρατιάν των Γάλλων εξορίστων υπό την διοίκησιν της Α.Β.Υ. του Κόμητος της Προβηγγίας, όστις αργότερα ανήλθεν εις τον θρόνον της Γαλλίας υπό το όνομα Λουδοβίκος XVΠI, υπηρετήσας επίσης εις την Αστυνομίαν της Σικελίας, καθ’ ην εποχήν την εκράτουν οι Άγγλοι ίνα αντιταχθούν εις τα σχέδια του Ναπολέοντος, ευρεθείς εν τω μέσω όλων αυτών των δολοπλοκιών υπό το πρόσχημα αλληλογραφίας της θανούσης Βασιλίσσης Μαρίας Καρολίνας μετά του εν λόγω Ναπολέοντος, ωνομάσθη υπό της Αυτού Χριστιανικωτάτης Μεγαλειότητος Ιππότης του Αγίου Λουδοβίκου και τελικώς υπηρέτησε εις την νήσον ταύτη ως διευθυντής της Αστυνομίας όταν ήλθον οι Άγγλοι6, μου ενεπιστεύθη ούτος όσα ευθύς προβαίνω να αποκαλύψω εις την Υ.Σ.Π., άνευ φόβου να προσβάλλω την λεπτότητά μου ή να βαρύνω την συνείδησίν μου, και τουτοπράττω λόγω τηςσοβαρότητος της περιπτώσεως, ίνα ή Υ.Σ.Π. δυνηθή να λάβει εκείνα τα μέτρα, τα οποία η απεριόριστος και βαθεία ,φώτισίς Της θα κρίνη πρόσφορα.

Μου ενεπιστεύθη λοιπόν ο ρηθείς ντ’ Οντιάρντι, ότι υπηρετήσας ως υπάλληλος εις την δυσχερή θέσιν της Αστυνομίας της Σικελίας, ως προανέφερα, ώφειλε κατ’ ανωτέραν διαταγήν να μανθάνει απάσας τας κινήσεις και τας λέξεις των Καρμπονάρων, διά να τους γνωρίσει, να τους κάμει να πιστεύσουν και τούτον ως ιδικόν των και ούτω να υπεισέλθει εις τα σχέδιά των, δια να τα αποτρέψη εν καιρώ. Δια τοιούτων μέσων εγνωρίσθη ενταύθα το 1822 με τον Νικόλαον Γκριφφόνην από την Μπάστια, ετών 31, υψηλού αναστήματος, με καστανήν κόμην, Ιππότην της Λεγεώνος της Τιμής, ο οποίος επέστρεφε εξ Ελλάδος μετά την μάχην του Πέτα και χάρις εις τας μυστηριώδεις λέξεις και τα αρμόζοντα σημεία του ρηθέντος ντ’ Οντιάρντι, ο οποίος ήτο και συμπατριώτης του, τον ενημέρωσε περί διαφόρων πραγμάτων, άτινα αναφέρω αναλυτικώς εις την Υ.Σ.Π.

Εν πρώτοις ο ρηθείς Γκριφφόνι αφήκε εις την οικίαν του προαναφερθέντος ντ’ Οντιάρντι διάφορα χαρτιά, μέρος των οποίων ηδυνήθη ούτος να αντιγράψει, μεταξύ αυτών δε είναι ο βδελυρός όρκος τον οποίον ομνύουν οι Καρμπονάροι, όταν γίνονται δεκτοί εις την οργάνωσιν, ένα απόσπασμα του Καρμποναρικού διπλώματος του ιδίου Γκριφφόνι και ο κατάλογος των στρατιωτικών διαφόρων εθνών, οίτινες μετέσχον της εν λόγω μάχης του Πέτα και επειδή πολλοί εξ αυτών περιπλανώνται εις την Ευρώπην διαδίδοντες την ψευδή των θεωρίαν, φρονώ μετά σεβασμού ότι θα ήτο ωφέλιμον εις πάσαν νόμιμον κυβέρνησιν να μάθει αυτήν την φάραν. Υποβάλλω εις την Υ.Σ.Π. αντίγραφα των τριών ντοκουμέντων.

Εκείνο το οποίον εφείλκυσε μεγάλως την προσοχήν μου και το οποίον υπερβάλλοντας με εξέπληξε ήτο η διαβεβαίωσις την οποίαν μου έδωσε ο αναφερθείς Ιππότης ντ’ Οντιάρντι και η οποία αξίζει να εξελεγχθή διά το καλόν της ανθρωπότητος, ότι είχε μάθει, όχι μόνον από τον ρηθέντα Γκριφφόνι, αλλά και από δύο άλλους Κορσικανούς και από έναν τέως Γάλλον Αξιωματικόν, άπαντας Καρμπονάρους, ότι τρείς ήσαν οι σύνδεσμοι δια των οποίων η οργάνωσίς των ελάμβανε πάσαν βοήθειαν, πάσαν εντολήν και πάσαν οδηγίαν: πρώτον εκ Ρώμης, από τον Πρίγκιπα του Κανίνο, Λουκιανόν Βοναπάρτην, δεύτερον εκ Τεργέστης, από τον Ιερώνυμον Βοναπάρτην και τρίτον εκ Πάρμας, από τους εντεταλμένους της Αυτοκρατορικής Αρχιδουκίσσης.

Εάν αυταί αι μηχανορραφίαι, εάν αυταί αι θλιβεραί εκθέσεις πράγματι αληθεύουν η Υ.Σ.Π. γνωρίζει εν ριπή οφθαλμού ποίας ανυπολογίστους και οδυνηράς συνεπείας θα ήτο δυνατόν να επιφέρουν, όχι μόνον εις το Παπικόν Κράτος και την Ιταλίαν, αλλά και εις την Ευρώπην. Σπεύδω να αποκαλύψω ταύτα εις την Υ.Σ.Π., καθόσον και η μικροτέρα ένδειξις εις ένα θέμα δημοσίας, αλλά και ιδιωτικής ασφαλείας, φρονώ ότι δύναται να αποβεί χρήσιμος εις την διάλυσιν του σκότους. Το βέβαιον εν τούτοις είναι ότι οι Ναπολιτάνοι Καρμπονάροι, οι ευρισκόμενοι ενταύθα ως πρόσφυγες, ετέλουν εν πλήρει γνώσει των τεκταινομένων εις το Κράτος εκείνο και από τα μέσα σχεδόν του παρελθόντος Μαΐου με ερωτούσαν επανειλημμένως εάν εγνώριζα ότι εις την Ρώμην εξεδηλώθη εξέγερσις, εις το οποίον απήντησα με αξιοπρεπή περιφρόνησιν, ότι το παν ήτο εν ηρεμία, τας επομένας δε ημέρας στενοχωρήθηκα βλέπων να έρχεται προς εμέ κατά τον δημόσιον περίπατον ένας εκ των ρηθέντων Καρμπονάρων, ο οποίος μειδιών πονηρώς με ηρώτησεν εάν ο Πάπας ήτο ακόμη εις την Ρώμην. Ταύτα ήσαν ακριβώς τα λόγια τα οποία μου απηύθυνε. Του απήντησα ως ώφειλα.

Γνωρίζουσα η Υ.Σ.Π. εν λεπτομερεία την ακριβή κατάστασιν των εν λόγω πραγμάτων, ευρίσκεται επομένως εις θέσιν να σταθμήση, ως κρίνει, πάντα ταύτα ησθάνθην ως καθήκον να αναφερθώ πάραυτα και την ικετεύω όπως προς ησυχίαν μου με τιμήση δια της σεβασμίας απαντήσεώς Της.

Επί τη ευκαιρία ταύτη τολμώ να παρακαλέσω ταπεινώς τας ανωτέρας Αρχάς της Υ.Σ.Π. ίνα ευδοκήσουν να υποβάλουν εις τους Αγίους Πόδας του Αγιωτάτου Ημών Πατρός τον ευσεβέστατον ασπασμόν μου, τα αισθήματα της πίστεώς μου, προσηλώσεως και ευπειθείας και να ικετεύσω ως έμφυτον Αυτή γενναιοδωρίαν την ειδικήν χάριν της προαγωγής μου από του βαθμού του Πλωτάρχου εις Πλοίαρχον. Γνωρίζω ότι εις τους Παπικούς Προξένους, γενικώς ομιλούντες, δεν παρέχεται τοιούτος βαθμός, αλλά επειδή ευρίσκομαι εις μίαν ειδικήν κατάστασιν και εις την ανάγκην να καλυφθώ έναντι ωρισμένων ευθυνών από μίαν Σχισματικήν Προτεσταντικήν Κυβέρνησιν7, η οποία αποδίδει βαρύτητα εις τους βαθμούς και εις τας εξωτερικάς εκδηλώσεις, τρέφω δια ταύτα την ελπίδα ότι η Υ.Σ.Π., προβαίνουσα εις εξαίρεσιν του κανόνος, θα ευδοκήση να μου κάμη αυτήν την χάριν, διά τον πρόσθετον λόγον όπως δυνηθώ να εκτελώ το Προξενικόν Λειτούργημα μετά μείζονος αξιοπρεπείας και χρησιμότητος.

Έχων την τιμήν να επαναβεβαιώσω την Υ.Σ.Π. περί του βαθυτάτου μου σεβασμού και ίσης αφοσιώσεως, μεθ’ ης ασπάζομαι την Ιεράν Πορφύραν, διατελώ αναλλοίωτως, πιστός.

Κέρκυρα 18 Ιουλίου 1825

Υ.Γ. Επρόκειτο να κλείσω την παρούσαν ευσεβή αναφοράν μου όταν, ήλθε εις εμέ ο αναφερόμενος ντ’ Οντιάρντι και εις επιβεβαίωσιν ενός μέρους των όσων μου είχεν εκθέσει μου παρέδωσε τα τρία έγγραφα ομού με τα έτερα τρία θεωρώ καθήκον μου να υποβάλλω ταύτα προς την Υ.Σ.Π.

Ταπεινότατος, Ευπειθέστατος και λίαν Αφοσιωμένος θεράπων

ο Μαρκήσιος C. de Ribas

Προς τον Καρδινάλιον Κύριον Giulio Maria della Somaglia Γραμματέα του Κράτους κλπ. κλπ. κλπ. Ρώμην

Μετα 3 εγγράφων.

α) Κατήχησις ενός Καλού Εξαδέλφου Καρμπονάρου εις βαθμόν Μαθητού.

Ε. Πόθεν έρχεσθε Καλέ μου Εξάδελφε;
Α. Από τό Δάσος.
Ε. Τί εκάματε εκεί;
Α. Με κάθε θυσία προμηθεύτηκα υλικά για ν’ ανάψω το καμίνι.
Ε. Τί μας φέρνετε;
Α. Χαιρετισμούς και φιλίαν προς όλους τους Καλούς Εξαδέλφους.
Ε. Που εγίνατε δεκτός;
Α. Επί σπαργάνου μιας τελείας Αγοράς.
Ε. Πόθεν σας έκαμαν να διέλθετε;
Α. Εις τό μέσον Δάσους, έμπροσθεν από καμίνι ανθράκων, αναμμένων από τρεις Καλούς Εξαδέλφους εις ένα θάλαμον τιμής.
Ε. Κατά ποίον τρόπον εισήχθητε;
Α. Ήμουν ευπρεπώς ενδεδυμένος, αλλά με καλυμμένους τους οφθαλμούς.
Ε. Εκάματε καμμίαν περιοδείαν;
Α. Έκαμα δύο, την πρώτην διά του Δάσους και την δευτέραν διά του πυρός.
Ε. Τί συμβολίζει η πρώτη περιοδεία διά του Δάσους;
Α. Ότι η ανθρωπίνη ζωή περιβάλλεται από κινδύνους προς αποφυγήν των οποίων οφείλει κάθε Καλός Εξάδελφος να είναι πάντοτε άγρυπνος και προσεκτικός.
Ε. Τί συμβολίζει η δευτέρα περιοδεία δια του πυρός;
Α. H δευτέρα αύτη περιοδεία δείχνει ότι η καρδιά των Καλών Εξαδέλφων πρέπει να εξαγνισθεί από κάθε ελάττωμα, το οποίον διαφθείρει και κηλιδώνει τα χρηστά ήθη.
Ε. Τί άλλο παρετηρήσατε κατ’ αυτάς τας περιοδείας;
Α. Οδηγήθηκα με καλυμμένους τους οφθαλμούς εις την Αγοράν και μου εζητήθη να είπω το όνομα, επώνυμον, Πατρίδα, αστικήν κατάστασιν και τόπον της παρούσης διαμονής μου.
Ε. Τί εκρατούσαν εκείνοι οι οποίοι σας εδέχθησαν;
Α. Καυσόξυλα, χώμα και φύλλα.
Ε. Τί εσήμαιναν τα τρία αυτά πράγματα;
Α. Ότι χωρίς να παρασκευασθούν τα υλικά δεν είναι δυνατόν να παραχθούν κάρβουνα στο Καμίνι.
Ε. Εισαχθέντες εις την Αγοράν, πέραν του ονοματεπωνύμου, τί άλλο απαγγείλατε;
Α. Γονυπετής έμπροσθεν του Κορμού ώμοσα τον όρκον μου, απεκαλύφθησαν οι οφθαλμοί μου και εδιδάχθην τα σημεία, λέξεις και χειραψίαν.
Ε. Ποία είναι αυτά τα σημεία;
Α. Ιδού (εκτελούν τα σημεία).
Ε. Ποίαι είναι αι λέξεις;
Α. Δεν τας γνωρίζω όλας, ειπέτε μου την πρώτην λέξιν να σας είπω την δευτέραν (δίδονται αι λέξεις).
Ε. Ποία είναι η χειραψία;
Α. Ιδού (εκτελείται ή χειραψία)
Ε. Τί συμβολίζει ο Κορμός;
Α. Τον ουρανόν και την σφαιρικότητα της Γης.
Ε. Τί εννοείται με αυτήν την αλληγορίαν;
Α. Την Γην επί της επιφανείας της οποίας είναι διεσπαρμένοι άπαντες οι Καλοί Εξάδελφοι και τον ουρανόν ο οποίος με τον θόλον του μας σκεπάζει και προστατεύει.
Ε. Τί επαρατηρήσατε άνωθέν σας;
Α. Επτά στοιχεία τοποθετημένα με τάξιν.
Ε. Ποία είναι αυτά τα στοιχεία;
Α. Το σπάργανον, το ύδωρ, το πυρ, το άλας, ο σταυρός, το καυσόξυλον και τα φύλλα.
Ε. Τί συμβολίζει το λευκόν σπάργανον;
Α. Συμβολίζει την αθωότητα των ηθών, ουσιώδη εις πάντας τους Καλούς Εξαδέλφους.
Ε. Τί συμβολίζει το ύδωρ;
Α. Το καθαγιασθέν από τον Μ.Δ.Τ.Σ. [Μεγάλον Διδάσκαλον του Σύμπαντος], διά του οποίου μας έπλυνε και μας κατέστησε φίλους του.
Ε. Τί σημαίνει το πυρ;
Α. Ότι εις την καρδίαν του Καλού Εξαδέλφου πρέπει πάντοτε να είναι η φλόγα της φιλανθρωπίας και να ενθυμείται το αξίωμα της υψίστης ηθικής, ήτοι πράττε εις τους άλλους ό,τι θα ήθελες εκείνοι να πράττουν εις σε και αντιστρόφως ό,τι δεν επιθυμείς διά σε μη το πράττεις εις τους άλλους.
Ε. Τί σημαίνει το άλας;
Α. Είναι εκείνο το οποίον μας διδάσκει ότι πρέπει να εργαζώμεθα όχι μόνον δια να παρεμποδίζωμεν την διαφθοράν, η οποία προέρχεται από τα προσωπικά μας ελαττώματα, αλλά ακόμη δια να τα απομακρύνωμεν από την ψυχήν όλων των Καλών Εξαδέλφων και από τους λοιπούς ανθρώπους.
Ε. Τί συμβολίζει ο σταυρός;
Α. Ότι δεν φθάνει κανείς εις την αρετήν παρά μόνον ύστερα από πολλήν εργασίαν κατά το παράδειγμα του ημετέρου Μ.Δ.Τ.Σ., όστις με τον σταυρόν μας επλησίασε εις τον Θεόν.
Ε. Τί σημαίνουν τα Καυσόξυλα και εις τί χρησιμεύουν;
Α. Είναι η κυρία ύλη δια το άναμμα του καμινιού.
Ε. Εις τί χρησιμεύουν τα φύλλα;
Α. Δια να φράσσουν το καμίνι.
Ε. Τί άλλο παρετηρήσατε;
Α. Παρετήρησα λευκόν μανδήλιον, ποσότητα χώματος, είδα ένα νήμα, έναν ακάνθινον στέφανον και μερικές κορδέλες.
Ε. Τί συμβολίζει το λευκόν μανδήλιον;
Α. Την αγνότητα και την ειλικρίνειαν των Καλών Εξαδέλφων.
Ε. Εις τί χρησιμεύει το χώμα;
Α. Δια το σβήσιμον του καμινιού.
Ε. Τί συμβολίζει το νήμα;
Α. Την μυστικήν άλυσον, η οποία συνδέει και συσφίγγει όλους τους Καλούς Εξαδέλφους διά του δεσμού της αρετής .
Ε. Τί συμβολίζει ο ακάνθινος Στέφανος;
Α. Είναι εκείνος με τον οποίον όλοι οι Καλοί Εξάδελφοι έχουν μυστηριωδώς στολίσει την κεφαλήν των, διά να ενθυμούνται ότι τους είναι απηγορευμένον να κάνουν σκέψεις αντιθέτους προς την αρετήν, την θρησκείαν και την Πολιτείαν.
Ε. Τί συμβολίζουν οι κορδέλες;
Α. Τας ιδιότητας του Καρμποναρισμού, διά των οποίων είναι περιβεβλημένοι οι Καλοί Εξάδελφοι.
Ε. Τί χρώματος είναι οι ταινίες αυτές;
Α. Κυανούν, ερυθρόν και μέλαν.
Ε. Τί συμβολίζει το κυανούν;
Α. Τον καπνόν του καμινιού.
Ε. Τί συμβολίζει το μέλαν;
Α. Τα κάρβουνα του καμινιού.
Ε. Τί συμβολίζει το ερυθρόν;
Α. Τις φλόγες του καμινιού.
Ε. Τί μυστικόν εκφράζουν οι κορδέλες με τα χρώματά των;
Α. Το κυανούν συμβολίζει την ελπίδα, το ερυθρόν την ελεημοσύνην και το μέλαν την πίστιν.
Ε. Από ποίον υλικόν κατεσκευάσθη το πρώτον κάρβουνον;
Α. Από φτέρη και τσουκνίδα.
Ε. Είσθε Μαθητής Καλέ Εξάδελφε;
Α. Οι διδάσκαλοί μου με αναγνωρίζουν ως τοιούτον.
Ε. Πόσον διάστημα απαιτείται διά να γίνη κανείς Μαθητής;
Α. Εννέα εβδομάδες.
Ε. Υπό ποίον εργάζονται οι Μαθηταί;
Α. Υπό την διεύθυνσιν των Διδασκάλων.
Ε. Τί συμβολίζει το Σημείον του Μαθητού;
Α. Την Κλίμακα8 των Καλών Εξαδέλφων.
Ε. Τί συμβολίζει εις την ενδυμασίαν ο πίλος;
Α. Το κλεισμένο καμίνι.
Ε. Πώς κόπτονται τα Καυσόξυλα;
Α. Σε στρογγυλά κομμάτια.
Ε. Τι συμβολίζει ο πίλος;
Α. Το σκεπασμένο καμίνι.

β) Ονοματολογία των σκευών του Καρμποναρικού Συμποσίου.

(Ο άρτος κόπτεται δια της σκαπάνης)
Πιρούνι Δίκρανον
Κουτάλι Φτυάρι
Μαχαίρι Πέλεκυς
Ποτήρι Κενόν
Άρτος Άνθραξ
Οίνος Καλή Πυρίτις
Ύδωρ Κακή Πυρίτις
Παρά των Συνδετημόνων σχηματίζονται τρεις στιγμαί.

γ) [Λέξεις αναγνωρίσεως Μαθητού και Διδασκάλου Καρμπονάρων]

Μαθητής: Ιερά λέξις Πίστις, Έλπις και Έλεος.

Διδάσκαλος: Εισιτήριος λέξις Φτέρη=Τσουκνίδα. Ιερά λέξις Αρετή, Ισχύς και Εγκράτεια. Δώσατέ μου την λέξιν

Απάντησις: Δώσατέ μου την πρώτην και σας δίδω την δευτέραν=Τούτου δε γενομένου η τρίτη προφέρεται και υπό των δύο ταυτοχρόνως.

Ερώτησις: Που εγίνατε δεκτός;

Απάντησις: Εις την Καλύβην της τιμής, διερχόμενος διά του δάσους και διά του πυρός.

δ) Κατήχησις του πρώτου Βαθμού, ήτοι του Μαθητού.

Τρόπος εισδοχής

Προτείνεται εκείνος ο οποίος θεωρείται κατάλληλος διά να περιβληθή την ιεράν και πλήρη καθηκόντων ιδιότητα του Καρμπονάρου. Μετά την πρότασιν διεξάγεται ψηφοφορία, αφού εξετασθούν αι αδυναμίαι ή τα προτερήματα του ειρημένου ατόμου και εάν διαπιστωθούν τα τελευταία ταύτα, εισάγεται. Κατά την εισδοχήν, η οποία λαμβάνει χώραν κατά την επομένην από της προτάσεως εσπέραν, πρέπει να τηρηθή το ακόλουθον τυπικόν:

Αφού έχουν συνέλθει εις συνεδρίαν εις τόπον καλούμενον Αγοράν τοποθετείται παραπλεύρως της Αγοράς ή παρά τον περίβολον, ένα πρόσωπον Καλός Εξάδελφος Καρμπονάρος, καλούμενος φύλαξ της Αγοράς. Μακρόθεν το υποψήφιον προς εισδοχήν πρόσωπον υφίσταται κάλυψιν των οφθαλμών του από τον ανάδοχον και ούτω πλησιάζει εις τον φύλακα της Αγοράς, ο οποίος λέγει: Ποίος είναι αυτός ο οποίος πλησιάζει εις τον ιερόν τούτον τόπον διά να διαταράξη την γαλήνην και τας εργασίας μας; Ο Ανάδοχος λέγει: Είναι ένας λύκος που βρέθηκε στο δάσος και ποθεί να ενωθεί μαζί Σας δια να αποκτήση το φως.

Μόλις η απάντησις αύτη φθάση εις τον Μεγάλον Διδάσκαλον, αυτός λέγει: Οδηγήσατέ τον εις την πρώτην περιοδείαν δια του δάσους. Κατόπιν, καθώς ευρίσκεται με καλυμμένους τους οφθαλμούς, αρχίζουν να τον οδηγούν να βηματίζη, κάνοντάς τον να πέφτη και να ξαναπέφτη, να σκύβη και να σηκώνη το κεφάλι. Αφού βηματίσει έτσι για αρκετήν ώρα, ο προαναφερθείς Ανάδοχος λέγει προς τον Μεγάλον Διδάσκαλον: Εγένετο η πρώτη περιοδεία, ο δε Μέγας Διδάσκαλος απαντά: Εκτελέσατε την δευτέραν δια του πυρός. Ούτω, καθώς ευρίσκεται με καλυμμένους τους οφθαλμούς, παρουσιάζουν προ των σιαγόνων και της γενειάδος του ολίγον στουπί αναμμένο, ή άλλο υλικόν το οποίον βρεγμένον με οινόπνευμα, καίει ελαφρά, όπως το στουπί, την γενειάδα και τας σιαγόνας του ακόμα. Περατωθέντος τούτου, λέγει ο Ανάδοχος: Εγένετο η δευτέρα περιοδεία. Και εκείνος απαντά: Εκτελέσατε την τρίτην, η οποία αποτελεί δοκιμασίαν θάρρους. Δια της δοκιμασίας του θάρρους εννοούνται αι ακόλουθοι ερωτήσεις: Λοιπόν, προς χάριν των Εξαδέλφων σας, των φίλων σας, θα εδέχεσθε ευχαρίστως να αποθάνητε, να τυφεκισθήτε, να εκτεθήτε εις τον κίνδυνον του πυρός, του ύδατος, της χιόνος και περαιτέρω θα αισθάνεσθε ευτυχής εάν σας έκοβαν ένα βραχίονα, ένα αυτί, ένα χέρι δια το καλόν των προαναφερθέντων φίλων σας; Εκείνος απαντά καταφατικώς ή αρνητικώς. Εάν απαντήση καταφατικώς, δέον όπως ληφθούν υπ’ όψιν, η αγάπη, η πίστις, το θάρρος, άτινα έχει εκείνος δια να αναλάβη ένα τέτοιο έργο. Εάν απαντήση αρνητικά θα σημειωθούν η δειλία, η έλλειψις θάρρους και σθένους ακόμα δια την τήρησιν ενός τόσον ισχυρού μυστικού. Αφού περατωθούν αυτές οι τρεις περιοδείες και γνωστοποιηθή τούτο εις τον Μεγάλον Διδάσκαλον, οδηγείται να πλησιάση εις τον κορμόν, ο οποίος ευρίσκεται εμπρός από εκείνον και καθώς ευρίσκεται ακόμη με καλυμμένους τους οφθαλμούς τον οδηγούν να απαγγείλη γονατιστός τον ακόλουθον όρκον επί ενός Σταυρού ή Εσταυρωμένου.

Όρκος

Εγώ …… από την Κοινότητα ….. επαγγέλματος ….. ηλικίς ετών ….. ορκίζομαι και υπόσχομαι να είμαι αληθής Χριστιανός ορκίζομαι και υπόσχομαι να προστατεύω τους ομοίους μου και ιδιαιτέρως κάθε Καλόν Εξάδελφον Καρμπονάρον εις περίπτωσιν ανάγκης. Ορκίζομαι και υπόσχομαι εις το ύδωρ, την χιόνα και το πυρ, να μην αποκαλύψω οτιδήποτε σχετικόν με τον σεπτόν Καρμποναρισμόν εν γένει και ιδιαιτέρως δια τον υπό τον τίτλον …… Ορκίζομαι και υπόσχομαι να δίδω άρτον και οίνον εις τον Ανάδοχόν μου επί εννέα ημέρας εις περίπτωσιν ανάγκης. Ορκίζομαι και υπόσχομαι να μην θίξω την τιμήν των Καλών μου Εξαδέλφων Καρμπονάρων, ήτοι των Συζύγων των, αδελφών, θυγατέρων και εξαδέλφων μέχρι του τετάρτου βαθμού. Ορκίζομαι και υπόσχομαι να κοπώ καλλίτερα σε κομμάτια και να ριφθούν οι σάρκες μου στην φωτιά και οι στάχτες μου να σκορπισθούν στον άνεμο, παρά να υποπέσω εις την αδυναμίαν και να φανερώσω όσα βλέπω με τα μάτια, ακούω με τα αυτιά και πράττω ενεργώντας. Ορκίζομαι και υπόσχομαι να μην κατασκευάσω ποτέ κάρβουνα χωρίς την άδειαν των Διδασκάλων μου. Ορκίζομαι και υπόσχομαι τέλος να μην εξωτερικεύσω σε κανένα πρόσωπο και σε Καλόν Εξάδελφον Καρμπονάρον, ποιος μου έδωσε το φως και ούτω ενώπιον αυτού του ιερού και αναμμένου βωμού σταθερώς ορκίζομαι και υπόσχομαι.

Τέλος

Τούτου γενομένου, όλοι οι Καλοί Εξάδελφοι Καρμπονάροι, οι οποίοι ευρίσκονται εις την συνεδρίαν αυτήν, άλλος με ράβδον, άλλοι με άλλα λευκά όπλα, με βιαίαν ορμήν, ως να ήθελαν να φονεύσουν τον εξάδελφον ο οποίος ευρίσκεται γονατιστός με δεμένους τους οφθαλμούς, παρουσιάζουν γύρω από το στήθος του, τον λαιμόν του ή το στόμα του τα όπλα αύτά, λέγοντες ενώ αποκαλύπτονται οι οφθαλμοί του: Τί επιθυμείς; Το φως. Ιδού αυτό. Αποκαλύψατε τους οφθαλμούς του. Και ενώ αυτός εις την θέαν τούτων εύρίσκεται τρομαγμένος, τον ενθαρρύνετε λέγοντας: Βλέπεις τα όπλα αυτά; Εάν η συμπεριφορά σου είναι η αρμόζουσα εις τον ιερόν και ανεξάληπτον τούτον όρκον, αύτα τα οποία τώρα βλέπεις να είναι έτοιμα να σε φονεύσουν, θα σε υπερασπίζουν μέχρι της τελευταίας ρανίδος του αίματός των. Αν όμως άθλιε, καταπατήσης τον όρκον σου, στα πόδια αύτου του Μεγάλου Διδασκάλου της Οικουμένης Ιησού Χριστού, απ’ αύτα τα ίδια τα όπλα που σε υπερασπίζουν και από εμάς τους ιδίους, θα κομματιασθής. (Σημείωσις)

Ο βέβηλος ή λύκος, ο οποίος θα γονατίση δια να ωμόση τον όρκον, θα πρέπη να αποκαλυφθή ενώπιον των παρισταμένων και πρέπει να θέση την δεξιάν του εις τους πόδας του Σταυρού ή του Εσταυρωμένου και να απαγγείλη ενώπιον του Μεγάλου Διδασκάλου, όσα αναγράφονται εις τον προαναφερθέντα όρκον.

Αφού λοιπόν περατωθή εξ όλοκλήρου η εργασία αύτη, οφείλει ο Μέγας Διδάσκαλος να εκφωνήση ένα λόγον προς τον προαναφερθέντα λύκον, ο οποίος από το βαθύ σκότος επέρασεν εις το λαμπρότερον φως της αρετής και της ταπεινότητος και δεν πρέπει να εξωτερικεύη παρά μονάχα αισθήματα τιμής, αρετής, ηθικοποιήσεως, ηρεμίας, γαλήνης, μη παραλείπων να εμπνεύση εις αυτόν συναισθήματα δίκαια, φυσικά και αποβλέποντα εις το καλόν του συνόλου.

Αφού γίνη όλη αύτη η ιερά τελετή, πρέπει να ανακοινωθή εις τον Εξάδελφον Καρμπονάρον η ιερά και σιωπηρά αναγνώρισις, ήτοι όλα τα σημεία και η ιερά λέξις, τα οποία χρησιμεύουν ως ασφαλής προστασία εις τας μεταπτώσεις της ζωής των ανθρώπων, οι οποίοι υπόκεινται εις την διάκρισιν της Μοίρας, σαν οδηγός και σαν απόδειξις δια να αναλάβη κανείς με τιμήν την ιδιότητα αύτην του αληθούς και ακεραίου Καρμπονάρου.

Σημεία αναγνωρίσεως

1ον Ο Καρμπονάρος ο οποίος επιθυμεί ν’ αναγνωρισθή ως τοιούτος είτε εξ ευχαριστήσεως, είτε εξ ανάγκης, λαμβάνει διά της δεξιάς χειρός τον σκούφον, τον πίλον ή άλλο κάλυμμα της κεφαλής και αποκαλυπτόμενος, το φέρει εις το στήθος και αμέσως το κατεβάζει εις την δεξιάν πλευράν. Το σημείον αυτό καλείται ακριβώς Καρμποναρικός χαιρετισμός, σημείον αναγνωρίσεως του θεσμού τούτου.

2ον Ένας Καρμπονάρος, αμέσως αφού εκτελέση το προαναφερθέν σημείον, από εδώ μέχρι την Αίγυπτο, στον τόπο ή στην συγκέντρωση όπου θα το εκτελέση, εάν παρίστανται άλλοι ανήκοντες εις το τάγμα, βλέποντες το σημείον αυτό, πιάνοντάς τον από το δεξί χέρι του κάνει το σημείον επαφής, ήτοι με το μεσαίον δάκτυλον, σχηματίζει ένα ημικύκλιον εις τον καρπόν ή τον σφυγμον όπως λέγεται συνήθως και κατόπιν πιέζει τρείς φορές με το ίδιον δάκτυλον κατά την σειράν της εικόνος /)***/ πρώτα μία φορά και κατόπιν δύο. Ο Καρμπονάρος, ο οποίος πρώτος εις τον εν προκειμένω τόπον είδε τον εαυτόν του να έχη συγγενείς, βλέποντας κάποιον να του πιάνη το χέρι και να του κάνη το περιγραφέν σημείον, υποκρινόμενος ότι δεν γνωρίζει τίποτε, λέγει εις τον ποιούντα το σημείον: Τί κάνετε με τον σφυγμόν μου; Δεν έχω ψώρα ή κάτι άλλο. Δίδεται η απάντησις: Πως, δεν είσθε Καλός Εξάδελφος Καρμπονάρος; Εις αυτάς τας λέξεις εσείς αρνείσθε κατ’ επανάληψιν (τούτο γίνεται δια να βεβαιωθή, δεδομένου ότι υπάρχουν κατάσκοποι οι οποίοι ζητούν να ερμηνεύσουν τα ενδότερα του θεσμού, ο οποίος κρύπτεται από την περιέργειαν κάθε βεβήλου), κατόπιν δε, θα είπετε εις εκείνον: Σεις είσθε Καρμπονάρος; Εκείνος θα σας διαβεβαιώση ότι ναι και αν γίνη αυτό τότε θα ανταποδώσετε το ίδιο σημείον, το οποίον προηγουμένως σας έκαμε και επί πλέον τον ερωτάτε λέγοντάς του: Λοιπόν, αφούυ είσθε Καρμπονάρος, δώσατέ μου την ιεράν λέξιν. Εκείνος θα σας απαντήση: Δεν την γνωρίζω, την ελησμόνησα. Τότε σεις εξακολουθείτε: Εαν σας είπω το πρώτον μέρος, θα μου δώσετε το δεύτερον; Τότε έκείνος, εάν πραγματικά είναι Καρμπονάρος, θα σας απαντήση καταφατικά. Στην καταφατική αυτήν απάντησιν, θα είπετε πρώτος το πρώτον μέρος της ιεράς λέξεως, ήτοι Πίστις, εκείνος δε θα σας απαντήση με το δεύτερον, Ελπίς και οι δύο μαζί θα προφέρετε το τρίτον μέρος, ήτοι Έλεος. Κατόπιν θα φιληθήτε στα χείλη κατά την τάξιν (***) και απο εκεί και πλέον δύνασθε να ομιλήσητε για οτιδήποτε, να εμπιστευθήτε την ζωήν σας, τας σκέψεις σας, να είπετε αν έχετε ανάγκην απο χρήματα, τρόφιμα ή τα μέσα διά την εκτέλεσιν κάποιου δικαίου και επείγοντος έργου, τέλος θα σχηματίσετε την πληρεστέραν αρμονίαν και την εκπλήρωσιν του πλέον ανεξαλείπτου όρκου.

3ον Λαμβανομένου υπ’ όψιν ότι είναι δυνατόν να συμβή ένας Καλός Εξάδελφος Καρμπονάρος να παραβή τον όρκον του και να φθάση να επιορκήση από άγνοιαν, διότι δεν εγνώριζεν από πριv την ιδιότητα του προσώπου το οποίον του έκαμε το σημείον επαφής, ή από άλλο λάθος το οποίοv είναι εύκολον να συμβή καλόπιστα, τούτο επανορθούται με το σημείον το οποίον λέγεται: Σημείον βοηθείας, το οποίον μάλιστα, καθένας ο οποίος θα το εκτελέση ή θα ίδη τούτο εκτελούμενον, οφείλει να ενθυμηθή και να τηρήση τον όρκον του, παρέχων προς αυτόν βοήθειαν με χρήματα, δύναμιν ή άλλον οτιδήποτε, στην στιγμήν, χωρίς να εξετάση αυτόν κατά τον προαναφερθέντα τρόπον. Εν τούτοις, μετά την πάροδον του κινδύνου και την παροχήν της βοηθείας οφείλει να βεβαιωθή εάν πραγματικά κατέχει την ιδιότητα. Το σημείον βοηθείας εκτελείται κατά τον ακόλουθον τρόπον: Δια της δεξιάς χειρός ο Καρμπονάρος βγάζει από την κεφαλήν τον σκούφον ή τον πίλον και θέτει τούτον με την κοιλότητα προς τα εξω έπι του στήθους, εν όσω δεν βλέπει να παρέχεται εις αυτόν βοήθεια.

4ον Ο Καρμπονάρος έχει έναν άλλον χαιρετισμόν, εκείνον της Αγοράς. Ο χαιρετισμός αυτός εκτελείται, κατά την άφιξιν εις τον τόπον όπου πρόκειται να συγκεντρωθούν όλοι προς καλλιέργειαν της ηθικής, εξάλειψιν του ελαττώματος και θετικήν προαγωγήν της αρετής.

Τέλος του πρώτου βαθμού του Μαθητού

Ανακήρυξις

Εγώ Μέγας Διδάσκαλος της Αγοράς υπό το όνομα … ανακηρύσσω σε τον … ως Καλόν μας Εξάδελφον Καρμπονάρον δυνάμει των εξουσιών αι οποίαι μου είναι εμπεπιστευμέναι από τον Μέγαν Διδάσκαλον της Polistena και εις εκείνον εμπεπιστευμέναι από το μαύρον Δάσος της Νεαπόλεως, της αγοράς της ονομαζομένης ο τρόμος των Τυράννων.

Αντίγραφον του όρκου τον οποίον ομνύουν οι Καρμπονάροι

Εγώ Ν.Ν. ορκίζομαι και υπόσχομαι να μην αποκαλύψω ποτέ τα μυστικά των Καλών μου Εξαδέλφων. Ορκίζομαι και υπόσχoμαι να βοηθώ κάθε Καλόν Εξάδελφον εν τω μέτρω των δυνατοτήτων μου. Ορκίζομαι και υπόσχομαι να μην προσβάλλω ποτέ την τιμήν των οικογενειών των Καλών μου Εξαδέλφων. Ορκίζομαι και υπόσχομαι να πράξω παν δυνατόν δια να καταστρέψω κάθε είδος τυραννίας και συναινώ εις περίπτωσιν επιορκίας να σπαραχθή η καρδία μου, να καή το σώμα μου και οι στάχτες μου να ριφθούν εις τους ανέμους.

ε’) Ιππότης Νικόλαος Γκριφφόνι, από την πόλιν Μπάστια της Κορσικής, Υπολοχαγός της Επιμελητείας μετά την μάχην του Πέτα ανεχώρησε από το Μεσολόγγι δια Ζάκυνθον, όπου εξέτισε ποινήν λόγω αρνήσεώς του να εμφανισθή προς απολογίαν, εκείθεν ήλθεν εις Κέρκυραν και από την Κέρκυραν έφυγε δια την Βενετίαν εις τας 11 Οκτωβρίου 1822.

Σημείωσις.

Το παρόν υπόμνημα εγράφη διά χειρός του Κυρίου Ιππότου Βικεντίου ντ’ Οντιάρντι, από τον οποίον μου παρεχωρήθη:

De Ribas Παπικός Πρόξενος

Απόσπασμα του Καρμποναρικού διπλώματος του Νικολάου Γκριφφόνι

Εις Σέβας του Μεγάλου Διδασκάλου του Σύμπαντος Κυρίου και Πατρός ημών Ιησού, η Σεπτή Αγορά υπό τον διακριτικόν τίτλον των Αληθών Φίλων της Ελευθερίας εν Ανατολή της Κορίνθου την ενδεκάτην του Ηλίου του αληθούς φωτός 1822 – Προς πάσας τας Σεπτάς Αγοράς και τους Καλούς Εξαδέλφους διεσκορπισμένους επί της επιφανείας της Γης.

ΧΑΙΡΕΤΕ-ΧΑΙΡΕΤΕ-ΧΑΙΡΕΤΕ ΠΙΣΤΙΣ-ΕΛΠΙΣ-ΕΛΕΟΣ

Ημείς Μέγας Διδάσκαλος και αξιωματούχοι της Σεπτής, Αγοράς κανονικώς εγκατεστημένοι, δηλούμεν και πιστοποιούμεν ότι ο Καλός Εξάδελφος Γκριφφόνι Νικόλαος ετών 28 γεννηθείς εν Μπάστια της Κορσικής-τυγχάνει μεμυημένος εν τω βαθμώ του τελείου Διδασκάλου και καλώς εις ημάς γνωστός.

Πίνακας ονομάτων αγωνιστών της μάχης του Πέτα

Γενικόν Επιτελείον πρίγκιπος Μαυροκορδάτου9:

ο Ιππ. Vottier, Γάλλος, συνταγματάρχης, Α’ υπασπιστής, παρέμεινεν εν Μεσολογγίω, ο κος Daniel, Γάλλος, λοχαγός, Β’ υπασπιστής, παρέμεινεν εν Μεσολογγίω, ο κος Ramek, Ελβετός, λοχαγός, Γ’ υπασπιστής, παρέμεινεν εν Μεσολογγίω

Πρώτον Σύνταγμα τακτικού πεζικού

ο Ιππότης Torella, Πιεμοντέζος, συνταγματάρχης, εφονεύθη εις την μάχην του Πέτα, ο κος Stelle, Ελβετός, λοχαγός, εφονεύθη εις την μάχην του Πέτα, ο κος Ζανταυρός, Έλλην, λοχαγός, εφονεύθη εις την μάχην του Πέτα, ο κος Γραμματικόπουλος10, Έλλην, λοχαγός, εφονεύθη εις την μάχην του Πέτα, ο κος Ορέστης, Έλλην, λοχαγός, εφονεύθη εις την μάχην του Πέτα, ο κος Negri, εκ Τουρίνου, Α’ υπολοχαγός, εφονεύθη εις την μάχην του Πέτα, ο κος Viviani, εκ Σαβοίας, υπολοχαγός, εφονεύθη εις την μάχην του Πέτα, ο κος Δρομάρος, Έλλην, υπολοχαγός, εφονεύθη εις την μάχην του Πέτα, ο κος Obba, Ρώσος, υπολοχαγός, εφονεύθη εις την μάχην του Πέτα, ο κος Cappeletti, εκ Λούκα, υπολοχαγός, εφονεύθη εις την μάχην του Πέτα, ο κος Κrosmard, Γερμανός, υπολοχαγός, εφονεύθη εις την μάχην του Πέτα, ο κος Deschettis, Γερμανός, ανθυπολοχαγός, εφονεύθη εις την μάχην του Πέτα, ο κος Ελεσλένης(!), Έλλην, ανθυπολοχαγός, εφονεύθη εις την μάχην του Πέτα, Υπαξιωματικοί και στρατιώται αριθ. 143, σχεδόν πάντες Ιταλοί, εφονεύθησαν εις την μάχην του Πέτα, ο κος Σπύρος Πανάς, εκ Κεφαλληνίας, λοχαγός του λόχου αποτελουμένου εξ ολοκλήρου εκ Κεφαλλήνων, εξ 75 ανδρών, εξ ωv 45 εφονεύθησαν εις την μάχην του Πέτα.

Σώμα Φιλελλήνων και Γενικόν Επιτελείον αυτού

ο ιππ. Dania, Γενουάτης, αντισυνταγματάρχης, διοικητής του Σώματος, εφονεύθη εις την μάχην του Πέτα, ο κος Raiband, Γάλλος, υποδιοικητής, παρέμεινεν εις Πελοπόννησον, ο κος Botte, εκ Βρυξελλών, σημαιοφόρος, ανεχώρησεν εις Ιταλίαν, ο κος Elster, Γερμανός, χειρουργός, ταγματάρχης, παρέμεινεν εις Πελοπόννησον, ο κος Lotrasso, Σικελός, ανθυπασπιστής επιτ., παρέμεινεν εις Μεσολόγγιον, ο κος Jolhanndeis, Γερμανός, ανθυπασπιστής επιτ., παρέμεινεν εις Μεσολόγγιον, ο κος ιππότης Νικόλαος Griflοnί, εκ της πόλεως Bastia Κορσικής, υπολοχαγός, εντεταλμένος περί της ιματιοθήκης, ανεχώρησεν εκ Κερκύρας εις Βενετίαν την 2-10-1822, ο κος ιππότης Sant’ Αndre, Γάλλος, υπολοχαγός vagomestro, ανεχώρησεν εις Αίγυπτον, ο κος Vismano, Ολλανδός, λοχαγός ταμίας, εφονεύθη εις την μάχην του Πέτα, ο κος Luiggine, Γενουάτης, Β’ ανθυπασπιστής, εφονεύθη εις την αυτήν μάχην, ο κος Chauvaseigne, Γάλλος, υπολοχαγός Α’ τάξεως, εφονεύθη εις την αυτήν μάχην, ο κος Sava, υπολοχαγός, φιλέλλην, εφονεύθη εις την μάχην του Πέτα, ο κος Μόσχος, Έλλην, υπολοχαγός, εφονεύθη εις την μάχην του Πέτα, ο κος Φωκάς, Έλλην, υπολοχαγός, εφονεύθη εις την μάχην του Πέτα, ο κος Δελίνης, Έλλην, υπολοχαγός, εφονεύθη εις την μάχην του Πέτα, ο κος Σωτήρης, Έλλην, υπολοχαγός, εφονεύθη εις την μάχην του Πέτα, ο κος o Αριστείδης, Έλλην, υπολοχαγός, εφονεύθη εις την μάχην του Πέτα, ο κος Κωνσταντίνης, Έλλην, υπολοχαγός, εφονεύθη εις την μάχην του Πέτα, ο κος Κλέοπας, Έλλην, υπολοχαγός, παρέμεινεν εις Μεσολόγγιον, ο κος Caisson, εκ Νικαίας, υπολοχαγός Β’ τάξεως, ανεχώρησεν εις Αίγυπτον, ο κος Card, εκ Μασσαλίας, υπολοχαγός Β’ τάξεως, ανεχώρησεν εις Ευρώπην, ο κος Albertini, εκ Κορσικης, υπολοχαγός Β’ τάξεως, παρέμεινεν εν Μεσολογγίω, ο κος Διβάνης, Έλλην, υπολοχαγός Β’ τάξεως, παρέμεινεν εν Μεσολογγίω, ο κος Testa, εκ Πιεμόντε, υπολοχαγός Β’ τάξεως, παρέμεινεν εν Μεσολογγίω, ο κος Lomonier, Γάλλος, ανθυπολοχαγός Β’ τάξεως, ανεχώρησεν εις Γαλλίαν, ο κος Collelli, εκ Campo Καλαβρίας, ανθυπολοχαγός, φιλέλλην, Μέγας Διδάσκαλος της Vendita των Καρμπονάρων, παρέμεινεν ως ανωτέρω, ο κος Tasseron, εξ Ολλανδίας, ανθυπολοχαγός, ως ανωτέρω, ανεχώρησεν εις Ευρώπην.

Δεύτερος λόχος

ιππότης Mierzivvcki, Πολωνός, ήτο ταγματάρχης λοχαγός, εφονεύθη εις μάχην του Πέτα, κος Santemand, Γάλλος, ήτο λοχαγός, πρώτος υπολοχαγός, εφονεύθη εις μάχην του Πέτα, κος Hellemand, Γερμανός, ήτο λοχαγός, ανθυπολοχαγός, επληγώθη και μετέβη εις Μοριάν, κος Santre, Γάλλoς, ήτο υπολοχαγός Α’ τάξεως, επιλοχίας, εφονεύθη εις μάχην του Πέτα, κος Teikmand, Γερμανός, ήτο υπολοχαγός Α’ τάξεως, επιλοχίας, εφονεύθη εις μάχην του Πέτα, κος Moleski, Πολωνός, υπολοχαγός Α’ τάξεως, λοχίας, εφονεύθη εις μάχην του Πέτα, κος Schimitte, Γερμανός, υπολοχαγός Α’ τάξεως, λοχίας, εφονεύθη εις μάχην του Πέτα, κος Haisbery, Γερμανός, υπολοχαγός Α’ τάξεως, λοχίας, εφονεύθη εις μάχην του Πέτα, κος Naigand, Γερμανός, υπολοχαγός Β’ τάξεως, σιτιστής, εφονεύθη εις μάχην του Πέτα, κος Bonne, Γάλλος, υπολοχαγός Β’ τάξεως, λοχίας, εφονεύθη εις μάχην του Πέτα, κος Hamsclerd, Γερμανός, υπολοχαγός Β’ τάξεως, λοχίας, εφονεύθη εις μάχην του Πέτα, κος Uschener, Ελβετός, υπολοχαγός Β’ τάξεως, λοχίας, παρέμεινεν εις Μεσολόγγιον, κος Krugke, Πολωνός, υπολοχαγός Β’ τάξεως, λοχίας, παρέμεινεν εις Μεσολόγγιον, κος Kusiλesky, Πολωνός, υπολοχαγός Β’ τάξεως, λοχίας, εφονεύθη εις μάχην του Πέτα, κος Dobrosnosky, Πολωνός, υπολοχαγός Β’ τάξεως, λοχίας, εφονεύθη εις μάχην του Πέτα, κος Dereljky, Πολωνός, υπολοχαγός Β’ τάξεως, λοχίας, εφονεύθη εις μάχην του Πέτα, κος Haisenn, Γερμανός, υπολοχαγός Β’ τάξεως, λοχίας, εφονεύθη εις μάχην του Πέτα, κος Avrevring, Γερμανός, ανθυπολοχαγός, φιλέλλην, παρέμεινεν εις Μεσολόγγιον, κος Chaurrejgard, Γερμανός, ανθυπολοχαγός, φιλέλλην, παρέμεινεν εις Μεσολόγγιον, κος Hilzelberg, Γερμανός, ανθυπολοχαγός, φιλέλλην, παρέμεινεν εις Μεσολόγγιον, κος Seguerd, Ελβετός, Α’ ανθυπολοχαγός, φιλέλλην, εφονεύθη εις μάχην του Πέτα, κος Velsti, Γερμανός, ανθυπολοχαγός, φιλέλλην, εφονεύθη εις μάχην του Πέτα, κος Vrendly, Ελβετός, λοχαγός διοικητής του πυροβολικού της στρατιάς Ηπείρου εφονεύθη εις την μάχην του Πέτα.

Γενικόν Επιτελείον Στρατιάς: κόμης Normand, εκ Βαυαρίας, στρατηγός, αρχηγός επιτελείου, επληγώθη εις την μάχην του Πέτα, παρέμεινεν εις Μεσολόγγιον, ιππ. di Steiz, εκ Βυττεμβέργης, συνταγματάρχης, υπαρχηγός του Επιτελείου, ανεχώρησεν εις άλλα μέρη εκτός της Ελλάδος, κος Fetthem, Γερμανός, λοχαγός επιτελείου, εφονεύθη εις μάχην του Πέτα, κος Graillard, Γάλλος, λοχαγός επιτελείου, παρέμεινεν εις Μεσολόγγιον.

Πρώτος Λόχος

κος Chevallie, εξ Αμβούργου, ήτο ταγματάρχης λοχαγός, εφονεύθη εις μάχην του Πέτα, ιππ. Mignac, Γάλλος, λοχαγός, Α’ υπολοχαγός, εφονεύθη εις μάχην του Πέτα, κος Hannay, εκ Lieggi, λοχαγός ανθυπολοχαγός, επληγώθη και μετέβη εις Πελοπόννησον, κος Vielle, Γάλλος, υπολοχαγός Α’ τάξεως, επιλοχίας, εφονεύθη εις μάχην του Πέτα, κος Bouermand, εκ Παρισίων, υπολοχαγός Α’ τάξεως, λοχίας, εφονεύθη εις μάχην του Πέτα, κος Miovolisky, εκ Βενετίας, υπολοχαγός Α’ τάξεως, λοχίας, εφονεύθη εις μάχην του Πέτα, κος Plenario, εκ Τεργέστης, υπολοχαγός Α’ τάξεως, λοχίας, εφονεύθη εις μάχην του Πέτα, κος Blondel, Γάλλος, υπολοχαγός Α’ τάξεως, λοχίας, εφονεύθη εις μάχην του Πέτα, κος Frelend, Γάλλος, υπολοχαγός Β’ τάξεως, σιτιστής, εφονεύθη εις μάχην του Πέτα, ιππ. Fascio, εκ Πιεμόντε, υπολοχαγός Β’ τάξεως, δεκανεύς, εφονεύθη εις μάχην του Πέτα, κος Toricella, εκ Μιλάνου, υπολοχαγός Β’ τάξεως, δεκανεύς, εφονεύθη εις μάχην του Πέτα, κος Mamiot, εκ Σαβοίας, υπολοχαγός Β’ τάξεως, δεκανεύς, εφονεύθη εις μάχην του Πέτα, κος Seguin, εκ Σαβοίας, ανθυπολοχαγός, του Σώματος φιλελλήνων εφονεύθη εις μάχην του Πέτα, κος Guichard, εκ Παρισίων, ανθυπολοχαγός, του Σώματος φιλελλήνων εφονεύθη εις μάχην του Πέτα, κος Welzeler, εξ Άλσατίας, ανθυπολοχαγός, του Σώματος φιλελλήνων εφονεύθη εις μάχην του Πέτα, κος Bistari, εκ Τουρίνου, ανθυπολοχαγός, του Σώματος φιλελλήνων εφονεύθη εις μάχην του Πέτα, κος Fireli, εκ Μιλάνου, ανθυπολοχαγός, του Σώματος φιλελλήνων εφονεύθη εις μάχην του Πέτα, κος Monaldi, εκ Ρώμης, ανθυπολοχαγός, του Σώματος φιλελλήνων εφονεύθη εις μάχην του Πέτα, κος Γιώργης, Έλλην, ανθυπολοχαγός, φιλέλλην εφονεύθη εις μάχην του Πέτα, κος Μεταξάς, Έλλην, ανθυπολοχαγός, φιλέλλην εφονεύθη εις μάχην του Πέτα, κος Λεονταράκης, Έλλην, ανθυπολοχαγός, φιλέλλην εφονεύθη εις μάχην του Πέτα, κος Πετροκόκκινος, Έλλην, ανθυπολοχαγός, φιλέλλην εφονεύθη εις μάχην του Πέτα, κος Σεβαστόπουλος, Έλλην, ανθυπολοχαγός, φιλέλλην εφονεύθη εις μάχην του Πέτα, κος Σακάτης, Έλλην, ανθυπολοχαγός, φιλέλλην εφονεύθη εις μάχην του Πέτα, κος Δημητρόπουλος, Έλλην, ανθυπολοχαγός, φιλέλλην εφονεύθη εις μάχην του Πέτα, κος Ανδριανός, Έλλην, ανθυπολοχαγός, φιλέλλην εφονεύθη εις μάχην του Πέτα, κος Βασίλειος, Έλλην, ανθυπολοχαγός, φιλέλλην εφονεύθη εις μάχην του Πέτα, κος Ζούκας, Έλλην, ανθυπολοχαγός, φιλέλλην εφονεύθη εις μάχην του Πέτα, κος Χαρίλαος, Έλλην, ανθυπολοχαγός, φιλέλλην εφονεύθη εις μάχην του Πέτα, κος Naguel, Γερμανός, Β’ ανθυπολοχαγός, φιλέλλην εφονεύθη εις μάχην του Πέτα, κος Oberst, Γερμανός, Β’ ανθυπολοχαγός, φιλέλλην εφονεύθη εις μάχην του Πέτα, κος Ditterlin, Γερμανός, Β’ ανθυπολοχαγός, φιλέλλην εφονεύθη εις μάχην του Πέτα, κος Heben, Γερμανός, Β’ ανθυπολοχαγός, φιλέλλην εφονεύθη εις μάχην του Πέτα, κος Schesder, Γερμανός, Β’ ανθυπολοχαγός, φιλέλλην εφονεύθη εις μάχην του Πέτα, κος Banghula, Γερμανός, Β’ ανθυπολοχαγός, φιλέλλην εφονεύθη εις μάχην του Πέτα, κος Lutzd, Ελβετός, Β’ ανθυπολοχαγός, φιλέλλην εφονεύθη εις μάχην του Πέτα, κος Tafouskass, Γερμανός, Β’ ανθυπολοχαγός, φιλέλλην εφονεύθη εις μάχην του Πέτα, κος Kuneque, Γερμανός, Β’ ανθυπολοχαγός, φιλέλλην εφονεύθη εις μάχην του Πέτα, κος Hulmajor, Γερμανός, Β’ ανθυπολοχαγός, φιλέλλην εφονεύθη εις μάχην του Πέτα, κος Kunlky, Πολωνός, Β’ ανθυπολοχαγός, φιλέλλην εφονεύθη εις μάχην του Πέτα, κος Dujolky, Πολωνός, Β’ ανθυπολοχαγός, φιλέλλην εφονεύθη εις μάχην του Πέτα, κος Andobrosky, Πολωνός, Β’ ανθυπολοχαγός, φιλέλλην εφονεύθη εις μάχην του Πέτα, κος Lasky, Πολωνός, Β’ ανθυπολοχαγός, φιλέλλην εφονεύθη εις μάχην του Πέτα, κος Calkosky, Πολωνός, Β’ ανθυπολοχαγός, φιλέλλην εφονεύθη εις μάχην του Πέτα, κος Elmaijerd, Γερμανός, Β’ ανθυπολοχαγός, φιλέλλην εφονεύθη εις μάχην του Πέτα, κος Haientslair, Γερμανός, Β’ ανθυπολοχαγός, φιλέλλην εφονεύθη εις μάχην του Πέτα, κος Manake, Γερμανός, ανθυπολοχαγός, φιλέλλην εφονεύθη εις μάχην του Πέτα, κος Feltz, Β’, Γερμανός, ανθυπολοχαγός, φιλέλλην εφονεύθη εις μάχην του Πέτα, κος Feltz, Α’, Γερμανός, ανθυπολοχαγός, φιλέλλην παρέμεινεν εν Μεσολογγίω, κος Trael, Γερμανός, ανθυπολοχαγός, φιλέλλην παρέμεινεν εν Μεσολογγίω, κος Bromfaker, Γερμανός, ανθυπολοχαγός, φιλέλλην παρέμεινεν εν Μεσολογγίω

Αριθμός πολεμιστών εις την μάχην του Πέτα

Φιλέλληνες, αριθ. 101, εφονεύθησαν 67

Α’ Ελληνικόν Σύνταγμα, αριθ. 439, εφονεύθησαν 156

Κεφαλλήνες, αριθ. 75, εφονεύθησαν 45

Eπιτελείoν και Πυροβολ., αριθ. 5, εφονεύθησαν 2

Έλληνες 600 παραμείναντες εις το Γεν. επιτελείον μετά του Μαυροκορδάτου και στρατιώται πάντες σχεδόν Ιταλοί, εφονεύθησαν 143

Σύνολον 1220 Σύνολον 413

Τούρκοι πολεμισταί εις την μάχην του Πέτα

Πεζικόν 8.000, Ιππικόν 2.000, Σύνολον 10.000, νεκροί 1.300

Δύο Ελληνικά Καρμποναρικά διπλώματα

Το πρώτο δίπλωµα έχει δηµοσιευθή από τον αείµνηστο ερευνητή Σταύρο Σκοπετέα στην «Πελοποννησιακή Πρωτοχρονιά», Αθήνα 1958, τόµος δεύτερος, σελ. 295. Ο Σκοπετέας αναφέρει ότι την έκδοσή του αυτή έκαµε από αντίγραφο, που του παρεχώρησε ο κ. Γ. Λαδάς. Ο Σκοπετέας αγνοούσε ότι το δίπλωµα είναι καρµποναρικό και το παρουσίασε στην ελληνική µετάφρασή του σαν τεκτονικό. Έτσι αλλάζει εντελώς η ερµηνεία των αρχικών λέξεων του κειµένου,εξαφανίζεται δηλαδή κάθε ίχνος υπάρξεως καρµποναρισµού στο κείµενο, πράγµα που επιβάλλει τώρα εδώ επανόρθωση και αποκατάσταση.

Το δεύτερο δίπλωµα έχει δηµοσιευθή κι αυτό από τον καθηγητή κ. Παν. Κρητικό στην εργασία του “Ελληνικαί Τεκτ. Στ. κατά την Ελληνικήν Επανάστασιν” (“Τεκτονικόν Δελτίον”, τόµος τέταρτος Αθήναι 1963, σσ. 58 – 68 και 113 – 125). Και ο κ. Παν. Κρητικός ερµηνεύει εσφαλµένα,όχι µόνο τις αρχικές λέξεις του κειµένου, αλλά και τις αλληγορικές παραστάσεις του διπλώµατος. Κι αυτό συνέβη επειδή ενόµισε – όπως κι ο Σκοπετέας – ότι πρόκειται για τεκτονικό δίπλωµα, ενώ είναι σαφέστατα καρµποναρικό.

Η πλάνη αυτή και των δύο παραπάνω ερευνητών οφείλεται στο γεγονός ότι µέχρι σήµερα ήταν άγνωστη οποιαδήποτε εργασία γύρω στη συµβολική γραφή, τα τυπικά και τις αλληγορικές παραστάσεις Ελληνικών καρµποναρικών διπλωµάτων. Η Επιστήµη και η Έρευνα, ωστόσο, οφείλουν, όταν έρχονται άγνωστα στοιχεία στο φως, να επανορθώνουν, όπου χρειάζεται, τα πράγµατα.

Το δεύτερο δίπλωµα, που είναι γραµµένο στην ελληνική, διαστ. 45×35 εκ. του µ., σώζεται στο Μουσείο Μπενάκη. Το δίπλωµα είναι κοσµηµένο στα περιθώρια µε ωραίες έγχρωµες συµβολικές παραστάσεις του Καρµποναρισµού (βλ. εικόνα). Έτσι στο πάνω µέρος υπάρχει στη µέση ο Σταυρός και η οθόνη, δεξιά το Δάσος και ο Ήλιος και αριστερά το καλάθι µε τα κάρβουνα και το ακάνθινο στεφάνι. Δεξιά: Οι τρείς κορδέλες (η γαλάζια, η κόκκινη και η µαύρη), τα Καυσόξυλα και το Σπάργανο. Αριστερά: Το Πελέκι (για το κόψιµο) και το Φτυάρι (για την περισυλλογή), η Σκάλα (διάφοροι βαθµοί της µυητικής ανόδου). Κάτω: Το κουβάρι µε το νήµα (µυστική άλυσος που συνδέει και συσφίγγει τους Καλούς Εξαδέλφους), ένα κύπελλο µε Νερό, το χώµα και τα Φύλλα, το αναµµένο Καµίνι και η Vendita (Αγορά).

Χαρακτηριστική είναι η οριζόντια τοποθέτηση των τριών στιγµών από τους Καρµπονάρους: Η πρώτη απέχει από τις άλλες δύο (. ..).

Είναι άγνωστο αν η καρµπονάρικη αυτή οργάνωση του Ναυπλίου είναι η ίδια µε την προηγούµενη (του ιταλικού διπλώµατος). Τα πρόσωπα, που υπογράφουν στο ιταλικό δίπλωµα, είναι γνωστά για την πατριωτική τους δραστηριότητα στα χρόνια της Εθνεγερσίας. Απεναντίας από το Ελληνικό δίπλωµα λείπουν οι υπογραφές των αξιωµατικών, κι αυτό πιθανώτατα οφείλεται σε προφυλακτικά µέτρα της µυστικής αυτής εταιρείας.

H δραστηριότητα των καρµποναρικών αυτών οργανώσεων στο Ναύπλιο εξηγεί την απόφαση της εκδόσεως της µυστικής εγκυκλίου του Ιωάννη Καποδίστρια προς τις Αρχές του Κράτους (Πόρος 8 Ιουνίου 1828) για την κατάργηση των µυστικών εταιρειών11. Ο ίδιος άλλωστε ο Κυβερνήτης, ο µεγάλος αυτός πολιτικός και διπλωµάτης, που υπήρξε κανονικός τέκτων και ήξερε την αξία και τον αποφασιστικό ρόλο των µυστικών εταιρειών, προσδιορίζει σε µια ταυτόχρονη σχεδόν, µε την µυστική εγκύκλιό του, επιστολή προς τον µητροπολίτη Ιγνάτιο (Πόρος 10 Ιουνίου) τον συγκεκριµένο στόχο της αποφάσεώς του εκείνης12.

Τον ίδιο καιρό ιδρύεται στο Ναύπλιο και η άγνωστη έως τώρα «Φιλόλαος Εταιρεία» (1 Μαΐου 1825), που απέβλεπε στην οµόνοια του αγωνιζόµενου έθνους και την επιτυχία της Επαναστάσεως (βλ. στο τέλος εισαγωγή και ανέκδοτα κείµενα).

Τα κείμενα των δύο διπλωμάτων

Εις Δόξαν του Μεγάλου Διδασκάλου του Σύμπαντος Κυρίου και Πατρός ημών Ιησού.

Προς τας Σεπτάς Αγοράς και τους Καλούς Εξαδέλφους τους διασκορπισμένους επί της επιφανείας της γης.

Κατά την πρώτην του Ηλίου του αληθινού φωτός 1826 εις το Ναύπλιον. Γνωρίζοντες καλώς τον Καλόν Εξάδελφον Δρόσον Βαπτιστήν εκ Τήνου ετών είκοσι, Έλληνα πολίτην, ορθοδόξου θρησκεύματος, αρίστης συμπεριφοράς και καλών ηθών, εδέχθημεν τούτον ως τακτικόν μέλος του Σεπτού Καρμποναρισμού µε τον βαθμόν του Διδασκάλου, εν τω προσωρινή Αγορά.

Παρακαλούμεν λοιπόν πάσας τας Σεπτάς Αγοράς και τους Καλούς Εξαδέλφους Καρμπονάρους Όπως του αναγνωρίσουν την ιδιότητά του, τον έχουν συγκοινωνόν εις τας εργασίας των και να του παρέχουν κάθε βοήθειαν εις τας ανάγκας αυτού.

Όθεν εις ένδειξιν τω παρεδώκαμεν το παρόν πιστοποιητικόν υπογεγραμμένον διά της ιδίας ημών χειρός.

Ο Κ Ε13 Α’ Βοηθός Ο Κ Ε Μέγας Διδάσκαλος Ο Κ Ε Β’ Βοηθός

Νικόλαος Φλογαΐτης Νικόλαος Γερακάρης Γεώργιος Χρυσίδης

Ο Κ Ε Γραμματεύς Ο Κ Ε Ρήτωρ

Κυριάκος Τασσίκας Αντώνιος Δε Άγγελης

Ε. .. Δ. .. Τ. .. Μ. .. Δ. .. Τ. .. Π. .. Κ. .. Τ. .. Η. .. Π. .. Α.14

H. .. Ι. .. ΑΓ. ..15 επ ονόματι Δ. .. και Π. ..16 κειμένη εν τη Πόλη Ναυπλίου

Προς άπαντας τους κ.κ. .. ΕΕ. ..17 τους επί την Επιφάνειαν της Γης διεσπαρμένους.

Υ. .. Υ. .. Υ. ..18 Π … Ε … Ελ …19

Τη. .. του αληθινού Ηλιακού φωτός. .. 1827. ..

Ημείς Μ. .. Δ. ..20 και υπάλληλοι της ειρημένης Ι. .. ΑΓ. .. πιστοποιούμεν άπαντας τους κ.κ. ..ΕΕ. .. ότι ο κ. ..Ε. .. Δ. .. Σ. ..21 ετών 55, γεννημένος εις Τρίπολην θρησκείας Ορθοδόξου, υιοθετημένος εις την Ι. .. ΑΓ. .. μας και προβιβασμένος εις βαθ. ..22 υπάρχει εις ημάς γνωστός δια την ενάρετον διαγωγήν του, χρηστότητα των ηθών του και άοκνον επιμέλειαν εις τας ανθ. ..23 εργασίας του, διό προσκαλούμεν όλας τας Ι.Ι. .. ΑΓ. .. οποίου δήποτε τόπου, να τον γνωρίσουν ως τοιούτον και άξιον της μεθέξεως των εργασιών των, προμηθεύοντάς του την αναγκαίαν βοήθειαν, οποίας δήποτε ήθελε λάβη ανάγκην, καθώς και ημείς ευχαρίστως πράτωμεν εις εκείνους τους κ.κ. .. Ε. .. όπου παρρησιάζωνται εις την Ι. .. ΑΓ. .. μας, όθεν και δια αναγκαίαν του απόδειξιν, του εδόθη το παρόν δίπλωμα υπογεγραμμένον παρ’ ημών και εσφραγισμένον με την σφραγίδα της Ι. .. ΑΓ. .. μας. .. 24.

(Τ.Σ.) 25

“Η Φιλόλαος Εταιρεία” του Ναυπλίου (1825)

Άγνωστη εως τώρα ήταν η µυστική εταιρεία, που ιδρύθηκε στο Ναύπλιο, την 1η Μαΐου 1825, στο σπίτι του Κερκυραίου τέκτονα υπουργού του Δικαίου Ιωάννη Θεοτόκη, µε αρχηγό τον Ιωάννη Κωλέττη. Το ιδρυτικό και ο οργανισµός της µυστικής αυτής εταιρείας, που πρωτοδηµοσιεύονται τώρα εδώ26, αποτελούν αξιόλογα ιστορικά ντοκουµέντα της Εθνεγερσίας. Όπως προκύπτει από το περιεχόµενο του οργανισµού αυτού, η «Φιλόλαος Εταιρεία» του Ναυπλίου απέβλεπε στην επιτυχία του Ιερού Αγώνα, ήταν ενδοτεκτονική πατριωτική οργάνωση και ενεργούσε υπό την κάλυψη κανονικήης τεκτονικής στοάς, όπως εµφαίνεται από τον οργανισµό της27.

Η µόνη µαρτυρία για την αξιόλογη εθνική δράση της παραπάνω µυστικής εταιρείας, αλλά χωρίς να µνηµονεύονται η ονοµασία και τα ιδρυτικά µέλη της, υπάρχει σε πολύτιµο άρθρο του Παναγιώτη Σούτσου, µε τον τίτλο “Ο τάφος του Καραΐσκου”28: Γράφει, ανάµεσα στ’ άλλα, ο Π. Σούτσος:

«Εταιρία πατριωτική συστηθείσα εις τον οίκον του Ιωάννου Κωλέττου29 και προεδρόν της και μέλη έχουσα τους ενεργητικωτέρους της Ελλάδος πολιτικούς άνδρας, κατά πρώτον δια πατριωτικών ιεροκηρύξεων (sic) εις τον Πλάτανον του Ναυπλίου, κατόρθωσαν εκούσιον συνεισφοράν των πολιτών αναβαίνουσαν τας 150.000 δραχμών (ποσότητα μεγάλην κατ’ εκείνον τον καιρόν) και συνέστησαν σώματα εθελοντών, βοηθήματα, τα οποία διεύθυναν εις τον στρατηγόν των Γεώργιον Καραΐσκον, έπειτα τα μέλη της διασπαρέντα καθ’ όλην την Ελλάδα, διεύθυναν τα πνεύματα και στρατιωτικών και πολιτικών προς ένα και τον αυτόν σκοπόν προς συνδρομήν του Καραΐσκου και προς την στερέωσιν της ανεξαρτησίας των δια του μαχίμου τούτου ανδρός οι αυτοί συνένωσαν τας ναυτικάς δυνάμεις της Ελλάδος οι αύτοι συνεκέντρωσαν δύναμιν εις την Σπάρτην τρομεράν κατά του Ιβραΐμη».

Είναι γνωστά από την Ιστορία τα ιδρυτικά µέλη της «Φιλολάου Εταιρείας» και έτσι περιττεύει να µας απασχολήσουν ιδιαίτερα εδώ. Ας σηµειωθή ωστόσο, ότι η στιγµή της ιδρύσεως της «Φιλολάου Εταιρείας» συµπίπτει µε την αίτηση της Αγγλικής προστασίας του Ελληνικου Αγώνα, που ήταν έργο της Επιτροπής Ζακύνθου30.

Σχετικά µε την σκοπιµότητα και τα παρασκήνια της ιδρύσεως της «Φιλολάου Εταιρείας» θα ασχοληθούµε αργότερα σε άλλη εργασία µας.

Ιδρυτικό της “Φιλολάου Εταιρείας”

“Καθορώvτες το βάραθρον της απωλείας, εις το οπoίoν καταφέρεται παρασυρόμενον το Ελληνικόν Έθνος, από την άλογον λύσσαν των φατριών και από τας φρικτάς καταχρήσεις, εκρίναμεν αναγκαίον να ενδυναμωθώμεν διά του συνδέσμου της ομονοίας, ώστε να δυνηθώμεν και τον επαπειλούμενον προφανή κίνδυνον της Πατρίδος να απαντήσωμεν και την επιστήριξιν της ασφαλείας της και αληθούς ευδαιμονίας, φυσικώς και ηθικώς θεωρουμένας του Ελληνικού Έθνους, όσον δυνατόν να συντελέσωμεν με την ανάκτησιν καιδιατήρησιν της προγονικής αυτού αρετής και πολιτισμού.

Επ’ αυτώ δε τούτω τω σκοπώ συνελθόντες άπαξ και πολλάκις οι:

Ιωάννης Κωλέττης

Ανδρέας Μεταξάς

Γκίκας Καραχατζάνης

Παναγιώτης Δημητρακόπουλος

Ιωάννης Θεοτόκης

Αδάμ Δούκας

Θεόδωρος Βαλιάνος

εις την οικίαν του Ιωάννη Θεοτόκη και κοινωνήσαντες έκαστος τας ιδέας του, συμφώνως εθεμελιώσαμεν εταιρείαν τη πρώτη του Μαΐου μηνός, το χιλιοστόν οκτακοσιοστόν εικοστόν πέμπτον σωτήριον έτος και πέμπτον της Ελληνικής Ανεξαρτησίας. Ο δε κυριώτερος σκοπός και βάσι ταύτης της εταιρείας είναι: πρώτον, η αληθής ευδαιμονία του Ελληνικού Έθνους, δεύτερον, οποιουδήποτε ιδιοτελούς συστήματος εις την Ελλάδα η κατάργησις και τρίτον, η κυριαρχία των νομών δια το συμφέρον των πολλών, καθώς ανήκει εις Έθνος, το οποίον αυθορμήτως κινηθέν μάχεται υπέρ των δικαιωμάτων του και εκχύνει πενταετίαν ήδη το ίδιον αίμα του, λαμβάνει δε απ’ αυτού του σκοπού τ’ όνομα “Φιλόλαος Εταιρεία”.

Οργανισμός της “Φιλολάου Εταιρείας”

αον: Η Φιλόλαος Εταιρεία διαιρείται εις τρείς τάξεις, τας εφεξής, εχούσας ονομασίς

1. Εις Διοικητικήν ονομαζομένην Αετός

2. Εις Ενεργητικής ονομαζομένην Γλαύξ.

3. Εις Εκτελεστικήν ονομαζομένην Μέλισσα.

βον: Η τάξις του Αετού αναλαμβάνει την γενικήν κυβέρνησιν της εταιρείας, της οποίας μέλη κατά το παρόν είναι οι θεμελιωταί της Φιλολάου Εταιρείας.

γον: Η τάξις της Γλαυκός θέλει ενεργή τας διαταγάς του Αετού, του οποίου την ύπαρξιν δεν θέλει γνωρίζει.

δον: Η τάξις της Μελίσσης θέλει εκτελή τας διαταγάς των ανωτέρω δύο τάξεων χωρίς να γνωρίζη την ύπαρξιν αυτών.

εον: Η τάξις του Αετού έχει Πρόεδρον, Γραμματέα, Ρήτορα, Θησαυροφύλακα και Σφραγιδοφύλακα εκλεγομένους από τα μέλη αυτής, των οποίων η διάρκεια είναι εφ’ όρου ζωής των.

στον: Συγκροτεί τακτικάς συνελεύσεις άπαξ της εβδομάδος ανά πάσαν Πέμπτην και εκτάκτους οσάκις η χρεία το καλέση, εις τας οποίας προβάλλονται τα συμφέροντα, διαφιλονικούνται και αποφασίζονται.

ζον: Έχει σφραγίδα, της οποίας χαρακτηριστικά σημεία είναι εις Αετός ιστάμενος και κάτωθεν αυτού μία Γλαύξ και μία Μέλισσα, ενατενιζομένας από τον Αετόν και όλα περικυκλωμένα από όφιν.

ηον: Διορίζει υπαλλήλους με εγγράφους ή ρητάς οδηγίας και πέμπει αυτούς εντός τε και εκτός της Επικρατείας.

θον: Έκαστον των μελών του Αετού έχει την δύναμιν να εισάγη και άλλα μέλη ει την Εταιρείαν, αλλ’ εις μόνας τας τάξεις της Γλαυκός και Μελίσσης.

ιον: Είναι δεκτά υποβαλλόμενα εις την συνέλευσιν και άλλα μέλη εις την τάξιν του Αετού, αφ’ ου γνωρισθή η αρετή των και η την οποίαν ημπορούν να προξενήσουν εις την εταιρείαν ωφέλει, αλλά με την συγκατάθεσιν όλου του Σώματος, ότν δε μία μόνη ψήφος είναι εναντία ο προβαλλόμενος είναι απαράδεκτος.

ιαον: Τα μέλη της τάξεως του Αετού δεν θα υπερβαίνουν ποτέ τον αριθμόν των είκοσι ένα.

ιβον: Είναι απηγορευμένον αυστηρώς εις κάθε μέλος να έμβη εις κανένα άλλο σύστημα εταιρείας άνευ της εγγράφου αδείας του Σώματος.

ιγον: Ο Πρόεδρος και όλα τα μέλη του Αετού παρευρισκόμενα εις τας συνελεύσεις της Γλαυκός και Μελίσσης φαίνονται ως μέλη αυτών.

ιδον: Τα παρευρισκόμενα μέλη ει το κέντρον, όπου προεδρεύει η Διοίκησις, ή τα περισσότερα αυτών αποκαθισταίνουν πλήρη την Συνέλευσιν.

ιεον: Εις αποδημίαν ή έλλειψιν του Προέδρου, Γραμματέως, Ρήτορος, Θησαυροφύλακος, Σφραγιδοφύλακος ή και άλλου τινός υπουργού, ο Πρόεδρος διορίζει εκ των μελών του Σώματος προσωρινώς άλλον μέχρι της επιστροφής του.

ιστον: Όλαι οι αποφάσεις και εκλογαί γίνονται δια της ψήφου των πλειόνων.

ιζον: Κάθε μέλος της τάξεως του Αετού έχει το ξεχωριστόν σημείον του, γνωστόν εις όλα τα μέλη.

ιηον: Τα πρακτικά εκάστης Συνελεύσεως σφραγίζονται και υπογράφονται από τον Γραμματέα, τα δε λοιπά έγγραφα σφραγίζονται και υπογράφονται από τον Πρόεδρον, Ρήτορα και Γραμματέα δια των σημείων αυτών.

ιθον: Ο Πρόεδρος αποφασίζει τας εκτάκτους Συνελεύσεις και προσκαλεί εις αυτάς τα μέλη.

κον: Ο Γραμματεύς κρατεί τα αρχεία της εταιρείας, τα πρωτόκολλα, τα πρακτικά και όλα τα έγγραφα.

καον: Ο Ρήτωρ διαφιλονικεί τας προτάσεις όπως εξελεχθή το συμφερώτερον.

κβον: Ο Θησαυροφύλαξ κρατεί τα χρήματα και δεν δίδει εξ αυτών ειμή με ενσφραγίστους διαταγάς ενυπογράφους από τον Πρόεδρον, Ρήτορα και Γραμματέα, κρατών ακριβή λογαριασμόν της δοσοληψίας, τον οποίον χρεωστεί να φανερώση εις την Συνέλευσιν κατά μήνα.

κγον: Ο Σφραγιδοφύλαξ κρατεί την σφραγίδα και δεν σφραγίζει ειμή όσα έγγραφα εγκρίνη η Συνέλευσις.

κδον: Ο κατηχούμενος δίδει χρηματικήν ποσότητα διά τα κοινά έξοδα της Εταιρείας.

κεον: Η αυστηρότης είναι το μέτρον, το οποίον χρεωστεί να λαμβάνη η τάξις του Αετού διά να εμποδίση πάσαν κατάχρησιν.

κστον: Η τάξις του Αετού θέλει ακολούθως προσδιορίση την κατήχησιν, τα χαρακτηριστικά και παράσημα των βαθμών, θέλει συνθέσει τον Οργανισμόν των άλλων δύο τάξεων και ότι άλλο δεν περιλαμβάνεται εις τον παρόντα Οργανισμόν.

κζον: Ο τόπος των Συνελεύσεων του Αετού ονομάζεται Φωλέα.

κηον: Ο τόπος των Συνελεύσεων της Γλαυκός ονομάζεται Σπήλαιον.

κθον: Ο τόπος των Συνελεύσεων της Μελίσσης ονομάζεται Κήπος.

λον: Η Φωλέα ανοίγει την Ανατολήν του ηλίου και κλείει την Δύσιν.

λαον: Τα σημεί του Αετού είναι κτυπήματα τέσσερα εις δύο κρότους διακεκομμένους ο εις από τον άλλον ως θεωρείται: – – .. ..

λβον: Τα της Γλαύκος κτυπήματα τρία, δύο μαζί και ένα διακεκομμένον: .. .

λγον: Τα της Μελίσσης κτυπήματα δύο εις ένα κρότον: ..

λδον: Ο ιερός λόγος του Αετού Ισονομία, ο μυστικός δε Αυστηρότης.

λεον: Ο της Γλαυκός Ένωσις, ο μυστικός δε Προσοχή.

λστον: Ο της Μελίσσης Αγάπη, ο μυστικός δε Υπακοή.

λζον: Χαιρετισμός του Αετού: Να βάλλης την αριστεράν χείρα εις το δεξιόν βυζί και να εκτείνεις την δεξιάν, ακολούθως δε πιάνοντες με την δεξιάν παλάμην εκείνην του συναδέλφου να κτυπήσης τέσσαρους κρότους εις δύο διακεκομμένους κρότους με τον χονδρόν δάκτυλον.

ληον: Χαιρετισμός της Γλαυκός: Να βάλλης την δεξιάν χείρα εις το μέτωπον, εν ω την αριστεράν έχεις κρεμαμένην και ακολούθως πιάνοντες με την δεξιάν παλάμην εκείνην του συναδέλφου να κτυπήσης τρεις κτύπους, δύο μαζί και έναν χωβριτόν με τον χονδρόν δάκτυλον.

λθον: Χαιρετισμός της Μελίσσης: Να βάλλης την δεξιάν χείρα επάνω εις τον ομφαλόν, εν ω με της αριστεράς τα δύο δάκτυλα βαστάς την μύτην σου και ακολούθως πιάνοντας με την δεξιάν παλάμην εκείνην του συναδέλφου να κτυπήσης εις ένα κρότον με τον χονδρόν δάκτυλον.

μον: Αι τάξεις της Γλαυκός και Μελίσσης κατά το παρόν δεν διοργανίζονται ιδιαιτέρως, δια πολιτικάς αιτίας, ένεκα των οποίων και η του Αετού λαμβάνει το πρόσχημα της Μασσονικής Εταιρείας, υπό το κάλυμμα της οποίας θέλει ενεργεί προς τον σκοπόν και βάσιν της “Φιλολάου Εταιρείας”.

Όρκος μικρός

Ορκίζομαι ενώπιον του αοράτου και παντοδυνάμου Θεού να φυλάξω μυστικά εφ’ όρου ζωής μου, έως εις αυτήν την ιεράν εξομολόγησιν του θανάτου μου, τα όσα μυστήρια θέλει με φανερώση ο (δείνας).

Όρκος μέγας

Ορκίζομαι εις το ιερώτατον και φοβερόν όνομα του Δημιουργού των Όλων Υψίστου Θεού, του εκδικούντος την επιορκίαν και παιδεύοντος την προδοσίαν, να φυλάξω, με όλην την χρεωστουμένην ακρίβειαν, όσα εμπεριλαμβάνονται εις τον Οργανισμόν της “Φιλολάου Εταιρείας” και εις την κατήχησιν την οποίαν μοι έκαμεν ο συνάδελφός μου (δείνα) καθ’ όλην την έκτασιν και δύναμιν των λέξεων.

Ορκίζομαι εις το γλυκύτατον όνομα της φιλτάτης Ελλάδος να συντελέσω και να συνεργήσω με όλην μου την δύναμιν προς κατάργησιν κάθε ιδιοτελούς συστήματος κοινοβλαβούς εις την Ελλάδα και προς επιστήριξιν της αληθινής ευδαιμονίας και πολιτικής υπάρξεως του Ελληνικού Έθνους.

Ορκίζομαι τέλος πάντων εις το πλέον ιερόν και αγαπητόν πράγμα οπού έχω εις τον κόσμον, να είμαι σύμφωνος με τους συναδέλφους μου, δια τα συμφέροντα της Ελλάδος, να τους βοηθώ χρεωστικώς και να τους υπερασπίζωμαι εις κάθε περίστασιν, καιρόν και τόπον και να υποτάσσωμαι εις τας αποφάσεις των Συνελεύσεων της τάξεως του Αετού, του οποίου σήμερα έγινα μέλος.

Παραδίδω τον εαυτόν μου εις την οργήν, αγανάκτησιν, αποστροφήν και εκδίκησιν όλου του Ελληνικού Έθνους και κατ’ εξοχήν των συναδέλφων μου, αν ήθελα παραβή πολύ ή ολίγον απ΄όσα σήμερον υπόσχομαι ενόρκως ενώπιον του δικαιοκρίτου Θεού και του συναδέλφου μου (ο δείνας) να φυλάξω μέχρι τελευταίας μου αναπνοής.

Όρκος των θεμελιωτών της “Φιλολάου Εταιρείας”

Ορκιζόμεθα εν ονόματι του φοβερού Θεού να ενεργήσωμεν και συντελέσωμεν όλαις δυνάμεσιν, όσα σήμερον απεφασίσαμεν και εθεμελιώσαμεν προς κοινήν ωφέλειαν της φιλτάτης μας Πατρίδος, να είμεθα σύμφωνοι προς τα κοινά συμφέροντα και να υπερασπιζώμεθα και βοηθούμεθα αμοιβαίως εργαζόμενοι το αγαθόν.

Ιωάννης Κωλέτης

Ανδρέας Μεταξάς

Γκίκας Καρακατζάνης

Παναγιώτης Δ. Δημητρακόπουλος

Ιωάννης Θεοτόκης

Αδάμ Δούκας

Θεόδωρος Βαλιανός

Πηγή: grandlodge.gr