Πώς γλίτωσε η Αμφίπολη από τη λεηλασία των Βρετανών

Σε μία τρομερή αποκάλυψη προχώρησε το Σάββατο ο αρχιτέκτων Μιχάλης Λεφαντζής, ο ένας εκ των τριών ειδικών που ηγούνται της διεπιστημονικής ομάδας στην ανασκαφή στην Αμφίπολη.

Με τις πρώτες φράσεις του κατά την παρουσίαση των μέχρι στιγμής δεδομένων σχετικά με την έρευνα στον Τύμβο Καστά, ο Μιχάλης Λεφαντζής διηγήθηκε, βάσει ιστορικών μαρτυριών, πώς, παρά λίγο, η Ελλάδα να έχει υποστεί μια ακόμη αδιάντροπη λεηλασία της αρχαίας της κληρονομιάς, σχεδόν αντίστοιχη με εκείνη του λόρδου Έλγιν στην Ακρόπολη.

Συγκεκριμένα, ο Μιχάλης Λεφαντζής είπε:

«Η ιστορία μας ξεκινά στις 3 Οκτώβρη του 1916. Αποδίδω ένα κείμενο σε ελεύθερη μετάφραση. ‘Σήμερα έγινε η επιχείρηση κατάληψης του Γενίκιοϊ. Χρησιμοποιήσαμε έξι φορτηγίδες για να περάσουμε από τις οχυρές θέσεις γύρω από το ποτάμι. Σήμερα θα φτάσουμε στο Ρούπελ, μάλλον μέχρι το τέλος της ημέρας’. Αυτά τα λέει ο στρατηγός Σερ Τζορτζ Μίλνε, το 1916, ως διοικητής της ταξιαρχίας Shropshire. Είναι η ταξιαρχία του Βρετανικού πεζικού που θα μετέφερε 1.000 κομμάτια από τον περίβολο του Τύμβου Καστά, τα συγκέντρωσε από την πόλη, μαζί με τον Λέοντα και ήταν έτοιμη να τα μεταφέρει στην Αγγλία, στο Λονδίνο».

»Από αυτή τη μαρτυρία μπορούμε να ξεκινήσουμε τώρα. Ο γιατρός της ταξιαρχίας και οι τρεις αρχαιολόγοι που ήταν στρατευμένοι, με τη βοήθεια των στρατιωτών, συγκέντρωσαν 1.000 αρχαία μέλη από το Στρυμόνα και την ευρύτερη περιοχή του Γενίκιοϊ και των λόφων του, όπως λεγόταν τότε η Αμφίπολη και ο λόφος 133. Πολλά από αυτά είχαν βρεθεί ήδη από το 1912. Τα 11 κομμάτια του Λέοντα που βρέθηκαν από το 1911-’12 σε ακτίνα δύο μιλίων μέσα στον Στρυμόνα σε ρωμαϊκά και βυζαντινά φράγματα για την αποξήρανση της λίμνης του Εχινού που είναι στην περιοχή, είχαν γύρω τους αυτά τα 1.000 μαρμάρινα κομμάτια. Οι Αγγλοι τα φόρτωσαν σε τέσσερις φορτηγίδες, πιστεύοντας πως είχαν ένα μεγάλο Λιοντάρι και τα κομμάτια από ένα τεράστιο βάθρο».

»Οι Βρετανοί συνέχισαν να μεταφέρουν τα αρχαία μέλη έως τη στιγμή που οι Βούλγαροι και οι Αυστριακοί βούλιαξαν τις φορτηγίδες και έτσι αυτό το εγχείρημα απέτυχε. Τα κομμάτια έμειναν για πάρα πολλά χρόνια στον πάτο του Στρυμόνα, στο σημείο όπου σήμερα είναι η γέφυρα. Πάντως, μια πρώτη ταύτιση και απόδοση του υλικού είχε μόλις γίνει από τους Άγγλους. Από το 1919 και εξής ακολούθησαν οι εργασίες των αρχαιολόγων, Ελλήνων και ξένων».

Υπενθυμίζεται ότι, πριν από μερικούς μήνες, στο φως της δημοσιότητας είχαν έρθει φωτογραφίες, που απεικονίζουν στρατιώτες από σύνταγμα του στρατού του Ηνωμένου Βασιλείου, να κρατούν με υπερηφάνεια κρανία που βρέθηκαν γύρω από τον τάφο της Αμφίπολης στην Ελλάδα, εγείροντας ερωτήματα σχετικά με το αν μπορεί να έχουν λεηλατήσει τον τάφο, σχεδόν πριν από έναν αιώνα.

Η Ταξιαρχία Shropshire του Βασιλικού Ελαφρού Πεζικού του (KSLI), ένα στρατιωτικό σώμα του Ηνωμένου Βασιλείου, σχηματίστηκε το 1881 και εστάλη στη Θεσσαλονίκη το 1915, στο Βαλκανικό μέτωπο του Α’ Παγκοσμίου πολέμου. Πέρασε σχεδόν τρία χρόνια, πολεμώντας τους Βούλγαρους στη Μακεδονία.

Τον περισσότερο καιρό, είχε βάση στο μέτωπο του Στρυμόνα, μεταξύ της λίμνης Δοϊράνης και της Αμφίπολης, όπου κατασκεύασε χαρακώματα έλαβε μέρος σε πλήθος μαχών.

Ωστόσο, μάλλον η Ταξιαρχία είχε και μια παράλληλη δράση, εκτός από το να πολεμά -ιδιαίτερα στον τομέα του ελληνικού πολιτισμού και των αρχαίων καταλοίπων του.