Έλληνες σοσιαλιστές επιφανή μέλη της Μεγάλης Στοάς της Ελλάδος

Δεν είναι ευρέως γνωστό στο ελληνικό κοινό, αλλά είναι απολύτως αληθές, ότι οι ιδρυτές του σοσιαλισμού στην Ελλάδα, γνωστοί και καταξιωμένοι κοινωνικοί και εθνικοί αγωνιστές, υπήρξαν Ελευθεροτέκτονες, μέλη της Μεγάλης Στοάς της Ελλάδας.

Και σε μεγάλο βαθμό από αυτό εξηγείται το μένος που έχουν εναντίον του Τεκτονισμού όχι μόνο οι ακροδεξιοί ναζί, όπως οι χρυσαγίτες στη χώρα μας ή οι εθνικοσοσιαλιστές του Χίτλερ στη Γερμανία του Β Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά και διαχρονικά τα πάσης φύσεως αντιδραστικά και αναχρονιστικά στοιχεία.

Βεβαίως ο Ελευθεροτεκτονισμός ο ίδιος διακηρύττει προς πάσα κατεύθυνση ότι δεν αναμιγνύεται σε πολιτικά ή θρησκευτικά ζητήματα και ότι αποτελεί αυστηρά χώρο ανταλλαγής φιλοσοφικών και μόνο απόψεων.

Ωστόσο, είναι αποδεδειγμένο ότι παγκοσμίως, σε όλα τα μεγάλα εθνικοαπελευθερωτικά και κοινωνικά κινήματα συμμετείχαν τέκτονες είτε ως απλοί αγωνιστές, είτε ως ηγέτες αυτών.

Στο διαδίκτυο κυκλοφορεί μια μελέτη, στηριγμένη σε βιβλίο του Μιχάλη Δημητρίου, η οποία μας παρέχει ενδιαφέρουσες πληροφορίες για τη δράση των σοσιαλιστών κι άλλων κοινωνικών ριζοσπαστικών ομάδων στη χώρα μας κατά τα τέλη του 19ου αιώνα. Ο Δημητρίου επισημαίνει ότι οι βασικές τάσεις ήσαν τέσσερις: αναρχοσυνδικαλισμός, αγροτικός αναρχισμός, χριστιανοαναρχισμός και η ατομική τρομοκρατία. Σε άλλο σημείο επισημαίνει ότι στην περίοδο 1893-95 υπήρχαν δέκα περίπου σοσιαλιστικές, αναρχικές και ουτοπιστικές τάσεις και επισημαίνει δύο που μας ενδιαφέρουν ιδιαίτερα:

Οι σοσιαλπατριώτες (πατριώτες σοσιαλιστές τους λέμε σήμερα) που ζητούσαν τότε την εξέγερση των υπόδουλων Ελλήνων, τους οποίους καταπίεζε και εκμεταλλευόταν ο Τούρκος δυνάστης.

Οι πατριώτες σοσιαλιστές εξέδιδαν την εφημερίδα “Νέος Σοσιαλισμός” στην οποία έγραφαν και αναρχίζοντες όπως ο Σπύρος Νάγος. Οι θεοσοφιστές και ουτοπιστές οπαδοί του Πλάτωνα Δρακούλη, που όταν αποχωρήσουν από το Σύλλογο θα εκδόσουν μαζί με άλλους αντιηγετικούς αναρχίζοντες την εφημερίδα “Σοσιαλιστικός Σύλλογος”.

Στο βιβλίο υπάρχει μια δεκάδα αναφορών και στο βουλευτή και δικηγόρο Ρόκκο Χοϊδά θεωρούμενο ως αναρχοσοσιαλιστή και υποστηρικτή και με τις δύο ιδιότητές του, των διαφόρων διωκόμενων αναρχικών της εποχής. Δεν χρειάζεται ιδιαίτερη έμφαση σε αυτά τα τρία ονόματα. Και οι τρεις ήσαν Ελευθεροτέκτονες.

Έρευνα στις ελάχιστες διασωζόμενες πηγές μελών του Τάγματος εκείνης της περιόδου ενδεχομένως να εντοπίσει και άλλα ονόματα τεκτόνων αναρχικών ή σοσιαλιστών. Δυστυχώς τα περισσότερα αρχεία έχουν καταστραφεί στις διάφορες περιπέτειες της χώρας και του τάγματος και ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

Ο Πλάτων Δρακούλης γεννήθηκε το 1858 και πέθανε το 1932. Μυήθηκε στη Στοά Πυθαγόρας στις 10/12/1883. Ήταν συχνός ομιλητής στη Στοά και δημοσιεύτηκαν και μεταφράσεις του τεκτονικών κειμένων στο περιοδικό Πυθαγόρας, το οποίο ίδρυσε η Στοά, στον τόμο του 1884. Μετέφρασε στα ελληνικά βιβλία του Κροπότκιν και το 1885 εξέδωσε την εφημερίδα “Άρδην” (Μηνιαίον φύλλον των ανθρωπίνων συμφερόντων). Ηγήθηκε του αναρχοσυνδικαλισμού και είναι γνωστός και από τις υγιεινιστικές του θεωρίες. Είχε στενή σχέση με τη “Σοσιαλιστική Αναρχική Επαναστατική Προπαγάνδα” που λειτουργούσε στο Λονδίνο. Στην Αγγλία πέρασε πολλά χρόνια της ζωής του ως καθηγητής ελληνικών στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.

Ο Σπύρος Νάγος γεννήθηκε στις 13/8/1869 και πέθανε στις 4.9.1933. Εκτός από το περιοδικό που αναφέρθηκε παραπάνω συνεργάστηκε και με τον Δρακούλη στο Άρδην. Όταν ο Δρακούλης αναχώρησε στην Αγγλία, ο Νάγος εγκατέλειψε το συνδικαλισμό. Το 1904 μυήθηκε στην τότε Στοά Μαραθών. Το 1905, αν και ήταν νέος ακόμα τέκτονας, ηγήθηκε κίνησης τεκτόνων που αποχώρησαν από τη Στοά Μαραθών γιατί διαφωνούσαν στην εκτίμηση των εθνικών θεμάτων. Οι αποχωρήσαντες ίδρυσαν τη Στοά Προμηθεύς και ο Νάγος ήταν ο πρώτος Σεβάσμιος. Ο Νάγος διατέλεσε μέλος του Συμβουλίου της Μεγάλης Στοάς της Ελλάδος και τακτικό μέλος του Υπάτου Συμβουλίου του 33ου.

Ο Ρόκκος Χοϊδάς γεννήθηκε το 1830 και πέθανε το 1890. Το 1881 ήταν πρόεδρος του παραρτήματος Πατρών του τεκτονογενούς σωματείου “Ρήγας Φεραίος” και όταν ιδρύθηκε η Στοά Πυθαγόρας φέρεται ότι αποτέλεσε μέλος της. Εικάζεται ότι θα πρέπει να είχε μυηθεί στη Στοά Αρχιμήδης η οποία λειτουργούσε στην Πάτρα. Ο Χοϊδάς ήταν οπαδός των θεωριών του Σαιν Σιμόν, σαινσιμονιστής όπως αποκαλούνταν.

Ένας περίφημος φιλόσοφος και λογοτέχνης είναι ο ελευθεροτέκτονας Νίκος Καρβούνης οποίος γεννήθηκε στην Ιθάκη το 1880 και πέθανε το 1947. Ο Καρβούνης συνδέθηκε στενά με τη Θεοσοφική Εταιρεία Ελλάδος και τη Μεγάλη Ανατολή της Ελλάδος (όπως ονομαζόταν πριν τον Πόλεμο η Μεγάλη Στοά). Σημαντικός γενικά συγγραφέας δημοσίευσε και ανακοίνωσε πολλά σημαντικά κείμενα σχετικά με τη Θεοσοφία και τον Τεκτονισμό. Διετέλεσε μέλος της εκδοτικής ομάδας του επίσημου τεκτονικού περιοδικού.

Μετά την έναρξη του Πολέμου έλαβε μέρος στην Αντίσταση στις γραμμές του ΕΑΜ έγραψε μάλιστα και το γνωστό εμβατήριο “Βροντάει ο Όλυμπος”.